عقیق: از
این رو در گفت و گو با حجت الاسلام والمسلمین جواد جعفری، عضو هیأت علمی پژوهشکده
حج و زیارت و مدرس مرکز تخصصی مهدویت درباره نقش زنان در عصر ظهور در روزی که با
عنوان «مهدویت و بانوان منتظر» نام گذاری شده است، به گفت و گو پرداخته ایم که از
نظرتان می گذرد:
آیا بنابر روایات، زنان در نهضت و حکومت جهانی حضرت حجت
(عج) ایفاگر نقش هستند؟ چه نقش هایی در این نهضت بر عهده آنان نهاده شده است؟
- در روایاتی که درباره نقش زنان در حکومت امام عصر (عج)
به ما رسیده، می توانیم به حدیثی که در منابع حدیثی ما نیز به آن اشاره شده و به
تعداد بانوانی که در ساعات ابتدایی ظهور در کنار امام (عج) حضور دارند اشاره کنیم،
از جمله این روایات این است که در کتاب تفسیر عیاشی آمده و بیان می کند که وقتی
313 نفر یار در کنار آن حضرت (عج) جمع می شوند، در میان آنان 50 بانو قرار دارد؛
البته تعبیری که در روایات بکار رفته دو گونه معنا می شود.
در روایت آمده به خدا سوگند 300 و خرده ای مرد می آیند
که بین آنها 50 زن وجود دارد؛ این «فیهم» دو جور معنا شده برخی گفته اند فیهم به معنای
«در میان» آنان است یعنی مجموعا 313 نفر می شوند برخی گفته اند«فیهم» به معنای 50 بانو
است که 313 مرد را همراهی می کنند. بنابراین این دو تفسیر وجود دارد البته چون در
برخی روایات دیگر آمده این 313 نفر«صاحب الارض» هستند، باید توجه داشت پرچمدار در
دوران ائمه (ع) به سرلشکر و فرماندهان سپاه گفته می شد. در عبارت 313 یاور آمده
این ها پرچمداران حضرت (عج) هستند.
اگر کسی بخواهد بپذیرد زنان می توانند فرماندهی لشگر جنگ
را بر عهده بگیرند و بعد از شروع حکومت هم فرمانداری و حاکمیت بخشی از زمین را بر
عهده داشته باشند پس می توان پذیرفت که 50 تن از 313 یار امام عصر (عج) زنان هستند
اما اگر نپذیریم، تفسیر دوم معنا می یابد که 50 زن، 313 مرد را به صورت دوشادوش در
این نهضت همراهی می کنند.
اما همین تصریح روایت به حضور زنان در هنگام ظهور، نشان
از نقش اثرگذار و پیشروی آنها در نهضت مهدوی دارد. البته این مسئله در منابع اهل
سنت نیز تصریح شده است؛ به عنوان مثال در «معجم الاوسط طبرانی» هم آمده که در میان
یاران امام عصر (عج) زنانی نیز هستند.
علاوه بر این، یکی دیگر از میادین حضور زنان در نهضت
مهدوی هنگام نزول حضرت عیسی (ع) به عنوان یکی از اتفاقات مهم عصر ظهور است؛ زیرا
در روایات آمده که ایشان همراه با جمعی از مردان و زنان برگزیده نزول می کنند؛ و
نکته دیگر آنکه در برخی روایات آمده در نزدیکی های ظهور و فعالیت بیش از حد دجال
به عنوان اصلی ترین دشمن امام عصر (عج)، هر جا که وی می رود گفته می‌شود بانویی
قبل از تو آمده و تبلیغاتت را خنثی کرده است و این نیز نشان از حضور فرهنگی و
تبلیغی بانوان در آستانه ظهور دارد.
با توجه به آنکه رجعت از اتفاقات اصلی عصر ظهور است، آیا
در میان رجعت کنندگان زنان نیز حضور دارند؟
- یکی از نکته های مهم در رابطه با یاران حضرت (عج)
افرادی هستند که رجعت می‌کنند، که در روایات مربوط به آنها به بانوان نیز اشاره می
شود، چنانکه در بحث یاوری بانوان رجعت کننده و خدمت کننده به حضرت (عج) روایتی
داریم که می گوید گروهی از زنان نیز رجعت می کنند این روایات در کتاب «دلایل الامامه»
آمده که امام ششم (ع) فرموده اند با حضرت حجت (عج) 13 بانو رجعت می کنند، البته
نام هر 13 تن را نمی برند اما نام کسانی مثل قنواء، دختر رشید هجری که به دستور
ابن زیاد او را نیز همراه پدرش به دارالحکومه بردند و او شاهد قطع شدن دست و پای
پدرش بود اما خود دست و پای پدر را جمع کرد تا به پسر مرجانه بفهماند ترسی از او
بر دل ندارد، ام ایمن، دایه پیامبر (ص)
بعد از رحلت مادر آن حضرت (ص) که در جریانات غصب فدک
تنها او به نفع امیرالمومنین (ع) شهادت داد و خلاف جریان حاکم بر جامعه حرکت کرد،
حبابه والبیه که در دوران امیرالمومنین (ع) می زیست و به دعای ائمه (ع) عصر امام هشتم
(ع) را نیز درک کرد، یک بار به عنایت امام چهارم (ع) و یک بار به عنایت امام هشتم
(ع) جوان شد و امام شناسی او در اوج قرار داشت، سمیه، مادر عمار یاسر که تا آخرین
لحظه بر اعتقاد خود ایستاد، زبیده، ام خالد احمسیه، ام سعید حنفیه و صبانه ماشطه،
آرایشگر خاندان فرعون به چشم می خورد، گفته می شود پیامبر (ص) روزی به معراج رفتند
و بویی خوش را استشمام کردند و علت را جویا شدند و جبرئیل فرمودند اینجا مزار
«صبانه ماشطه» آرایشگر خاندان فرعون است که حاضر نمی شود از اعتقاد به خدای خود
باز گردد و حتی وقتی کودکانش را در مس مذاب انداختند، او بر اعتقاد وحدانی خود
ایستاد، همچنین، در این روایت اسم ام خالد جهنیه و نصیبه که در غزوات پیامبر (ص)
را همراهی می کرد نیز به چشم می خورد البته ما برخی از این اسامی را نمی شناسیم
اما با شناختی که از دیگر افراد داریم، می توان دریافت تمامی این بانوان برای خدا
و در مسیر حق از هستی و جان خود گذشته و شجاعت را به کمال رسانده اند، چیزی که در
عصر ظهور و برای یاری حضرت حجت (عج) نیز ضرورت دارد. ما اگر حتی نپذیریم زنان در
امور نظامی عصر ظهور شرکت کنند، حتما در امور فرهنگی مشارکت خواهند داشت، آنچنان
که راوی از امام ششم (ع) می پرسند این زنان چه می کنند و حضرت (ع) می فرمایند
اینها برای مداوای مجروحان، سپاه حضرت حجت (عج) را همراهی می کنند، یعنی مسؤولیت
دارو و درمان را بانوان رجعت کننده بر عهده می گیرند.
این بانوان دارای چه ویژگی ها و سجایای اخلاقی هستند که
از میان تمامی زنان تاریخ امکان رجعت و همراهی امام عصر (عج) را پیدا می کنند؟
- بنابر ویژگی های تصریح شده در روایات، رجعت کنندگان
اوصاف خاصی دارند که حتی منجر به زنده شدن مجدد آنها می شود، نخستین این ویژگی ها
ایمان خالص است ونیز ولایت پذیری چون در روایتی پیامبر (ص) به سلمان فرمودند: هر
کس شناخت صحیحی همچون تو نسبت به ولایت داشته باشد، برای یاری امام عصر (عج) باز
می گردد.
سومین شاخصه، سنخیت و همراهی با اهل بیت (ع) است، زیرا
پیامبر (ص) فرموده‌اند هر کس از ما اهل بیت (ع) شود، به دنیا برای یاری امام عصر
(ع) باز می گردد، شاخصه دیگر تحمل رنج و مشقت در راه دین و اهل بیت (ع) است نظیر
آنچه صبانه ماشطه و دیگرانی که برشمردیم متحمل شد.
شاخصه پنجم بحث جهاد و مبارزه است، یعنی کسانی که آمادگی
جهاد و مبارزه را دارند و صحنه را ترک نمی کنند. در این میان ویژگی‌های مثل انتظار
واقعی، استمرار خواندن دعای عهد و
... نیز سعادت یاری امام عصر (ع) را به انسان می دهد.
وقتی در شرح حال این بانوان می نگریم این شاخصه ها را می بینیم.
آیا در توقیعات حضرت حجت (عج) به نقش زنان در عصر ظهور
اشاره ای شده است؟
- تنها چیزی که در توقیعات حضرت (عج) به چشم می خورد،
حدیث ایشان است که فرمودند: دختر پیامبر (ص) برای من اسوه ای نیکو هستند یعنی در
اعمال خود حضرت زهرا (س) را الگو قرار می دهند و به آن حضرت (س) اقتدا می کنند. بنابراین، حتی
اگر کسی بگوید نمی توان به مقام حضرت صدیقه (س) رسید اما زنان رجعت کننده که به
آنها اشاره شد ثابت می‌کنند که می توان به مقامات بالا دست یافت و با تحمل سختی ها
و همرنگ نشدن با جماعت و جامعه خودباخته و فریفته، می توان سعادت همراهی امام عصر
(عج) در عصر ظهور را یافت.
منبع:قدس
211008
