این استاد اخلاق اظهار کرد: خداوند در قرآن کریم درباره جایگاه اصلی انسان‌ها به آیه 30 سورۀ بقره «إِنِّی جَاعِلٌ فِی الأَرْضِ خَلِیفَةً» اشاره می‌‌کند. «خلیفه» یعنی جانشین خدا روز زمین و این عالی‌ترین جایگاه بعد از خداست. به عبارت دیگر، یک انسان که مخلوق خداست، می‌تواند به عنوان خلیفةالله و جانشین خداوند در جایگاه ارادۀ حق قرار گیرد و کار خدایی ‌کند، اما اکنون چنین جایگاهی را برای انسان‌ها شاهد نیستیم، بلکه شاید این آیه بیشتر مناسب بشر امروز باشد «أُولئِکَ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ»، شاهد بر این سخن رفتاری کالانعامی است که از انسان‌ها سر می‌زند.

وی با بیان اینکه رفتار انسان‌ها بر اساس جایگاه آنان تغییر می‌کند، یادآور شد: اگر جایگاه انسان را به جایگاه خلیفةاللهی ارتقاء دهیم، بی‌تردید رفتار انسان‌ها از آن شکل کالانعامی تغییر می‌کند و رفتارهایش به طور طبیعی به رفتارهای خلیفةاللهی تبدیل می‌شود.

حجت‌‌الاسلام و المسلمین ابوالقاسمی با اشاره به واژه «قسط» گفت: قسط یعنی مرحله به مرحله حرکت کردن و پله به پله بالا رفتن برای دستیابی به یک قله. به عنوان مثال، برای برپایی عدل یعنی رسیدن انسان به جایگاه اصلی‌اش یعنی خلیفةاللهی نیاز به قسط است، به عبارت دیگر، اگر خلیفةاللهی (جایگاه اصلی انسان‌ها) را در اوج یک قله درنظر بگیریم، قسط به معنای مرحله به مرحله حرکت کردن برای رسیدن به اوج آن قله است.

این پژوهشگر قرآنی در ادامه با بیان اینکه ماه مبارک رمضان مفهوم «عدل و قسط» را به ما به صورت عملی نمایانده است، اظهار کرد: عدل در ماه رمضان همان شب قدر است و این یعنی در چنین شبی باید به محضر مبارک امام زمان (عج) برسیم، رسیدن به محضر امام (ع) و درک محضر ایشان به معنای تحقق عدل برای انسان است، یعنی به جایگاه همراهی با امام (ع) برسیم، در واقع ما انسان‌ها وقتی همراه با امام (ع) باشیم، در جایگاه اصلی خود قرار گرفتیم و این همان مفهوم عدل برای انسان است. البته این نکته را نباید فراموش کنیم که برای رسیدن به محضر امام و همراهی با ایشان، باید به قسط عمل کنیم، یعنی مرحله به مرحله پلکان رشد را برای قرار گرفتن در جایگاه اصلی طی کنیم.

وی با بیان اینکه انسان‌ها با روزه ماه رمضان یکی از مراحل حرکت به سوی عدل را تجربه می‌کنند، گفت: خداوند در قرآن می‌فرماید: «كُتِبَ عَلَیْكُمُ الصِّیَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِن قَبْلِكُمْ»(بقره183)، در ماه رجب و شعبان بسیار بر روزه گرفتن تشویق و ترغیب شده‌ایم، حال برخی روزه می‌گیرند و برخی نمی‌گیرد، اما در ماه رمضان خداوند همگان را وادار به روزه می‌کند. انسان‌ها با روزه گرفتن و پرهیز از خوردن و آشامیدن یک مرحله از مراحل قسط را تجربه می‌کنند.

وی افزود: خداوند در انتهای این آیۀ شریفه می‌فرماید: «لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ»، مرحلۀ دوم قسط این است که وقتی انسان از خوردن و آشامیدن پرهیز کرد، باید گوش، چشم، فکر و تمام اعضا و جوارحش را مراقبت کند. در اینجاست که مرحلۀ دوم قسط یعنی «تقوا» را تجربه می‌کند. اهل بیت (ع) نیز فرمودند که انسان روزه‌دار باید تمام اعضا و جوارش روزه باشد نه اینکه صرفاً خوردن و آشامیدن را ترک کند.

روزه ماه رمضان یا زمینه‌سازی برای ظهور؟

حجت‌‌الاسلام و المسلمین ابوالقاسمی خاطرنشان کرد: وقتی انسان در ماه رمضان مرحلۀ دوم قسط یعنی تقوا را تجربه کرد، با مرحلۀ دیگری آشنا می‌شود و آن افزایش درک و فهم او از قرآن کریم است. شاهد بر این سخن این آیۀ قرآن است: «ذلِكَ الْكِتابُ لا رَیْبَ فیهِ هُدىً لِلْمُتَّقینَ». برای اینکه در ماه رمضان سر سفره قرآن بنشینیم، نیاز به تقوا و برای اینکه به تقوا برسیم نیاز به روزه داریم. به عبارت دیگر، ماه رمضان پلی به سوی روزه، روزه پلی به سوی تقوا و تقوا پلی به سوی فهم قرآن است. خداوند در قرآن می‌فرماید: «إنَّ هَذَا الْقُرْآنَ یَهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ». قرآن آدمی را به سوی «أقوم» هدایت می‌کند، فردی از امام (ع) پرسید منظور از «أقوم» چیست، حضرت فرمود منظور امام معصوم(ع) است. تمام اینها مراحلی از مفهوم واژۀ قسط برای دستیابی به عدل است. بنابراین برای رسیدن به عدل که همان همراهی با امام زمان (عج) است، باید قسط را تجربه کنیم، یعنی مرحله به مرحله حرکت کنیم تا به عدل که جایگاه اصلی انسان‌هاست، دست پیدا کنیم.

این پژوهشگر قرآنی تصریح کرد: پس از تبیین ارتباط قسط و عدل در فضای ظهور و مرحله به مرحله حرکت کردن در ماه مبارک رمضان برای رسیدن به محضر امام (ع) در شب قدر، بیان این نکته حائز اهمیت است که ما در ماه رمضان روزه می‌گیریم و نمی‌گوییم امام زمان بیا و برای ما روزه بگیر، پس همچنانکه خودمان در ماه مبارک رمضان قدم بر می‌داریم، باید برای ظهور مولایمان نیز خودمان قدم برداریم. گرچه منتظر ظهور امام زمان (عج) هستیم، اما ماه مبارک رمضان به ما یاد می‌دهد که باید خودمان حرکت کنیم، در واقع باید برای ظهور خودمان وارد میدان شویم و مرحله به مرحله پیش برویم.