عقیق/ حمید محمدی محمدی: لابد بارها و بارها درباره پیمودن ره صد ساله در یک شب چیزهای زیادی شنیده‌اید، اما هیچ وقت کسی از پیمایش یک راه دراز در فرصت کوتاه برای مداح شدن، حرفی نزده است؛ چون کم‌تر کسی فکر می‌کند که می‌شود برای مداح شدن از راه‌های کوتاه استفاده کرد.
راستش را بخواهید، هرچند کسی در این باره نگفته و ننوشته، اما خیلی‌ها هستند که تجربه یک شبه مداح شدن را آزموده‌اند. ماه محرم که از راه می‌رسد، هزاران بنر، پارچه نوشته و اطلاعیه مقابل دیدگان مردم نصب می‌شود و در آن، کسانی به عنوان مداح معرفی می‌شوند که قبلاً هیچ نام و نشانی در میان مردم نداشته‌اند. لازم نیست طرف، حاجی باشد. همین که یک سفر کربلا رفته باشد، می‌شود کربلایی فلان و میکروفون هیئت را می‌دهند دستش!
خیلی از اینها آن دسته افرادی هستند که یک شبه مداح شده‌اند و اسمشان در اطلاعیه‌ها جاگیر شده است. یعنی کسانی که راه طولانی و دراز مداحی را با بیراهه و به اصطلاح خودشان میان‌بر اشتباه گرفته‌اند. اما من می‌خواهم به واسطه چند سال تجربه همزیستی با مداحان پیشکسوت، راهی نه خیلی کوتاه، اما مطمئن برای مداح شدن را پیشنهاد کنم. البته ادعا ندارم که این راه‌ها و روش‌ها ابتکاری و عجیب و غریب است، بلکه همه آنها قبلاً تجربه شده‌اند.
1. تقلید، خیلی هم بد نیست: اینکه یک نفر شکل حاج محمود کریمی بخواند یا نوع خواندن محمدرضا طاهری را پیاده کند، چیز بدی نیست. بدی ماجرا آنجاست که یک مقلد بی‌کم و کاست باشیم و این تقلید را تا آنجا پیش ببریم که فقط ادای مداحان نامدار و موفق را در آوریم. طبیعی است که مخاطب شما می‌رود دنبال اصلش و به شما احتیاجی نخواهد داشت. برای اینکه خودتان را راه بیندازید، هم در مجالس مطرح و پای منبر مداحان بنشینید و هم صدای آنها را گوش کنید. اینکه تأکید می‌کنم صدا، به این دلیل است که ویدئوی مداحی بیشتر شما را با رفتارها و حرکات یک مداح آشنا می‌کند که تقلید کردن از آنها بسیار بی‌ارزش است و شما را از اصل کار غافل می‌کند. صوت مداحی کسانی را بیشتر گوش کنید که به اشعار خوب تکیه فراوان‌تری دارند.
2. تا می‌توانید شعر خوب جمع کنید: قدیمی‌ها برای گرفتن یک شعر خوب، گاهی یک سفر دراز را تحمل می‌کردند، اما الآن تا دلتان بخواهد شعر مناسب در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی تلفن همراه به اشتراک گذاشته می‌شود. شعر را از سرمنشأ خود بگیرید و سعی کنید با چند شاعر ارتباط بگیرید که سروده‌های دست اولشان را به شما بدهند. در هر شهر هم انجمن‌هایی هست که شاعران به آنجا رفت و آمد می‌کنند. از طریق آن انجمن‌ها شاعر و شعر خوب پیدا کنید.
3. صدایتان را دائم ضبط کنید: الآن همه گوشی‌های تلفن همراه، مجهز به ضبط صدا هستند. برای اینکه روی شعرهای انتخابی‌تان سبک بگذارید، صدایتان را مرتب ضبط و چند بار آن را گوش کنید. اگر رویتان نمی‌شود در حضور یک استاد مداحی بخوانید، صدا و نحوه مداحی‌تان را در اختیار یک مداح باتجربه و دلسوز بگذارید تا درباره آن نظر بدهد و ایرادهای شما را بگیرد.
4. در جلسات مداحان شهر خود شرکت کنید: شهرهای بزرگ، دارای تشکل‌هایی با عنوان جامعه مداحان یا ذاکران هستند که به طور معمول، هفته‌ای یک بار تشکیل جلسه می‌دهند. مهم‌ترین فعالیت و کارکرد این جلسات، خواندن مداحان پیشکسوت است که در مجلس‌داری آنها، هزاران نکته آموزشی نهفته است. شرکت در این جلسات به عنوان یک مستمع آزاد و معمولی باعث می‌شود یک مداح جوان، راه و رسم مداحی را به صورت عملی بیاموزد و آن را در کار خود اجرا کند. در تهران، این جلسات در همه روزهای هفته و در نواحی مختلف شرق، غرب، مرکز و جنوب تهران برگزار می‌شود. علاوه بر آن، خانه مداحان اهل بیت (ع) هر چهارشنبه صبح، جلساتی دارد که بسیار آموزنده است.
5. همه محتوای مداحی‌تان را با یک ذاکر باتجربه در میان بگذارید: برای یک مداح، علاوه بر شعر و صدا، چند چیز دیگر اهمیت دارد که مجموعه آنها محتوای مداحی قلمداد می‌شود. اینکه از چه مقتلی استفاده کنید، اینکه در خواندن مدح و منقبت، قصیده یا نوحه چه لحنی داشته باشید و چگونه موسیقی شعرها را تنظیم کنید، خود هنر بزرگی است که باید مجموعه آنها را به تأیید یک مداح خوب و خوشنام برسانید. اینکه شما را شاگرد او بدانند، چیزی از شما کم نخواهد کرد، بلکه اگر استاد خود را به درستی انتخاب کنید، شاگردی او موجب افتخار و آبروی شما خواهد بود.
6. همیشه حین مداحی، باوضو باشید: وضو داشتن نه تنها انسان را رعایت‌مند و مؤدب به آداب و اخلاق اسلامی می‌کند، بلکه موجب افزایش اعتماد به نفس یک مداح می‌شود. قدیمی‌ها می‌گفتند که پاکیزه بودن یک مداح او را از به زبان آوردن هر کلام و شعری باز می‌دارد.
7. از هر فرصتی برای خواندن استفاده کنید: هیئت‌های خانگی، مراسم مذهبی در مسجد، مهمانی‌های خانوادگی، سفر با دوستان و ... همه و همه مجالی برای خواندن یک مداح است. خجالت را کنار بگذارید و از این فرصت‌ها فراوان استفاده کنید. اگر خجالتی و بسیار مأخوذ به حیا باشید و به اصطلاح، روی لازم را برای خواندن در جمع نداشته باشید، هیچ وقت یک مداح خوب نخواهید شد. اگر اعتماد به نفس کافی ندارید، برای به دست آوردنش تمرین کنید. استاد غلامرضا سازگار به «زهیر» فرزندش در ابتدای آموزش مداحی به او گفته است: «یک چوب خشک جلوی دهانت بگیر. فکر کن میکروفون هیئت است و کلی جمعیت چشمشان به دهان توست.»
8. در ابتدای منبر، چند آیه قرآن قرائت کنید: قرائت قرآن از آداب اصلی و اولیه منبر یک مداح بوده که امروز این سنت به فراموشی سپرده شده است، اما قرائت قرآن باعث می‌شود که ورودی بهتر و دقیق‌تر به شعرخوانی داشته باشید. متأسفانه این سنت را فقط یکی از مداحان قدیمی به نام «استاد صمصام» در ابتدای مداحی‌اش اجرا می‌کند.
این هشت روش، حتماً شما را از سرگردانی نجات خواهند داد و با انجام آنها خواهید دید که راه مداحی، با توجه به گسترش رسانه‌های اجتماعی، آنقدرها هم طولانی و پردردسر نیست. به خودتان اعتماد کنید و به خدا توکل! بسم‌الله.
اجر شما با حضرت زهرا علیها سلام
اللهم عجل لولیک الفرج
هرچند نزد استاد وحضوری یه چیز دیگست...