عقیق: حضرت علی اکبر (ع) فرزند امام حسین (ع) و لیلی بنت ابی‌مرة بن‌عروة بن مسعود ثقفی، در اوایل خلافت عثمان بن عفان، یازدهم شعبان سال ۳۳ هجری قمری در مدینه به دنیا آمد و در سن ۲۸ سالگی در نبرد کربلا به شهادت رسید. از نظر وجاهت و زیبایی، ملاحت و دلربایی، شبیه‌ترین مردم به رسول خدا (ص) بود. همچنین دارای صورت و سیرتى جذاب و طبع بلند، منظره ملیح، داراى ادب و تربیت بى‌نظیر و پیوسته با خضوع و خشوع و با صلابت و بزرگوار بود.
امام حسین علیه‌السلام به دلیل شدّت علاقه‌اى که به نام پدر بزرگوارش داشت، نام سه فرزند پسرِ خود را «على» گذاشت. از این رو، اوّلى به «علىِ اکبر (بزرگ‌تر)» و دومى به «علىِ اوسط (میانه)» و سومى به «علىِ اصغر (کوچک‌تر)» معروف شدند.
شمارى از بزرگان مانند شیخ طوسى و شیخ مفید، امام زین‌العابدین علیه‌السلام را بزرگ‌ترین فرزند امام حسین علیه السلام دانسته‌اند؛ ولى این نظریّه، خلاف رأى مشهور سیره نویسان و نَسَب شناسان است.
شبیه‌ترین آدمیان به رسول‌الله
ابوالفرج اصفهانی در کتاب مقاتل‌الطالبین آورده علی‌اکبر دارای صدای خوشی بود به گونه‌ای که گاهی که اباعبداللّه الحسین (ع) برای صوت قرآن جدّ عزیزش دلتنگ میشد، به علی می‌فرمود: «علی جان! برایم قرآن بخوان تا از آن لذت و بهره برم.» او در ویژگى‌هاى معنوى و فضایل علمى و اخلاقی، رشد جسمى و اجتماعى و کمالات روحى و مناقب نفسانى و سجایاى ملکوتى در میان تمام بنى‌هاشم و یاران پدر بزرگوارش امام حسین بن علی (ع) کم نظیر بود. این روحیه قوی و صفات شایسته، چنان ابهت و عظمت به علی اکبر داده بود که افزون بردوستان، دشمنان اهل بیت (ع) نیز به برتریهایش اعتقاد و اعتماد داشتند و اعتراف می‌کردند.
شایسته‌ترین فرد به خلافت مسلمین
در کتاب مقاتل‌الطالبین آمده است که روزی معاویه از اطرافیانش پرسید: «چه کسی در این زمان برای خلافت مسلمانان بردیگران برتری دارد و برای حکمرانی بر مردم از دیگران سزاوارتر است؟ اطرافیان متملق به ستایش خلیفه پرداختند و او را لایق این منصب معرفی کردند. ولی معاویه گفت: نه چنین نیست، اولی الناس بهذا الامرعلی بن الحسین بن علی، جدّه رسول اللّه و فیه شجاعة بنیهاشم و سخاه بنی امیه و رهو ثقیف؛ شایسته‌ترین افراد برای امر حکومت، علی‌اکبر فرزند حسین است که جدّش رسول خدا است و شجاعت بنی هاشم، سخاوت بنی امیه و زیبایی قبیله ثقیف را در خود جمع کرده است.»
باکى از مرگ در راه حق نداریم
شجاعت و دلاورى على اکبر و رزم آورى و بصیرت دینى و سیاسى او، در سفر کربلا به ویژه در روز عاشورا تجلى کرد. از میان خاندان هاشمی، نخستین کسی که در کارزار کربلا به میدان شتافت، علی اکبر بود. همچنین زمانی که امام حسین بن علی (ع) از منزل‌گاه «قصر بنى مقاتل» گذشت و خوابی به او دست داد و پس از بیدارى «انا لله و انا الیه راجعون» گفت و خداوند را حمد کرد، وقتی على اکبر سبب این حمد و استرجاع را پرسید، حضرت فرمود: در خواب دیدم سوارى مىگوید این کاروان به سوى مرگ مىرود. علی اکبر پرسید: مگر ما بر حق نیستیم؟ امام فرمود: چرا؟ علی اکبر عرض کرد: فاننا اذن لا نبالى ان نموت محقین؛ پس باکى از مرگ در راه حق نداریم!
