از فواید دعا کردن برای دیگران چه می دانیم

علي بن ابراهيم از پدرش نقل مي‌کند: عبدالله بن جندب را در عرفات ديدم. پيوسته دست‌هايش به سوي آسمان بلند و اشک‌هايش جاري بود، به او گفتم: وقوفي بهتر از وقوف تو نديدم، گفت: به خدا سوگند! جز براي برادران ديني خود دعا نکردم، زيرا از امام کاظم (ع) شنيدم که فرمود: هر کس براي برادران ديني خود، در نبودش دعا کند، از عرش به او ندا مي‌شود: صد هزار برابر آن براي تو باد! پس خوش نداشتم صد هزار دعاي تعهد شده را به خاطر يک دعا از دست بدهم، که نمي‌دانم آن يک دعا به اجابت مي‌رسد يا نه.(کافی/ص271)

** پیامبراکرم (صلوات الله علیه و آله): «مَنْ قَالَ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ مُؤْمِنٍ خَلَقَهُ اللَّهُ مُنْذُ خَلَقَ اللَّهُ آدَمَ إِلَى أَنْ تَقُومَ السَّاعَةُ حَسَنَةً وَ مَحَا عَنْهُ سَیِّئَةً وَ رَفَعَ لَهُ دَرَجَةً»؛ اگر کسی برای مؤمنین و مؤمنات طلب مغفرت کند، خداوند به عدد هر مؤمنی که از هنگام خلقت آدم تا قیامت خلق می ‏کند، برای او سه چیز در نظر می ‏گیرد؛ برایش حسنه می ‌نویسد و از گناهانش می ‌کاهد و بر مقامش می ‏افزاید. (فلاح السائل و نجاح المسائل، ص: 43)

** امام صادق (علیه‌السلام): إِذَا دَعَا الرَّجُلُ‏ لِأَخِيهِ‏ بِظَهْرِ الْغَيْبِ نُودِيَ مِنَ الْعَرْشِ وَ لَكَ مِائَةُ أَلْفِ ضِعْفِ مِثْلِهِ وَ إِذَا دَعَا لِنَفْسِهِ كَانَتْ لَهُ وَاحِدَةٌ فَمِائَةُ أَلْفٍ مَضْمُونَةٌ خَيْرٌ مِنْ وَاحِدَةٍ لَا يُدْرَى يُسْتَجَابُ لَهُ أَمْ لَا.

اگر شخصی پشت سر برادر مؤمنش برای او دعا کند، از عرش ندایی می ‌آید كه: برای تو صدهزار برابر مثل او است. این در حالی است كه اگر برای خودش دعا می ‌كرد، فقط به اندازه همان یك دعایش به او داده می ‌شد. حال بنگرید که  صدهزار تا که تضمین شده است، بهتر است یا آن یكی كه معلوم نیست مستجاب شود یا نه! (من لا يحضره الفقيه؛ ج‏2 ؛ ص212)

نیز در روایت آمده که امام صادق (ع) فرمود: هرگاه کسى بگوید: اللّهُمَّ، اغْفِرْلِلْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ وَالْمُسْلِمینَ وَ الْمُسْلِماتِ، اَلاَحْیآءِ مِنْهُمْ وَ جَمیعَ الاَمْواتِ. خدایا، مردان و زنان مؤمن و مسلمان، و زندگان و تمام مردگان آنها را مورد مغفرت خویش قرار ده خداوند به شماره تمام انسان هاى گذشته و آینده، دعا براى او مستحاب مى گرداند؛ یا دعاى آنان را براى وى مى نویسد. (فلاح السائل ابن طاووس)

**پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله): «مَا مِنْ عَبْدٍ دَعَا لِلْمُوْمِنِینَ وَ الْمُوْمِنَاتِ إِلَّا رَدَّ اللَّهُ عَلَیْهِ مِثْلَ الَّذِی دَعَا لَهُمْ مِنْ کُلِّ مُوْمِنٍ وَ مُوْمِنَةٍ مَضَی مِنْ أَوَّلِ الدَّهْرِ أَوْ هُوَ آتٍ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَة» [الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏2، ص: 508]

هیچ بنده ای نیست که برای مرد یا زن مؤمنی دعا کند، مگر این که خداوند از جانب هر مرد و زن مومنی که در گذشته بوده است یا در آینده تا روز قیامت می آید، مانند آنچه را که دعا کرده است به او باز می گرداند. چنین کسی انگیزه اش از حذف خود در دعا این است که نمی خواهد چند برابر دعای تضمین شده را رها کند.

** عَنْ حَمَّادٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَشْغَلُ‏ نَفْسِي‏ بِالدُّعَاءِ لِإِخْوَانِي وَ لِأَهْلِ الْوَلَايَةِ فَمَا تَرَى فِي ذَلِكَ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى يَسْتَجِيبُ دُعَاءَ غَائِبٍ لِغَائِبٍ وَ مَنْ دَعَا لِلْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ لِأَهْلِ مَوَدَّتِنَا رَدَّ اللَّهُ عَلَيْهِ مِنْ آدَمَ إِلَى أَنْ تَقُومَ السَّاعَةُ لِكُلِّ مُؤْمِنٍ حَسَنَةً.

حمّاد از اصحاب امام صادق (علیه السلام) می گوید: به حضرت عرض کردم من خودم را به دعا برای برادرانم و پیروان اهل بیت مشغول می کنم؛ و هیچ نظری به خودم ندارم. شما درباره روش من چه می فرمایید؟ حضرت ابتدا در جواب فرمودند: خداوند دعای شخصی را که دارد پشت سر دیگری دعا می کند، مستجاب می کند و هر کس برای مردان و زنان مؤمن و برای دوستداران ما دعا کند، خداوند از زمان آدم تا قیامت به ازای هر مؤمن ثوابی به او عنایت می کند. (تفسير القمي، ج‏1، ص: 67 )

** امام صادق(ع): دُعَاءُ الْمُسْلِمِ‏ لِأَخِيهِ‏ بِظَهْرِ الْغَيْبِ يَسُوقُ إِلَى الدَّاعِي الرِّزْقَ وَ يَصْرِفُ عَنْهُ الْبَلَاءَ وَ تَقُولُ لَهُ الْمَلَائِكَةُ لَكَ مِثْلَاهُ. دعاى مسلمان دربارۀ برادر غایبش رزق را به سوى دعاگو می كشاند و بلا را از او برمی گرداند و فرشتگان به او می گويند: دو برابر آنچه براى برادرت خواستى از آن توست. (ثواب الأعمال و عقاب الأعمال ؛ النص ؛ ص153)

امام صادق(ع): دُعَاءُ الْمُؤْمِنِ لِلْمُؤْمِنِ يَدْفَعُ عَنْهُ الْبَلَاءَ وَ يُدِرُّ عَلَيْهِ‏ الرِّزْقَ‏. دعاى مؤمن براى مؤمن دفع بلا می كند و روزى او را روان می سازد. (الإختصاص، النص، ص: 28)

** قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص):‏ أَرْبَعَةٌ لَا تُرَدُّ لَهُمْ دَعْوَةٌ وَ تُفَتَّحُ لَهَا أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَ تَصِيرُ إِلَى الْعَرْشِ دُعَاءُ الْوَالِدِ لِوَلَدِهِ وَ الْمَظْلُومِ عَلَى مَنْ ظَلَمَهُ وَ الْمُعْتَمِرِ حَتَّى يَرْجِعَ وَ الصَّائِمِ حَتَّى يُفْطِرَ. دعای چهار كس رد نمي شود و براى آنها درهاى آسمان باز می شود و به عرش مي رسد: دعاى پدر براى فرزند و مظلوم بر ظالم و آن كه عمره آورد تا آن كه باز گردد و روزه دار تا آن كه افطار كند. (الأمالي للصدوق؛ النص؛ ص265)

** رسول گرامی اسلام (ص): «دُعَاءُ الْوَالِدِ لِوَلَدِهِ كَدُعَاءِ النَّبِيِّ لِأُمَّتِهِ»؛ دعای پدر برای فرزند، همانند دعای پیامبر برای امت است. (نهج الفصاحة؛ ص482)

** رُوِيَ أَنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ قَالَ لِمُوسَى ادْعُنِي عَلَى لِسَانٍ لَمْ تَعْصِنِي بِهِ- فَقَالَ يَا رَبِّ أَنَّى لِي بِذَلِكَ فَقَالَ ادْعُنِي عَلَى لِسَانِ غَيْرِكَ.

خدا به حضرت موسي (ع) وحي کرد: «مرا به زباني که گناه نکرده باشی بخوان، موسي گفت: مرا چنين زباني کجاست؟ خداوند فرمود: مرا به زبان غير خود بخوان» (عدة الداعي و نجاح الساعي، ص: 131)

بنابراین با توجه به تاکیدات ائمه اطهار(ع) در رابطه با دعا برای برادران دینی و سخن مشهور حضرت زهرا (سلام الله علیها)؛ «الجارُ ثُمَّ الدّارُ» فلسفه التماس دعا از برادران دینی روشن می شود. ومولوی شاعر گران قدر ایرانی در شرح این حدیث قدسی این گونه سروده اند:

 گفت ای موسی ز من می ‌جو پناه     با دهانی که نکردی تو گناه

گفت موسی من ندارم آن دهان      گفت ما را از دهان غیر خوان

از دهان غیر کی کردی گناه           از دهان غیر بر خوان کای اله

آنچنان کن که دهانها مر ترا          در شب و در روزها آرد دعا

از دهانی که نکردستی گناه            و آن دهان غیر باشد عذر خواه

یا دهان خویشتن را پاک کن          روح خود را چابک و چالاک کن

ذکر حق پاکست چون پاکی رسید  رخت بر بندد برون آید پلید

می ‌گریزد ضدها از ضدها              شب گریزد چون بر افروزد ضیا

چون در آید نام پاک اندر دهان      نه پلیدی ماند و نه اندهان