باب گفت‌وگو در جهان اسلام بسته نشود

عقیق:حمیدرضا دهقانی‌ پوده (کارشناس و تحلیلگر مسائل خاورمیانه): بحث وحدت اسلامی در جامعه اسلامی از سوی قرآن کریم، پیامبر اسلام (ص) و ائمه اطهار (ع) تا به امروز از سوی امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری تأکید شده است.

شاید برخی موارد اختلاف بین دانشگاهیان و حوزویان درباره بحث وحدت وجود داشته باشد اما اصل بحث وحدت محل اختلاف نیست. بنده در سال‌هایی که در سازمان کنفرانس اسلامی فعال بودم از نزدیک شاهد رنجش کشورهای اسلامی به دلیل اختلافات عدیده بودم.

وقتی در سوریه و لبنان حضور داشتم، مشاهده کردم این کشورها دارای طوایف زیادی هستند و چطور مسائل اختلافی یک جامعه را به اضمحلال می‌کشاند.

براساس اصل 11 قانون اساسی موضوع وحدت امت اسلامی مورد تأکید قرار گرفته و دولت جمهوری اسلامی هم موظف شده اقداماتی برای وحدت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جهان اسلام انجام دهد، بنابراین یکی از وظایف قانون دولت جمهوری اسلامی این است که در کنار هر موقوعی به دنبال وحدت در جهان اسلام باشد، البته این امر در جهان بی سابقه نیست کشورهای زیادی به دنبال وحدت بوده‌اند و برخی نیز در این مسیر موفق شده‌اند.

حتی خود کشورهای عربی جزو مناطقی هستند که همواره به دنبال وحدت بودند به همین دلیل هم در سال 1945 کشورهایی که از عثمانی جدا شدند، اتحادیه عرب را تشکیل دادند و تلاش کردند با هم متحد شوند، سال‌ها بعد از آن تازه کشورهای اروپایی به فکر ایجاد اتحاد افتادند.

امروز کشوری نظیر لبنان دارای 18 طایفه است که دو طایفه بزرگ آن مسلمانان و مسیحیان هستند، خود مسلمانان به سنی‌، شیعه، علوی و ... تقسیم می‌شوند و سایرین دیگر مسیحیان هستند، بنابراین تفرقه در اینجا از حیث مذهبی بسیار بیش از سایر مناطق است و سابقه جنگ و خونریزی نیز زیاد دارد با وجود اینکه شعار کشورهای عربی وحدت است اما همچنان هیچ نشانه‌ای از وحدت در بین آنها نیست!

قرآن کریم بیش از سایر منابع به وحدت تأکید کرده است و در یکی از آیات نیز خداوند درباره پیغمبر اسلام(ص) می‌فرماید:‌ «مُّحَمَّدٌ رَّسُولُ اللَّهِ ۚ وَالَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَمَاءُ بَیْنَهُمْ.»

ریشه جامعه اسلامی و محمدی با رأفت و عطوفت گره خورده است امتی می‌تواند ادعای اسلام اصیل کند که بین خود رحمت و مودت داشته باشد و بالعکس با دشمنانش دوستی نکند، اگر جامعه‌ای مشاهده کردیم که بین امت خود مودت نداشت و شدت و حدت حاکم بود و از سوی دیگر با دشمنان دوستی می‌کرد، این نشانه‌ای است که ادعای اسلام محمدی‌اش کذب است!

شهید مطهری در صحبت‌های خود در بحث وحدت به امر به معروف و نهی از منکر تأکید کردند، البته نه آن شکل بدی که در عربستان حاکم است، ایشان به آیه واعتصموا بحبل الله جمیعا ولا تفرقوا» و «وَلَا تَکُونُوا کَالَّذِینَ نَسُوا اللهَ فَأَنسَاهُمْ أَنفُسَهُمْ» بر وحدت تأکید کردند و یکی از اهداف تشکیل مجموعه‌ای اسلام را امر به معروف و نهی از منکر دانست.

مقصد و مقصود امت واحده یکی است، بنابراین وجود نژادها و طایفه‌ها نباید مانع تحقق وحدت و ایجاد تفرقه شود.

براساس آیات قرآن کریم بادیه نشین بودن اعراب نباید مانع تحقق وحدت شود منظور از اعراب بادیه‌نشین در قرآن کریم کسانی است که از نور الهی دور مانده‌اند و درها را به روی خود می‌بندند، لذا تعبیری در فقه مبنی بر عدم جواز مسلمان بعد از هجرت به جایی که قبلا بوده، وجود دارد یعنی فردی که به مدینه آمد، نباید دوباره بازگردد و مدینه اینجا منظور رسیدن به نور و علم و معرفت است.

یکی از مهمترین ظلم‌هایی که امروز در جامعه اسلام شاهدش هستیم، اختلافی بود که بنی امیه در جهان اسلام انداخت و آن هم تقسیم مردم به موالی مختلف است اینها خود را از طرفداران ائمه(ع) بری می‌دانستند و بیشترین ضربه را به اسلام زدند، ای کاش خودشان لااقل بر مسیر صحیح گام بر می‌داشتند.

امام خمینی (ره) بارها بر کلمه توحید و توحید کلمه تأکید کردند یک هدف ما باید خدا باشد و برای دستیابی به خدا باید توحید کلمه داشته باشیم و خوف همیشگی‌شان نیز این بود که بین امت اسلامی اختلاف ایجاد شود.

در نهایت مهمترین موضع برای ایجاد وحدت در امت اسلامی، سازوکار گفت‌وگو با رحمت و رأفت است، ما مذاهب زیادی را در دنیای اسلام شاهد هستیم، ابتدا باید بین مسلمانان با سازوکار گفت‌وگو وحدت ایجاد کنیم،‌ اگر گفت‌وگو نباشد سوءتفاهم ایجاد و این سوتفاهم منجر به عداوت می‌شود.

یکی دیگر از اقدامات مهم دوری از توهین و تکفیر در جهان اسلام است، خدا نیامرزد کسانی را که تکفیر را خلق و بین امت اسلامی ایجاد تفرقه کردند.

منبع:فارس