* آیه
إِنَّ الَّذینَ یَشْتَرُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ أَیْمانِهِمْ ثَمَناً قَلیلاً أُولئِکَ لا خَلاقَ لَهُمْ فِی الْآخِرَةِ وَ لا یُکَلِّمُهُمُ اللَّهُ وَ لا یَنْظُرُ إِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ لا یُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلیمٌ
* ترجمه
همانا کسانى که پیمان خدا و سوگندهاى خودشان را به بهاى ناچیزى مى فروشند، آنان برایشان نصیبى در آخرت نیست و خداوند در قیامت با آنها سخن نمى گوید و به آنان نیز نظر(لطف) نمى کند، آنها را (از گناه) پاک نمى سازد و براى آنان عذابى دردناک است.
* نکته ها
این آیه، کسانى را که پیمان شکنى مى کنند، به پنج نوع قهر الهى تهدید مى کند: بى بهرگى در آخرت، محرومیّت از خطاب الهى، محرومیّت از نظر لطف الهى، محرومیّت از پاکى از گناه و گرفتارى به عذاب دردناک.
در روایات شیعه و سنّى آمده است که رسول خدا صلى الله علیه وآله فرمودند: «لا ایمان لِمَن لا اَمان له و لا دین لِمَن لا عهد له» کسى که مراعات امانت نکند، ایمان ندارد و آن کسى که به عهد خویش وفادار نباشد بى دین است. [تفسیر مراغى و نورالثقلین]
در بعضى روایات آمده است که مراد از «عهد اللّه»، حقایق مربوط به پیامبر اسلام در تورات است که به دست عالمان یهود تحریف گشته است.
مقایسه کنیم وضع کسانى را که از جانب خداوند به آنها سلام داده مى شود؛ «سلامٌ قولاً من ربّ رحیم» [یس، 58] با کسانى که خدا هیچ سخنى با آنان نگوید؛ «لا یکلّمهم اللّه» و اگر ناله اى سر دهند با جمله ى «اخسئوا فیها و لا تکلمون» [مؤمنون، 108] خفه مى شوند.
پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله فرمودند: هر کس با سوگند، مال و ثروت برادرش را به ناحق بخورد، مورد غضب الهى است. سپس این آیه را تلاوت نمودند. [تفسیر نورالثقلین]
حضرت على علیه السلام فرمودند: مراد از نگاه خداوند در قیامت، «لاینظر الیهم» نگاه رحمت است، (نه نگاه با چشم). [تفسیر برهان، ج1، ص293]
* پیام ها
1- امانت مردم نزد انسان، عهد الهى است. در آیات قبل خواندیم که بعضى امانت مردم را بر نمى گردانند، در این آیه به جاى امانت مردم، کلمه ى «عهداللّه» بکار رفته است.
2- پیمان شکنى، از گناهان کبیره است. این نوع تهدید پى در پى، درباره هیچ گناهى در قرآن مطرح نشده است. «یشترون بعهد اللّه ... لا خلاق لهم ...»
3- سوگند دروغ، سبب محرومیّت در قیامت مى شود. «یشترون ... ایمانهم»
4- دنیاپرستى، ریشه ى پیمان شکنى است. «ثمناً»
5 - بهاى پیمان شکنى هرچه باشد، کم است. «ثمناً قلیلاً»
6- کیفرهاى قیامت، متناسب با عملکرد خود ماست. بى اعتنایى ما به تعهّدات الهى، سبب بى اعتنایى خدا به ماست. «لا یکلّمهم، لا ینظر الیهم، لا یزکّیهم»
7- عذاب هاى اُخروى، هم جسمى است و هم روحى. هم تحقیر است؛ «لا یکلّمهم اللّه» و هم شکنجه و مجازات. «و لهم عذاب الیم»
