عقیق: امیرحسین کسائی: حجت‌الاسلام انصاریان در مجالس محرم و شب‌های قدر هرسال دعاهای جالبی دارند و از خداوند می‌خواهند که «خدایا مرگ ما را در روضه امام حسین(ع) قرار بده! خدایا مرگ ما را در روز عاشورا قرار بده!» دعایی که روی لب بسیاری از هیأتی‌های کشور هم هست. هرسال که دهه اول محرم تمام می‌شود، دلشوره مداحان و سخنرانان و هیأتی‌ها شروع می‌شود که آیا عمر من به اربعین می‌رسد، به فاطمیه و شب‌های قدر می‌رسم و از همه مهم‌تر بعد از رمضان ذکر روی لب‌هاست که «خدایا دست ما را به محرم برسانید فقط».

از محرم سال قبل تا امروز که روز اول ماه محرم ۱۴۰۲ است، هموطنان بسیاری در کشورمان جان خود را از دست دادند و نتوانستند به محرم امسال برسند. از این میان ۱۹ مداح و سخنران و مسئول هیأت هم بودند که سال قبل محرم در هیأت‌ها نفس زده بودند و حضور داشتند اما در محرم امسال جایشان خالی است. در این طلیعه ماه محرم یادی از آن‌ها می‌کنیم:

استاد اخلاق اصفهانی‌ها

آیت‌الله شیخ محمدعلی ناصری، مجتهد، مروج فرهنگ مهدویت و از علمای اخلاق حوزه علمیه اصفهان ۴ شهریورماه ۱۴۰۱ درگذشت. او متولد سال ۱۳۰۹ در شهر دولت‌آباد شهرستان برخوار بود. این عالم ربانی تحصیلات خود را در دولت آباد آغاز کرد و سپس به حوزه علمیه اصفهان وارد شد. در ۱۴سالگی همراه با پدرش حجت‌الاسلام والمسلمین حاج شیخ محمدباقر ناصری که از عالمان زمان خود به‌شمار می‌رفت،  به نجف اشرف رفت و به مدرسه صدر نجف وارد شد.

از این استاد اخلاق که عاشق و شیفته امام زمان (عج) بود و در ترویج فرهنگ مهدویت اهتمام بسیار داشت آثار شاخصی به‌جا مانده است که ازجمله می‌توان به مجموعه سخنرانی‌های وی درباره حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه اشاره کرد که با نام «آب حیات» جمع‌آوی شده است، همچنین «در امتداد نور» شامل مجموعه سخنرانی‌های آیت‌الله ناصری درباره آیات تاویل شده به حضرت ولی عصر (عج) و آخرالزمان است؛ ضمن اینکه «سخن دوست» نیز شامل گزیده‌ای از سخنرانی‌های ایشان درباره قطب عالم امکان حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه؛ کتاب «رسم بندگی» نیز سخنرانی‌های آیت‌الله ناصری درباره فرازهایی از خطبه بلند حضرت امیرالمومنین علیه السلام در مورد حالات و خصوصیات اخلاقی متقین است. همچنین حوزه علمیه حضرت ولی عصر(عج)، حوزه علمیه صاحب الزمان(عج)، حوزه علمیه نرجس خاتون و موسسه تحقیقات نجوم اسلامی و موسسه دارالهدی قم و بنیاد علمی-فرهنگی هاد تحت اشراف آیت الله ناصری اداره می‌شد.

بنیانگذاران هیأت فاطمیه شهرری

عبدالمجید مساحتی از قدیمی‌ترین مداحان و معلمان قرآن شهرری ۲۳ شهریورماه ۱۴۰۱ در سن ۹۸ سالگی درگذشت.  عبدالمجید مساحتی، مداح، قاری قرآن و موذن حرم حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) از قدیمی‌ترین مداحان و معلمان قرآن شهرری شناخته می‌شد. او متولد اسفند ۱۳۰۳ بود و در کسوت معلمی قرآن و مداحی مشغول بود.

مساحتی سال‌ها افتخار خادمی آستان حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) را داشت و بر فراز گلدسته‌های این حرم اذان می‌گفت. آن مرحوم همچنین مسئول خانه مداحان شهرری و از مبارزان انقلاب اسلامی در سال‌های منتهی به پیروزی انقلاب بود. وی از شاگردان مرحوم آیت‌الله اثنی‌عشری به شمار می‌رفت و از بنیانگذاران هیأت فاطمیه شهرری بود که به صورت افتخاری در هیأت‌های قرائت قرآن و ۱۴ معصوم(ع) شهرری مداحی و تلاوت قرآن می‌کرد. 

روضه‌دار اباعبدالله الحسین(ع)

حاج محسن لبانی مطلق، یکی از پیرغلامان اهل بیت عصمت و طهارت (ع) و از یاران دیرین امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری، ۵ مهرماه در شامگاه سی‌ام صفر مصادف با سالروز شهادت حضرت علی ابن موسی الرضا (ع) دعوت حق را لبیک گفت.

مرحوم لبانی عمری را در راه اسلام و اهل بیت (ع) گذراند و سوابق مبارزاتی با رژیم ستمگر شاهنشاهی را در طول عمر خود داشت و از معتمدین و یاران صدیق امام (ره) و رهبری بود. او سال‌ها برگزارکننده روضه در منزل خود بود که سابقه مجلس آن ده‌ها سال بود.

شاعر «سرمایه محبت زهراست دین من» هم رفت

سیدرضا موید شاعر پیشکسوت آئینی ۱۵ مهر ۱۴۰۱ درگذشت. او در سال ۱۳۲۱ در مشهد مقدس دیده به جهان گشوده بود. تحصیلات مقدماتی را در مکتبخانه‌ پشت سر گذاشت و پس از آن به شغل آزاد روی آورد. موید سرودن را از ۱۲ سالگی آغاز کرد، علاقه‌اش به شعر پای او را به کتابخانه آستان قدس رضوی گشود و باعث شد ساعت‌ها در جوار حرم مطهر رضوی به مطالعه دیوان اشعار گذشتگان بپردازد.

او طی سال‌های متمادی اشعار قابل توجه آئینی سروده که همواره مورد استفاده ذاکران و مداحان اهل بیت(ع) قرار گرفته است. موید از بزرگان شعر آئینی به شمار می‌آید و هیچ مناسبتی در تقویم تشیع نیست که برای آن شعری نسروده باشد. «گل‌های اشک»، «جلوه‌های رسالت»، «نغمه‌های ولایت»، «سفینه‌های نور» و «چکامه عشق» بخشی از آثار متعدد اوست که منتشر شده است.

سخنران مذهبی هیأت‌ها

حجت‌الاسلام محمود شریعت‌زاده، سخنران و نویسنده مذهبی ۱۵ آبان در ۷۴ سالگی به دلیل ایست قلبی درگذشت. از این سخنران مذهبی بیش از ۲۵ عنوان کتاب دینی به زبان‌های فارسی، عربی، انگلیسی و اردو به یادگار مانده است که از آن‌ها می‌توان به  آئین زندگی از دیدگاه قرآن و عترت، حسین شریک القرآن، الحیاه فی نظر القرآن و العتره (ع)، الخصال الفریده من مناقب مولانا امیرالمؤمنین، امام حسین (ع) شریک قرآن، حدیث کسا، در پرتو نور هدایت (احیاء المیت بفضائل اهل بیت(ع))، فی ضلال اولیا الله، وصایا الصادقین، آثار و فواید دعای فرج و ... یاد کرد.

پیکر این مرحوم در ضلع جنوبی حرم عبدالعظیم حسنی (ع) تشیع و در باغ توتی به خاک سپرده شد.

عالمی که روضه‌خوانی را در مشهد متحول کرد

حجت‌الاسلام سیدجعفر طباطبایی شیرازی در سال ۱۳۱۷ شمسی در خانواده‌ای روحانی در رفسنجان دیده به جهان گشود. پدرش سید محمدحسین طباطبایی از روحانیون و مبلغین برجسته و از نوادگان دختری میرزای شیرازی بود که در سال‌ها در نجف اشرف، رفسنجان، کرمان و مشهد به فعالیت‌های علمی و تبلیغی اشتغال داشت.

سیدمحمدحسین، پدر آن‌ها، در دوران پراختناق پهلوی اول و در بحبوحه ممنوع شدن مجالس مذهبی و روضه‌خوانی، نه فقط به دنبال برگزاری این مراسم بود، بلکه به محتوای آن ها می‌اندیشید و در پی ایجاد تغییر در این مجالس، برای گسترش اندیشه دینی در خانواده‌ها بود. مرحوم آقاسید جعفر ضمن نقل خاطراتی از پدرش می‌گفت: «پدر بنده، از طرف مادری، وابسته به دودمان مرحوم میرزای شیرازی بود. زمان رضاخان که منبرها و حوزه تعطیل شد و مردم از معارف اسلام بی‌نصیب شده بودند و چیزی نمی‌دانستند، کمی سواد مردم باعث شد که ایشان بگویند ما وظیفه‌مان در همین زمان، طلبگی است. خدمت گزاری امام زمان(عج) این است که به مردم برسیم. نظر ایشان این بود که کاری نکنیم که این بنده‌های خدا، فقط مخفیانه بیایند روضه بشنوند و بروند.» فکر تغییر در ارائه محتوای جلسات روضه، از همان زمان در ذهن آقاسید جعفر نهادینه شد و بعدها که فرصتی یافت، به دنبال تغییر آن افتاد؛ تغییری که پدرش باعث و بانی آن بود. 

او مدتی در قم تحصیل کرد و سپس به مشهد بازگشت. با ورود به شهر امام رضا(ع) به تدریس و تبلیغ و مبارزه با رژیم پهلوی پرداخت و بیش از ۶۰ سال در کنار تدریس اخلاق و سطوح فقه و اصول در حوزه، به تبلیغ، خطابه و وعظ و ارشاد عموم مردم و به خصوص جوانان پرداخت و پس از پیروزی انقلاب اسلامی به اقامه نماز جماعت در حرم مطهر رضوی پرداخت. درب منزل این روحانی جلیل‌القدر همواره به روی مردم باز بود و راهگشای مشکلات مردم و پاسخگوی آنان در طول شبانه روز بود. او سحرگاه چهارشنبه ۱۸ آبان ۱۴۰۱ دار فانی را وداع گفت.

مداح مشهور سفرهای مکه و کربلا

علی فراهانی مداح اهل بیت (ع) که سال‌ها در بعثه مقام معظم رهبری در سفرهای حج و عتبات به عنوان مداح نیز به مرثیه‌خوانی پرداخته بود، بعد از مدت‌ها تحمل بیماری سرطان، اول آذرماه دارفانی را وداع گفت.

این مداح اهل بیت (ع) سال‌ها در حرم مطهر عبدالعظیم حسنی (ع) نیز توفیق خادمی و مرثیه‌خوانی را داشت. مرحوم حاج علی فراهانی از مؤسسین مجمع‌الذاکرین حسینی علیه‌السلام در تهران بود و خدمات شایانی در حوزه مداحی و ستایشگری اهل بیت علیهم‌السلام داشت.

میان‌دار جبه‌ها و هیأت‌ها

سیدابوالفضل کاظمی از رزمندگان دفاع مقدس و فرمانده گردان میثم که در بستر بیماری بود، ۲۸ آذرماه آسمانی شد. وی از ناشناخته‌ترین رزمندگان و فرماندهان دفاع مقدس بود. وقتی جنگ شروع شد، او تهران را به مقصد جبهه‌ها ترک کرد. کاظمی سال ۱۳۳۵ در تهران و در خانواده‌ای سنتی به دنیا آمد. وی که از مبارزان علیه رژیم شاه بوده، پس از پیروزی انقلاب و با شروع جنگ تحمیلی راهی جبهه شد. کاظمی در کردستان با بزرگانی چون شهید شیرودی، شهید صیاد شیرازی، شهید وصالی و… همرزم بود. او در کردستان گرفتار شبیخون کومله‌ها و اسیر ضدانقلاب شد و تا پای اعدام هم رفت و در نهایت آزاد شد و به تهران بازگشت.

وی رزمنده‌ای بود که در کنار شهید چمران و در گروه شهید اصغر وصالی با عنوان «دستمال سرخ‌ها» در کردستان فعال بود و با شروع فعالیت‌ ضدانقلاب در کردستان، همراه شهید قاسم دهباشی و شهید محمد بروجردی به کردستان رفت و در درگیری‌های سنندج و پاوه به گروه شهید چمران پیوست. او همچنین در فعالیت‌های انقلابی شرکت داشته و عضو کمیته استقبال از امام‌ خمینی(ره) در زمان ورود ایشان به کشور بوده است.

او در هیأت‌های عزاداری همچون دوران دفاع مقدس میان‌داری می‌کرد و برای جوانان از خاطرات جنگ می‌گفت.

مسئول و میان‌دار هیأت جواد مقدم

قاسم رهگشا، مسئول هیأت بین‌الحرمین تهران با مداحی جواد مقدم و میان‌دار این هیأت ۱۷ دی‌ماه در سن ۴۰ سالگی به دلیل بیماری کبدی دیده از جهان فرو بست. پیکر وی پس از تشییع باشکوه در حرم حضرت عبدالعظیم (ع) در صحن امام خمینی (ره) به خاک سپرده شد.

او موسس هیأت بین الحرمین تهران بود که در دو دهه اخیر توانست به همراه جواد مقدم، جوانان زیادی در تهران را جذب جلسات مذهبی کند.

مردی که به او می‌گفتند: «ستایشگر»

محمدعلی شیرخانی معروف به «ستایشگر» از چهره‌های قدیمی و شاخص ستایشگری استان قم دوم بهمن‌ماه ۱۴۰۱ درگذشت. آن مرحوم در سال ۱۳۱۰ در کرمان متولد شد. ۶ یا ۷ سالش بود که به همراه پدر و مادرش به قم هجرت کرد و بیش از ۹۰ سال در قم روزگار می‌گذراند.

مرحوم ستایشگر، عَروُض و تجوید و تفسیر را در محضر مرحوم حسین مولوی معروف به «ملاحسین» فرا گرفت و به این مقدار بسنده نکرد و سنّت حسنه همنشینی با علما را از استاد خود، مرحوم مولوی فراگرفت و بیش از ۳۵ سال در زمینه اخلاق و حدیث، از محضر بزرگانی چون: مرحوم حضرت آیت‌الله احمدی میانجی و مرحوم حضرت آیت‌الله حاج سید مهدی روحانی فیض برد.

از ویژگی‌های آن مرحوم در مداحی می‌توان به دقّت و تأمّل بالا در امر انتخاب شعر خوب و استفاده از احادیث و روایات و قرآن در مدیحه‌سرایی اشاره کرد.

مرثیه‌سرای اباعبدالله(ع)

میرزاحسین کریمی مراغه‌ای که نشان درجه یک هنری خود را در شعر آئینی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کسب کرده بود، ۲۰ بهمن‌ماه در ۹۲ سالگی جان‌ به‌ جان آفرین تسلیم کرد. نشان درجه یک هنری استاد کریمی به پاس سرودن بیش از ۳۵۰ هزار بیت شعر اجتماعی، طنز، مداحی و مرثیه، طی سال ۱۳۹۹ به او تعلق گرفت. بسیاری از اشعارش را نه تنها در آذربایجان بلکه در آن سوی مرزها هم از بَر می‌خوانند.

اشعار اجتماعی و طنز استاد کریمی در قالب ۲۵ جلد کتاب رنگارنگ، و اشعار مرثیه و مداحی استاد در ۳۰ جلد چاپ و منتشر شده است.

درگذشت پیرغلامی که صدای بی‌نظیری داشت

محمدحسین‌ شریفی پیرغلام اهل‌بیت (ع) و یکی از اعضاء هیأت امنای مجمع الذاکرین‌  آل طه و یس ۲۳ بهمن دارفانی را وداع گفت و به اربابش شتافت.

در ادامه صوتی از مدح‌خوانی این مرحوم برای مولا امیرالمومنین علی (ع) بشنوید:

دعاخوان صبح‌ جمعه‌های شمیران

یوسف آخوندان، پیرغلام امام حسین (ع) که سال‌ها در مجلس صبح جمعه دعای ندبه شمیران به نام احباب‌الجنه دعاخوانی کرده بود، ۲۳ اسفندماه درگذشت. او سال‌ها در این مجلس که ناظم آن مرحوم محمود عرفانی بود، دعاخوانی می‌کرد.

آخوندان همواره اشعار بلند و پرمغز می‌خواند که در این زمینه بیش‌تر از اشعار میرزا یحیی اصفهانی بهره می‌برد. به گفته خودش کتاب اشعار میرزایحیی ابزار کار او بود.

مسئول و ناظم هیأت لباسفروشان تهران

قاسم مستوفی مسئول و ناظم هیأت لباسفروشان که سابقه ۶ دهه خدمت به آستان امام حسین(ع) را داشت، 25 اردیبهشت‌ماه 1402 درگذشت. او بیشتر از ۶ دهه در حسینیه صنف پوشاک در خیابان سعدی، از حسینیه‌های مذهبی قدیمی شهر تهران، در ماه محرم و صفر خدمت کرده بود. وی رئیس صنف پوشاک بازار تهران بود و هر ساله به اقامه عزای حضرت اباعبدالله الحسین (ع) می‌پرداخت.

در ششمین مراسم پرده عشاق از او تجلیل شده بود و به پاس نیم قرن خدمات مخلصانه حاج قاسم مستوفی به آستان سیدالشهدا(ع) از وی تجلیل و نشان پرده عشاق به وی اهدا شد.

سیدمحمدعلی نظام‌الشریعه از پیرغلامان خراسان شمالی

مداح و موذن حرم امام رضا(ع)

سیدمحمدعلی نظام‌الشریعه از پیرغلامان مشهور استان خراسان شمالی و فرزند حاج سلطان بزرگ معروف به سلطان‌الذاکرین 31 اردیبهشت‌ماه درگذشت. او مداحی را از هفت ـ هشت سالگی در خانواده خود که همه اهل مداحی بودند، آغاز کرد. این پیرغلام سیدالشهدا(ع) سال گذشته در اجلاس پیرغلامان و خادمان حسینی در کرمانشاه، به عنوان پیرغلام ملی مورد تجلیل و تقدیر گرفته بود. او سال‌ها در حرم امام رضا(ع) به عنوان مداح و موذن اجرای مراسم داشته بود.

 او در خراسان شمالی و بجنورد در هیأت‌های کربلایی نایب علی، حسینیه چهارده معصوم(ع)، حسینیه جواد الائمه(ع)، مسجد امامی (انقلاب) مداحی کرده بود و اذان می‌گفت.

پیرغلامی که ردیف می‌دانست

علی قصری، مداح و پیرغلام سرشناس امام حسین علیه‌السلام، بامداد ۱۹ خرداد ۱۴۰۲ به ارباب بی‌کفنش پیوست. او به دلیل کهولت از دنیا رفت و پیکر او در قطعه روضةالحسین (۳۰۱) و در کنار سایر ذاکران و پیرغلامان حسینی آرمید.

منبری‌ و سخنران هیأت‌های مذهبی تهران

حجت‌الاسلام مرتضی شیریان از منبری‌ها و سخنرانان هیأت‌های مذهبی تهران ۲۷ خردادماه دارفانی را وداع گفت و به اربابش پیوست.

او باجناق حجت‌الاسلام عبدالامیر پشتکوهی، رئیس هیأت امنای خانه مداحان شمیرانات بود. او درباره درگذشت این عالم در فضای مجازی نوشت: «۳۵ سال پیش از مجلس مرحوم ایماندوست در مشهدالرضا ابتداء رفاقت ما بود. اهل تولى و تبرى بود. متعصب و از عاشورا تا اربعین زیارت عاشورا با صد لعن و صلوت می‌خواند با شدت مریضى قند چندین سفر اربعین پیاده مشرف شد مهمان نواز سفره دار و بعد از سختى‌هاى فراوان امشب در پناه موالیانش آرام گرفته حقش بر ما حلال اللهم انا لانعلم منه الا خیرا»

پیرغلامی که خانه‌نشین شده بود

سید باقر مدرسی پیرغلام اهل بیت(ع) که سال‌ها توفیق نوکری و ذاکری آستان سیدالشهدا(ع) را داشت، ۴ تیرماه در ۸۹ سالگی درگذشت. این پیرغلام اهل بیت(ع) در اواخر عمر به دلیل کهولت سن و بیماری، خانه‌نشین شده بود و حافظه خود را هم از دست داده بود. او جمعه سوم تیرماه در یکی از شهرهای شمال کشور دارفانی را وداع گفت و به اربابش پیوست. پیکر این پیرغلام در قطعه ۳۰۱ (روضةالحسین(ع)) بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

آخرین مداحی که به محرم ۱۴۰۲ نرسید

محمدرنگرز از مداحان جوان تهران که در جلساتی مانند هیأت حدیث کساء مداحی و مناجات‌خوانی داشت، شنبه ۲۴ تیرماه و در آستانه ماه محرم درگذشت. او فرزند مرحوم حسن رنگرز از ذاکران و هیأت‌داران قدیمی تهران بود.

این مداح جوان روز جمعه ۲۳ تیرماه در هیأت حدیث کساء قرائت دعای ندبه داشت. او بامداد امروز به دلیل سکته قلبی از دنیا رفت و به دیدار اربابش شتافت. او سال قبل اول محرم در ابتدای روضه‌خوانی خود خدا را شکر می‌کرد که زنده بود روز اول محرم را دید و لباس سیاه محرم را به تن کرده است اما امسال در آستانه محرم از دنیا رفت و عمرش به شب اول محرم ۱۴۰۲ نرسید.

این ۱۹ مداح، منبری و مسئول هیأت را در روز اول محرم به فاتحه‌ای مهمان کنید و در هیأت‌ها یاد آنان هم باشید.

منبع:فارس