عقیق:آیت الله سید محمد تقی مدرسی، از مراجع تقلید کربلای معلی در جلسه ششم تفسیر و تدبر سوره انسان که در شب‌های ماه مبارک رمضان برگزار می‌شود، بامداد دیروز یکشنبه ۲۲ اردیبهشت ماه گفت: خداوند در آیه هشت این سوره توصیه به کمک به فقیر، یتیم و اسیر نموده است ومی فرماید: «َیُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَی حُبِّهِ مِسْکِینًا وَیَتِیمًا وَأَسِیرًا».

مسئولیت کلی انسان نسبت به جامعه

این مجتهدی شیعی با اشاره به موضوع بحث این آیه بیان کرد: به مناسبت بحثی که در این آیه نسبت به طعام و اطعام و توجه به محرومین جامعه از جمله مسکین و یتیم و اسیر شده چهار مسئولیت کلی انسان نسبت به جامعه را بیان خواهم کرد. شاید هم مسئولیت‌های انسان به جامعه بیش از این باشد و لی اینها عنوان‌های مهم و اصلی این مسئولیت‌ها است.

تواصی اولین مسئولیت

آیت الله مدرسی تواصی را از مسئولیت‌های انسان به جامعه بر شمرد و گفت: قرآن در یک سوره مبارکه و قصار می‌فرماید: «وَالْعَصْرِ؛ إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِی خُسْرٍ؛ إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ»؛ در اینجا خداوند می‌فرماید تمام بشر خُسر و خِسارت و زیان به آنها احاطه کرده است. در این سوره خداوند فرموده است: «وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ»؛ همدیگر را به حق و صبر تواصی کنید.

وی ادامه داد: حالا تواصی چیست و چه هدفی دارد؟ تواصی این است که انسان نسبت به یکدیگر مثلاً بزرگ به کوچک، فرزند به پدر، و حتی برعکس پدر به فرزند، حاکم به محکوم، محکوم به حاکم و همین طور دیگر افراد جامعه نسبت به یکدیگر تواصی دارند و تواصی از نوع تفاؤل هست و تفاؤل هم یعنی هر دو طرف باید انجام دهند.

این فقیه قرآنی با بیان اینکه تواصی ابعاد مختلفی دارد، گفت: تواصی چند بُعد دارد، یکی اینکه یکدیگررا به خیر دعوت کنید که خداوند نیز در قرآن می‌فرماید: «ادْعُ إِلَی سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ». و تعبیر دیگری هم هست ارشاد جاهل است. بُعد دیگر تواصی، امر به معروف است، و بُعد سوم آن نهی از منکر است. که نهی از منکر به مراتب مهم‌تر از امر به معروف است و در قرآن بیشتر وارد شده است. پس اینها جز تواصی هستند.

وی افزود: حالا هدف تواصی چیست؟ هدف آن این است که انسان به طبع خودش دوست دارد آدم خوبی باشد، حتی اگر بد هم باشد ادعا می‌کند که آدم خوبی هست و دلش می‌خواهد آدم خوبی باشد، ولی در تصمیم و اراده و مشیت خوب بودن کم می‌آورد، در برابر هوای نفس و فشارهای جامعه و مسائل مختلف کم می‌آورد و نمی‌توان خوب باشد! حالا اگر رفیق این فرد یا پدر و مادرش یا هر کسی دیگر وی را توصیه و امر به معروف کند، این اراده ضعیف این فرد تقویت شده و این کمبود جبران می‌شود و او می‌تواند آدم خوبی باشد.

این استاد برجسته حوزه‌های علمیه با روشن شدن مبحث به مثالی اشاره وبیان کرد: به طور مثال فرض کنید، الان اذان صبح و وقت نماز صبح است، فردی نیمه کاره بیدار شده اما هنوز حس بلند شدن برای نماز را ندارد و شیطان و هوای نفس هم نمی‌گذارند این فرد بلند شود؛ حالا پدرش می‌آید به او می‌گوید برای نماز بیدار شو و با این گفته اش به او کمک می‌کند تا او بلند شود و او نیز با کمک پدرش بر شیطان و هوای نفس غلبه می‌کند و بلند می‌شود. پس اینجا پدر نقش آن کمبود اراده را برای این فرد جبران کرد.

وی ادامه داد: حالا شاید در این امر نمودن به معروف کسی بدش بیاید، اینجا مهم نیست، مهم این است که خدا خوشش می‌آید و خودش دستور به امر به معروف داده است. اما در این امر به معروف کردن باید دقت کرد، یک موقع فرد در عصبانیت است، در چنین شرایطی نباید با او صحبت کرد و او را به امر به معروف دعوت کرد، بلکه با به شرایط زمانی توجه نمود و در گفتن نیز از بهترین کلمات خوب استفاده کرد. اکثراً این حکایت را به یاد دارید که حضرت امام حسن (ع) و امام حسین (ع) در مسجد بودند، دیدند یک پیرمرد ریش سفیدی اشتباه وضو گرفت، و آن دو بزرگوار هم کودک بودند و با احترام و تکریم از این پیرمد به او گفتند ما وضو می‌گیریم و شما ببینید وضوی کدام یک از ما صحیح است، و بدین ترتیب آن پیرمرد متوجه اشتباهش شد.

توصیه به کار نیک مهمترین هدف تواصی

آیت الله مدرسی توصیه به کار نیک را از مهمترین اهداف تواصی دانست و گفت: توصیه مسئله مهمی و از اهدف تواصی است، که با توصیه آن کمبود جبران می‌شود و روح عمل در فرد ایجاد می‌شود. عمل را روح انجام می‌دهد و بدن ابزار است، و اینجا تواصی کمک می‌کند تا روح برای عمل نیک آماده شود.

وی ادامه داد: پس ما باید همدیگر را کمک کنیم که روح هم را تقویت شود، یک روز من به رفیقم می گویم برویم نماز و روز بعد که من اراده رفتن به نماز را نداشتم، دوستم به من می‌گوید برویم نماز و اینگونه یکدیگر را کمک و تقویت می‌کنیم. و اینجور نیست که حتماً باید یک طلبه و معمم حرف خیر به ما بگوید، بلکه هر کس هر حرف خیری در ذهنش هست، می‌تواند آن را به دیگری بگوید؛ این مسئله اولین مسئولیت در برابر دیگران است.

مهمترین شکوه اهل جهنم

صاحب تفسیر من هدی القرآن به مهمترین شکوه وناله دوزخیان اشاره و اظهار کرد: مهمترین شکوه اهل جهنم از کلمه «سوف یعنی آینده» است. یعنی اینکه آنها در دنیا با مواجهه شدن با کار نیک و خوب می‌گفتند حالا باشد بعداً آن را انجام می‌دهیم باشد برای آینده و این قدر بعداً بعداً گفتند و انجام ندادند تا اینکه حضرت عزرائیل تشریف آوردند و عمرشان در این دنیا تمام شد.

وی ادامه داد: حالا که عمرشان تمام شده پشیمان هستند و از خدا درخواست تاخیر در مرگ دارند که بتوانند عملی صالح انجام دهند، در قرآن هم خداوند می‌فرماید: «فَیَقُولَ رَبِّ لَوْلَا أَخَّرْتَنِی إِلَیٰ أَجَلٍ قَرِیبٍ فَأَصَّدَّقَ وَأَکُنْ مِنَ الصَّالِحِینَ». پس بدانید و آگاه و زرنگ باشید، که تا در این دنیا نفس دارید، قدرت دارید، بکوشید و کار خیر انجام دهید، که گاهاً مرگ فرا می‌رسد و طبق صریح قرآن شخص می‌گوید یک مقدار به من مهلت بدهید، اما خدا می‌گوید تمام شد و اجل شما فرا رسید.

این فقیه قرآنی به دومین مسئولیت مردم به جامعه اشاره و گفت: مسئولیت دیگر انسان به جامعه مسئله تشاور است که خداوند می‌فرماید: «وَأَمْرُهُمْ شُورَیٰ بَیْنَهُمْ» و در آیه‌ای دیگر نیز می‌فرماید: «وَ شاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ». خداوند به هر کسی یک مقدار عقل داده اما این عقل‌های ما به دلیلی محدود است و هر کس از یک زوایه ای مسائل را می بیند و از تمام زوایه نمی‌تواند مسائل را ببیند. پس باید هر کس عقلش را به وسیله عقل دیگری تکمیل کند.

توصیه به زوج‌های جوان جهت همفکری با هم

آیت الله مدرسی در بحث تشاور در توصیه‌ای به زوج‌های جوان گفت: به زوج‌های جوان پیشنهاد می‌کنم که از روز اول تمام مسائل زندگی را با هم بحث و شور کنید. زن هم عقل دارد، او از یک زاویه می بیند و مرد هم از زاویه‌ای دیگر می بیند. نه اینکه فقط در بحث لقاء با هم مشورت کنند، بلکه در دیگر امور زندگی خود با هم مشورت و بحث و صحبت کنید و با هم قاطی باشید، نه اینکه هر کدام برای خودش موضع گیری کند و بگوید حرف من! که آخر این منیت منتهی به طلاق می‌شود.

وی ادامه داد: بعضی از کشورها در طلاق غوغا دارد می‌کند و علت آن هم این است که زوجین به هم نزدیک نیستند، شاید از نظر فیزیکی و جسمی یک زوج به هم نزدیک شده اما از نظر روحی و فکری آنها به هم نزدیک نشده اند که همین امر باعث طلاق می‌شود.

آیت الله مدرسی به بحث تعاون و همکاری اشاره و بیان کرد: مسئله سوم در مسئولیت انسان نسبت به جامعه، بحث تعاون و همکاری است. گفتیم که تواصی برای قوت اراده است، بعد تشاور برای قوت عقل است و اکنون تعاون که برای قوت عمل است.

لزوم تقویت هیئت‌های حسینی و سازمان‌های اجتماعی

این استاد حوزوی با توصیه به تقویت هیئت‌های حسینی و سازمان‌های اجتماعی گفت: یک نکته‌ای می‌خواهم بگویم و قصد انتقاد هم ندارم، بلکه می‌خواهم آن را تکمیل کنم. چیزی که در کشور ما هست هیئت‌های حسینی است که این هیئت‌ها خیلی هم مفید هستند؛ اما بنده عرضم این است و کتابی هم در این زمینه نوشتم که هیئت‌های حسینی باید مثل خود امام حسین (ع) و نهضت امام فرا گیر باشند، هیئت حسینی باید در مسائل کسب و کار، اجتماعی، سیاسی، اخلاقی با هم همکاری کنند و یک تجمع الهی زیرپرچم امام حسین (ع) باشند، و به غیر از هیئت‌ها ما باید هر چه می‌توانیم سازمان‌های اجتماعی را تقویت کنیم.

آیت الله مدرسی افزود: اما چهارمین مسئولیت ما احسان است که خداوند نیز می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ». احسان یعنی کمبودهای جامعه باید تامین شود، اگر همه این سه بعد باشد تواصی، تشاور و تعاون ولی احسان نباشد، این جامعه ما یک جنبه منفی دارد و محروم است.

گفتنی است؛ جلسات تفسیر و تدبر در قرآن مرجع عالیقدر تقلید آیت الله سید محمد تقی مدرسی هر بامداد ماه مبارک رمضان از ساعت ۲۳:۳۰ با تلاوت یک جزء قرآن کریم در دفتر تهران وی واقع در چهار راه سیروس، خیابان ۱۵ خرداد شرقی، کوچه امامزاده یحیی (ع) برگزار است و ساعت ۲ بامداد این جلسات در برنامه زلال سخن از شبکه سوم سیما پخش می‌شود.