مراتب سه گانه شیعه ازمنظرآیت الله مظاهری

انسان يک ارتباط با درون خود و يک ارتباط با برون خود و يک ارتباط با خدا دارد. بحث جلسه قبل دربارۀ ارتباط انسان با ملائکه بود.

* ارتباط انسان در دم مرگ با ملائکه

از قرآن فهميده مي‌ شود علاوه بر ملک ‌الموت يا کسي که قبض روح مي ‌کند ـ براي اينکه ملک ‌الموت براي آدم‌ هاي خاص است و غير افراد خاص را ملکي مي ‌فرستد تا او را قبض روح کند ـ علاوه بر اين ملک، ملائکه‌ اي براي بردن روح انسان به عالم برزخ، حاضر مي ‌شوند. قرآن مي ‌فرمايد اين ملائکه دو دسته هستند. براي آدم‌ هاي خوب با تلطّف خاصي و با احترام خاصي مي ‌آيند و قرآن مي ‌فرمايد به اينها سلام مي ‌کنند: «الَّذينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ طَيِّبينَ يَقُولُونَ سَلامٌ‏ عَلَيْكُمْ‏»[1]

خوشا به حال تو و اين بهشتي که مي ‌خواهيم تو را ببريم، - بهشت در برزخ-؛ بهشت در برزخ مثل بهشت در آخرت است. به اين معنا که هرچه بخواهد در آن بهشت وجود دارد. مونس ‌هاي خوب، از نظر خوراک، پوشاک، مسکن، ازدواج در رفاه خوب.

قرآن مي ‌فرمايد آن ملائکۀ مقرب خدا درود بر آنها می‌ فرستند: «الَّذينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ طَيِّبينَ يَقُولُونَ سَلامٌ‏ عَلَيْكُمْ‏». آن کسي که ملک ‌الموت باشد يا وکيل او، جان اين را خيلي آسان مي ‌گيرد. مثل گلي که بو کند. در روايت مي ‌خوانيم وقتي گلي را بو کنيد، چقدر لذّت مي ‌بريد؟ ملکي که قبض روح مي‌ کند، این گونه روح را می‌ گیرد[2] و انسان این قدر از آن لذت مي ‌برد. به اندازه ‌اي لذتبخش است که در سير و سلوک مي ‌خوانيم که بعضي از سير و سلوکي ‌ها، اصلاً متوجّه نيستند که مرده ‌اند و خيال مي ‌کنند شفاي کامل پيدا کرده‌ اند و خيال مي ‌کنند آنها را برده ‌اند در باغ يا جايي که از نظر مسکن، خوراک و پوشاک در رفاه هستند.

مرحوم مجلسي دوّم (ره) با شاگردش مرحوم جزايري معاهده کرده بودند هرکدام زودتر مردند، وضع عالم برزخ را براي ديگري تعريف کند. علامه مجلسي (ره)‌ زودتر رحلت کرد. مي‌ گويد کسي به عنوان دکتر بالاي سرم آمد و دست روي پاهايم کشيد و ديدم الحمدلله پاهايم خوب شد. همين طور دست کشيد تا رسيد به گلو و ديدم سالم شدم. دست کشيد به سرم و ناگهان ديدم از بدن جدا شدم. بدن من از روح من جدا شد و ملائکه با اين کار دارند و اين را مي ‌خواهند به مقام ملکوت ببرند. مردم هم مشغول جنازۀ من هستند و مي ‌خواهند آن را به قبرستان ببرند. آدم‌ هاي خوب اين طور هستند.

* عنایت امام حسین (ع) به مرید خود

ميرزا علي آقاي شيرازي به شهید مطهري در جلسۀ درس نهج ‌البلاغه با گريه گفته بودند: خواب ديدم، مُرده ‌ام و مردم مرا تشييع کرده و بدن را لب قبر آوردند و مي‌ خواهند در قبر بگذارند؛ روح من هم مهياست که با من در قبر بيايد. ناگهان ديدم سگ سفيدي هم آمده و مي ‌خواهد در قبر بيايد. توجه کردم که بعضي اوقات من در خانه يا با مردم بداخلاقي مي ‌کردم و آن سگ سفيدي شده است. من مانده بودم که چه کنم. يادم آمد که من منبر مي ‌روم و در منبرهايم مصيبت مي ‌خوانم؛ من نوکر امام حسين علیه السلام هستم. به امام حسين علیه السلام متوسل شدم و گفتم ياحسين! اين سگ را از من جدا کن. امام حسين علیه السلام آمدند و فرمودند: غصّه نخور، من آن را از تو جدا مى‏ كنم‏.[3]

اميرالمؤمنين علیه السلام تلطف خاصي به شیعیان خود دارند و سفارش آنها را به ملک ‌الموت و ملائکه ‌اي که برای قبض روح می آیند، مي کنند و بعد از قبض روح، ‌اميرالمؤمنين علیه السلام اين شيعۀ خود را به وادي ‌السلام مي ‌برد. معنايش اين است که چنین شخصی زير پرچم اميرالمؤمنين علي علیه السلام تا روز قيامت قرار دارد.

 اگر کسی شيعۀ خوب باشد، تابع باشد يعني کسي که اهميت به واجبات و مستحباب مي‌ دهد؛ اهميت به خدمت به خلق خدا مي‌ دهد و اجتناب از گناه دارد و اگر گناه آمد، فوراً جبران و توبه دارد. اين معناي شيعه است.

* مراتب سه گانه شیعه

شيعه سه مرتبه دارد. مرتبۀ اول اينکه از نظر عقيده، اهل ‌بيت علیهم السلام را دوست داشته باشد. مرتبۀ دوم اينکه شعار يا علي داشته باشد.

اما شيعه علاوه بر اين دو بايد چيز ديگري داشته باشد که مهم بوده و اين نجاتش مي ‌دهد و اين کسي است که ملائکه دم مرگ به ديدنش مي ‌آيند و «طوبي لکم» به او مي‌ گويند و آن عمل است.

قرآن مي ‌فرمايد: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْکُمْ ...»[4]؛ اگر مي ‌خواهي شيعۀ حسابي باشي، اطاعت خدا و اطاعت پيغمبر و اطاعت از ائمۀ طاهرين علیهم السلام داشته باش. لذا کساني که به راستي مطيع اهلبيت علیهم السلام هستند، موقع مرگ خيلي راحت اند. مثل کسي که سر تا پا درد است و ناگهان سر تا پا سرور و نشاط مي ‌شود. کسي که متابعت از اميرالمؤمنين علیه السلام دارد، ‌معلوم است که آن حضرت او را تا روز قیامت زير پرچم خود مي ‌برند.

* مقدار زمانی قیامت

کسي خدمت امام صادق علیه السلام آمد و عرض کرد: يابن رسول الله! دو آيه در قرآن است و من نمي‌ توانم بين اين دو آيه را جمع کنم. يک آيه مي گويد مدت قيامت پنجاه هزار سال است «...مِقْدَارُهُ خَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ»[5] و آيۀ ديگر مي‌ گويد هزار سال است «... مِقْدَارُهُ أَلْفَ سَنَةٍ»[6]. حال جمع بين اين دو آيه چيست؟

حضرت فرمودند: همان پنجاه هزار سال است و پنجاه موقف دارد و هر موقفي هزار سال است. اين مي‌ گويد من وحشت کردم که من پنجاه هزار سال در روز قيامت معطّل شوم. آقا فرمودند: اما براي شيعيان ما يک لحظه است. لذا براي آنها عالي است و روز قيامتش يک لحظه است و برزخش هم يک لحظه است. در خوشي و سرور و خدمت اهل ‌بيت علیهم السلام،‌ و در آخرت هم بهشت براي او کوچک است و آنچه لذّت ‌بخش است خدمت مولا اميرالمؤمنين علیه السلام بودن است. مسلّم است که بالاترين لذت براي شيعه، رسيدن به خدمت امام حسين علیه السلام است و اينکه خانم ‌ها خدمت حضرت زهرا (سلام‌ الله‌ عليها) برسند.

* کیفیت قبض روح انسان های گنهکار

امّا آدم‌ هاي بد خيلي وضعشان سخت است. در روايات مي ‌خوانيم آدم ‌هاي ناباب و آدم‌ هايي که گناه روي گناه زندگي او را تباه کرده است دم مرگ، ملائکه با تازيانه ‌هاي آتشين براي گرفتن روح او مي ‌آيند: «... يَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أَدْبَارَهُمْ...»[7]

ملائکه در همان جا به اينها مي‌ گويند: چرا چنين است و چرا شيعۀ حسابي نشديد؟! عذر مي ‌آورد و مي ‌گويد نمي ‌توانستم. ملائکه خطاب مي ‌کنند که آيا نمي ‌توانستي از رفقاي بدت جدا شوي؟ «... أَ لَمْ تَکُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فيها»[8]

آيا نمي‌ توانستي دست از رفقاي بدت و از موبايل ‌بازي و بدحجابي برداري. لذا عذر او تمام مي ‌شود. قرآن مي ‌فرمايد؛ اگر کسي به راستي نتواند، مستضعف و جاهل قاصر مي ‌شود. اما اين کم است و مسلّم است که همۀ ما مي ‌توانيم تابع حضرت علي علیه السلام باشيم يا مي ‌توانيم تابع هوي و هوس و شيطان باشيم. اختيار دست خود ماست. اگر کسی بگويد مجبورم تابع شيطان و تابع هوي و هوس باشم، نمي ‌پذيرند.

قرآن مي ‌فرمايد؛ آن ملائکه نمي ‌پذيرند و با تازيانه به سر تا پايش مي ‌زنند و روح او را مي ‌گيرند. قرآن مي‌ فرمايد به اندازه ‌اي مشکل است مثل اينکه از آسمان به زمين بيفتد و لِه شود.

قبض روح شدن براي شيعۀ خالص و مطيعِ حضرت علي علیه السلام مثل گلي است که بو کند و براي شيعه شيطان و شيعه هوي و هوس مثل اين است که از آسمان به زمين بيفتد و او را در جهنم برزخي می برند و در جهنم برزخي مثل همان جهنم قيامت سوزان است و اين بايد تا روز قيامت بسوزد.

پی نوشت:

[1]. النحل، 32: «همان كسانى كه فرشتگان جانشان را -در حالى كه پاكند- مى‏ستانند [و به آنان‏] مى ‏گويند: درود بر شما باد.»

[2]. ر.ک: الاختصاص، 345.

[3]. مجموعه آثار شهید مطهری، کتاب عدل الهی، ج 1، ص 236.

[4]. النساء، 59: «اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد، خدا را اطاعت كنيد و پيامبر و اولياى امر خود را [نيز] اطاعت كنيد.»

[5]. المعارج‏، 4: «مقدارش پنجاه هزار سال است‏.»

[6]. السجده‏، 5: «مقدارش هزار سال است.»

[7]. الأنفال‏، 50: «بر چهره و پشت آنان مى ‏زنند.»

[8]. النساء، 97: «مگر زمين خدا وسيع نبود تا در آن مهاجرت كنيد؟»

پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله العظمی مظاهری با تلخیص و ویراست