ادب زیارت از دیدگاه امام هادی(ع)

عقیق:آیت‌الله سیدهادی رفیعی پور علوی، مؤسس، مدیر و مسئول تحقیقات مؤسسه امام هادی علیه‌السلام در گفت‌وگویی به تشریح این مسئله پرداخت که چگونه سیره ائمه (ع) را می‌توان به سبک زندگی مردم در عصر حاضر تبدیل کرد.

وی عنوان کرد: همچنان که امام شناسان و دانشمندان شیعه معتقد هستند ائمه(ع) همه نور واحد و یک نور هستند اما به مناسبت تغییراتی که در شرایط محیطی و زندگی آنها پیش آمده هر کدام در یک بخش درخشندگی خاصی دارند؛ مثلاً امام سجاد(ع) در ادعیه و مناجات با خدا، امام صادق(ع) در مسائل معارف اسلامی و علمی، امام حسن(ع) در مسئله صلح و امام حسین(ع) در موضوع مبارزه.

لزوم تشخیص این مسئله که عصر و زمان ما مشابه کدام زمان از ائمه(ع) است

این محقق و نویسنده تصریح کرد: زندگی ائمه(ع) هر کدام در یک جنبه برجستگی خاصی دارد که مربوط به شرایط زمانی است که آن امام از آن طریق مردم را به سوی خداوند، توحید و کمال سوق می‌دادند. بنابراین هنر در این زمان این است که تشخیص دهیم زمان ما مشابه کدام زمان از ائمه(ع) است.

وی با تأکید بر این مسئله که در تبعیت از سیره اهل بیت(ع) حتماً باید این نکته را در نظر بگیریم، سؤال کرد: آیا دوران ما مانند امام حسن(ع) است یا امام حسین(ع)، ایا امام هادی(ع)؟ 

خط کلی زندگی همه ائمه(ع) مبنای توحید است

آیت‌الله رفیعی‌پور علوی در ادامه تصریح کرد: یک خط کلی در زندگی همه ائمه ما بوده است و همه امامان این خط را داشته‌اند (با تفاوت برخوردهای اجتماعی و سبک زیست اجتماعی) و آن مسئله توحید است و در هر شرایطی در زندگی 12 امام ما توحید و عبودیت درخشش دارد. صلح آنها صلح الهی، جهاد آنها جهاد الهی، خطبه‌های علی(ع) دعاهای الهی، دعاهای امام سجاد و زیارت نامه‌هایی که امام هادی(ع) آموزش می‌دهد زیارت نامه‌های توحیدی و الهی است.

ریسمان حبل‌الله است نباید تغییر کند؛ همه برای خدا کار کنیم

وی ادامه داد: پس این خط را ما نیز باید در زندگی خود دخالت داده همه کارهایمان از حوزه و دانشگاه گرفته تا اقتصاد و فرهنگ و قلم به دستانمان همه باید برای خدا کار کنند و این اصل موضوع است و تغییر زمان‌ها و مکان‌ها و رفتارها شکل ظاهری است که تغییر می‌کند اما ریسمان اصلی که حبل‌الله است نباید تغییر کند.

وی در ادامه سخنان خود با ابراز خرسندی از اینکه طی سال‌های اخیر توجه به زیارت جامعه کبیره در کشور زیاد شده‌است، به تحلیل سند زیارت جامعه کبیره پرداخت و اظهار کرد: این سند بسیار قوی است. این زیارت در سه کتاب از کتاب‌های منتشر شده توسط  مؤسسه امام هادی علیه‌السلام آورده شده است که شامل کتاب جامع‌الزیارات معصومین جلد پنجم، موسوعه زیارات المعصومین جلد پنجم و در کتاب مهج الزیارات (صفحه 187). که امتیازکتاب مهج الزیارات این است که در این کتاب زیارات صحیح السند ذکر شده است و حتی یک زیارات مرسل و یا مجهول نمی‌توان یافت.

بررسی سندیت زیارت جامعه کبیره/ سندی بدون شک

آیت‌الله رفیعی‌پور علوی ضمن برشمردن یک یک راویان این زیارت، تصریح کرد: نام یک یک راویان این زیارت در کتاب‌های حدیثی آمده است و در کتاب‌های رجالی راویان این زیارت به عنوان راویان معتبر و مشهور و راست‌گو معرفی شده‌اند از سوی دیگر به حدی سند و متن زیارت جامعه کبیره قوی است که حدیث‌شناس بزرگ علامه مجلسی (ره) در بحار‌الانوار جلد 102(صفحه 144) وقتی زیارت جامعه کبیره را نقل می‌کند تأکید دارد که این زیارت از صحیح‌ترین زیارت‌ها از نظر سند است. بر همین اساس نمی‌توان در سند جامعه کبیره شکی کرد.

آیا در زیارت جامعه کبیره در خصوص اوصاف ائمه(ع) غلو شده است؟

وی به سخنانی که برخی در خصوص محتوای این زیارت نامه مطرح و عنوان می‌کنند که در آن در خصوص اوصاف ائمه(ع) غلو صورت گرفته است نیز اشاره و در پاسخ به این ادعاها، گفت: امام‌شناسی برخی ضعیف است و امامان را با انسان‌های معمولی مقایسه می‌کنند در حالی که امام درست است که بشر است اما باید در خصوص حضرت رسول و امامان گفت: فوق المخلوق و دون الخالق.

وی ادامه داد: امام مخلوق است اما از همه بشرها بالاتر است و ما ظرفیت این را نداشته‌ایم که امام هادی(ع) بیش از این در خصوص ویژگی‌های ائمه صحبت کند؛ چون بشر در امام شناسی بیش از این ظرفیت نداشته امام هادی(ع) نیز بیش از این در خصوص اوصاف ائمه(ع) سخن نگفته است لذا می‌بینید این زیارت را اول با تکبیر آغاز می‌شود.

آیت‌الله رفیعی‌پور علوی به نقل این زیارت از شیخ صدوق نیز اشاره و عنوان کرد: این زیارت را یک راوی و محدث ضعیف غیر فقیه روایت نکرده است بلکه این زیارت را یک عالم بزرگ به نام شیخ صدوق نیز نقل کرده است که علاوه بر مقام محدث، فقیه، متکلم و عالم جامع بودن، در زندگیشان با غلو مبارزه کرده است. این عالمی که با غلو کنندگان مبارزه می‌کرده خود این زیارت را نقل می‌کند پس در این زیارت به نظر شیخ صدوق غلوی نیست و جالب اینکه هم این زیارت را در کتاب فقیه خود(من لایحضره الفقیه) جلد دوم صفحه 608 (حدیث 3215) نقل می‌کند و همچنین در عیون اخبار الرضا جلد دوم صفحه 276 حدث 76 نقل می‌کند.

وی افزود: از سوی دیگر کتاب فقیه کتابی است که خود شیخ صدوق در مقدمه کتاب عنوان می‌کند که روایاتی که در این کتاب نقل کرده‌ام بین خدا و خود حجت می‌دانم.

مدیر و مسئول تحقیقات مؤسسه امام هادی علیه السلام در ادامه گفت: موسی بن عبدالله نخعی به امام هادی(ع) عرض می‌کند که ای فرزند پیامبر کلامی که بلیغ و کامل باشد را به من یاد بده تا با این کلام بلیغ و کامل بتوانم هر یک از شما را زیارت کنم بر همین اساس است که این زیارت زیارت جامعه معرفی شده چون هر امامی را با آن می‌توان زیارت کرد.

ادب زیارت از دیدگاه امام هادی(ع)

آیت‌الله رفیعی‌پور علوی در ادامه به تشریح نحوه قرائت زیارت جامعه کبیره اشاره و عنوان کرد: در ابتدای این زیارت نحوه زیارت ائمه و ادب زیارت به مردم آموزش داده می‌شود و در آن آمده است که وقتی می‌خواهی وارد حرم مطهری می‌شوی غسل بکن، وقتی به درب رسیدی بایست و شهادتین بگو و وقتی قبر امام را دیدی 30 بار تکبیر بگو آرام آرام پیش‌برو و قدم‌ها را کوتاه بردار و بایست و 30 بار دیگر تکبیر بگو و وقتی کنار قبر مطهر رسیدی 40 بار دیگر تکبیر بگو که می‌شود 100 مرتبه؛ یعنی زیارت با تکبیر خدا شروع می‌شود.

این پژوهشگر با مطرح کردن این سؤال که آیا نبوت بدون الله است؟ تصریح کرد: این زیارت در ادامه با سلام توحیدی و نبوی ادامه پیدا می‌کند. ما همه امامان خدا را باید گنجینه بسیار بزرگ علم الهی بدانیم پس زیارت جامعه کبیره با سلام آغاز می‌شود آن هم سلامی که در آن توحید، نبوت و علم امام است و بخش دوم زیارت با سلام بر امامان هدایت‌گر آغاز می‌شود.

وی در پایان اظهار امیدواری کرد: محتوای این زیارت همراه با قوت سند زیارت برای جامعه تبیین و نبود غلو در آن برای مردم تشریح شود.

منبع:ایکنا