علیرضا قزوه در گفت و گو با عقیق: سبزاواری با قلمش اقتدار فضای انقلاب را به رخ جهانیان کشید

عقیق:چهل روز از درگذشت حسین ممتحنی مشهور به حمید سبزواری شاعر بزرگ انقلاب گذشت. به جرات می توان گفت شعر حمید، شناسنامه زمان مند انقلاب است زیرا که کمتر حادثه یا رویدادی در انقلاب است که انعکاسی از آن در شعر او نباشد. در چهلمین روز از درگذشت استاد سبزواری  و به پاس همه رشادت های ادبی این شاعر فقید انقلاب  به سراغ کسی رفتیم که  از گذشته تا حال او  را به خوبی می‌شناسد .

علیرضا قزوه در گفت‌وگوی خود با عقیق به تشریح ابعاد شخصیتی حمید سبزواری پرداخته است.

در ادامه مشروح این مصاحبه را می‌خوانید.

*به عنوان مقدمه بحث بفرمایید حمید سبزواری چه ویژگی‌هایی داشت که او را شاعر انقلابی می‌خوانند؟

حمید سبزواری با داشتن 91 سال سن، پیشکسوت و بزرگ شاعران و از ادبای معاصر ما بود. وقتی انقلاب شد حمید 51 سال سن داشت و یک شاعر پخته و معروف در کشور بود. از طرفی استمرار شاعری‌اش هم بیش از همه شاعران است. یعنی از کودکی شعر گفتن را آغاز کرده و طبع شعری داشت؛ او دستِ کم 80 سال سابقه سرودن شعر را  در کارنامه درخشان خود بر جای گذاشته است. حمید در فضای انقلابی و دینی بزرگ شده بود؛ با اتفاقاتی همچون دوران اول کشف حجاب و 28 مرداد سال 32  آشنایی کامل داشت. به هر حال شاعر با تجربه‌ای بود و در شروع انقلاب هم پیش از همه شاعران برای فضای انقلاب شعر گفت. همین استمرار شعری سبزواری باعث شد در خط ولایت و انقلاب حرکت کند. به همین خاطر است که همگان او را به عنوان شاعر انقلاب اسلامی می‌شناسند.

* رهبر انقلاب  دو تعبیر فنی ادبی و انقلابی‌گری در مورد ایشان داشتند که در جمع ادبا و شاعران مطرح کردند؛ یکی همان جمله معروف- "ایشان شاعر خوبی هستند؛ هم قریحه شعری خوبی دارند و هم مضمون‌ساز هستند..." یا پیام با مفهوم و تأثیرگذار معظم‌له که در تحسین انقلابی‌گری سبزواری فرمودند:  ایشان در شرایط گوناگون پای انقلاب ایستاده‌اند و برای روزهای حسّاس همواره موضع ادبی داشته‌اند. تحلیل شما به عنوان یکی از شاعران و اصحاب ادبی کشور از این دو تعبیر چیست؟

در تمام مناسبت‌های مهم انقلاب حمید سبزواری شعر دارد. این نکته حائز اهمیتی است. کمتر شاعری داریم که  تمام مناسبت‌های مهم انقلاب را از سر گذرانده باشد و به موقع عکس‌العمل نشان داده باشد. حمید سبزواری بیش از 200، 300 ترانه خوب برای مناسبت‌های مختلف انقلاب سرود. این یک رکوردی است که هیچ کدام از شاعران و ادبای ما ندارند. به علاوه اینکه حمید سبزواری از جهت فنی هم شاعر پخته و بزرگی در سبک‌های مختلف بود. قصاید بی‌نظیر و محکم خراسانی، اشعار تأثیرگذار حمید در فضای عراقی و سبک هندی را علاقه‌مندان به حوزه ادبیات فراموش نخواهند کرد. او شاعری بود که در همه زمینه‌ها چه غزل و مثنوی و چه قصیده و سرود حرف‌های بسیاری برای گفتن داشت. از همین منظر است که رهبر معظم انقلاب از ایشان با این تعابیر تجلیل کردند.

*مرحوم سبزواری در موضوع استکبارستیزی و مقابله با صهیونیست سروده‌های معروفی دارد و در فتنه 88 هم فعالیت تأثیرگذاری داشت. این انگیزه و اراده بالا را ناشی از چه چیزهایی می دانید؟

گام‌های موثر در اعتلای نام انقلاب

به هر حال سبزواری تا وقتی که توان جسمی داشت در همه مناسبت‌ها، شعر سرود و در اعتلای نام انقلاب گام‌های تأثیرگذاری برداشت. یادمان نمی‌رود که برای حضور در همایش‌های کشوری به مناطق دور و برای ادای احترام به شهدا و رزمندگان دفاع مقدس به مناطق جنگی می‌رفت. بنده حمید سبزواری را یک بسیجی واقعی دیدم که با قلم هوشمندانه و اندیشمندانه خود اقتدار فضای انقلاب را به رخ جهانیان کشید و تا سال‌های آخر و تا همین سال گذشته دیدار با مقام معظم رهبری را به عنوان یک توفیق ارزشمند مغتنم شمرد و همیشه هم حضور جدی داشت؛ چرا‌که همه دوستان ما در حوزه ادبیات می‌دانستند که او می‌آید و برای اولین‌ نفرات هم شعر می‌خواند.

*از میزان تأثیرگذاری ایشان بر روی شاعران جوان بگویید.  یادمان می‌آید در سال گذشته خدمت مقام معظم رهبری شعری را خواندند که معظم‌له به ایشان فرمودند "شعر حمید، جوانانه بود..."

واقعاً حمید بر روی قشر جوان ما تأثیر بسیاری گذاشت. شاعران نسل جدید ما سبزواری را پیر شاعران انقلاب و پیشکسوت ادبیات کشور می‌دانند. شعری که حمید در محضر مقام معظم رهبری خواند جزء سروده‌های جدید او نبود اما چون با مضمون بود و با آن لحن و آوای زیبا به منصه ظهور رسید تأثیر خودش را گذاشت.

*امروز افرادی پرورش یافته‌اند که جایگزین این شاعر بزرگ شوند؟ شاعری که در عرصه شعر سیاسی و انقلابی تأثیرات بسیاری گذاشت و بسیاری از خلأ ایشان رنج می‌برند؟

سبک سبزواری الگوی بلامنازع

بله، یک تعدادی از جوانان هستند. به هر حال جوانان ما در همین خط قدم برمی دارند. خوشبختانه شعر در جامعه ما یک ثروت ملی است . بحمدالله شعر جلوتر از دیگر بخش‌های عرصه فرهنگ و هنر است و سبزواری هم یکی از بهترین تلاشگران ادبی ما بود و شاگردان خوبی هم داشت؛ بسیاری سبک شعری حمید سبزواری را به عنوان یک الگوی بلامنازع ادامه می‌دهند. بسیار خرسندم که بگویم بسیاری از شاعران جوان ما هوشمندانه پا جای پای ایشان می‌گذارند.

*مرحوم سبزواری شاعری بودند که بسیار پای رکاب ولایت بودند؛ شاید اصلی‌ترین مصداق آن تعصب انقلاب در سروده‌هایشان و ساده زیستی که ایشان در زندگی‌شان داشتند. ضمن اشاره به این موضوع بفرمایید از نشست‌هایی که با حضرت آقا داشتند، خاطره‌ای دارید؟

سبزواری را در طول بیش از دو دهه‌ که جلسات ادبی و شعری مقام معظم رهبری با شاعران و بزرگان ادبیات کشور دارند همیشه پای ثابت دیدم. فقط حمید یک سال به علت بیماری نیامد. آن هم یک بیماری داشت که قادر به حضور نبود. حتی سال بعد هم یکسره می‌پرسید که چرا به من نگفتید به این جلسه بیایم و ما به او می‌گفتیم شما حال مساعدی نداشتید. همیشه جزء اولین نفراتی بود که شعر می‌خواند.

سبزواری یک مجاهد ادبی

زندگی‌اش هم زندگی بسیار ساده با تفکر انقلابی و بسیجی بود. این‌که به عنوان یک شاعر پیشکسوت و بزرگ تا دورترین دعوت‌ها را هم می‌پذیرفت و بدون هیچ‌چشم‌داشتی قدم برمی‌داشت. شعر می‌گفت و سرود می‌سرایید. حقیقتاً سبزواری یک عمر مجاهدت ادبی کرد.

*چه نکته یا ویژگی خاصی از حمید سبزواری مدنظر دارید که پیامی باشد برای جامعه ادبیات کشور و نسل جوان شاعر ما که از آن برای تقویت بسترهای انقلابی‌گری در شعر معاصر ما بهره ببرند؟

حمید سبزواری همیشه حرف‌هایش را با صراحت می‌زد؛ او همواره گله می‌کرد که بسیاری خودشان را از انقلاب بیگانه می‌دانند و از این فضای بسیار شکوهمند فاصله می‌گیرند. دل‌آزرده می‌شد وقتی می‌دید برخی از مسئولین در خط امام حرکت نمی‌کنند و از مردم فاصله گرفتند. مشکلات مردم همیشه برایش مهم بود. همیشه انقلاب‌مدارانه در برابر آمریکا مواضع بسیار محکمی از خودش نشان می‌داد و در مسائل دینی، عبادی و اعتقادی نیز الگویی بلامنازع بود. همیشه نماز اول وقتش را دیده بودیم. برای تمام ائمه شعر داشت. باید جامعه ادبیات کشور به او افتخار کند. حمید به عنوان یک شاعر بزرگ در خاطره مردم ما می‌ماند. در این صد سال اخیر کسی به اندازه حمید سبزواری با اشعار و سروده‌هایش نفوذ در مردم نداشت. به هر حال یک چهره بزرگی را از دست دادیم و حمید سبزواری افتخار فرامو‌ش‌نشدنی همه علاقه‌مندان به ادبیات و حوزه شعر است.

*به عنوان سوال پایانی کدام سروده حمید سبزواری را بیش از دیگر سروده‌هایش دوست دارید؟

"مرگ بر آمریکا" و "خمینی ای امام" ایشان دو جزء ارزشمند از گنجینه‌های شعری گرانبهای حمید سبزواری بود. سروده‌هایی که برای همیشه در حافظه مردم باقی خواهد ماند. همیشه حمید به عنوان مرد شماره یک ادبیات انقلابی کشور نامش در تاریخ می‌درخشد.