هشدار امام علی(ع) نسبت به عدم پیروی از سران فتنه

به عنوان نمونه یکی از یاران حضرت به نام "حارث بن حوت" نزد امیرالمؤمنین(ع) آمد و گفت گمان می‌کنی من اصحاب جمل را گمراه مى‌دانم؟ حضرت فرمود: حارث تو کوتاه بینانه نگریستى نه عمیق و زیرکانه و سرگردان ماندى. تو حق را نشناخته‌اى تا بدانى اهل حق چه کسانند و نه باطل را تا بدانى پیروان آن چه مردمانند؛ إِنَّکَ نَظَرْتَ تَحْتَکَ وَلَمْ تَنْظُرْ فَوْقَکَ فَحِرْتَ! إِنَّکَ لَمْ تَعْرِفِ الْحَقَّ فَتَعْرِفَ مَنْ أَتَاهُ، وَلَمْ تَعْرَفِ الْبَاطِلَ فَتَعْرِفَ مَنْ أَتَاهُ». منظور امیرالمؤمنین(ع) در این فراز این است که ابتدا باید معیارهای حق را شناخت، در این صورت ناخداگاه اهل حق را خواهی شناخت. حضرت در کلامی دیگر این مسئله را اینگونه بیان می‌دارند: «همانا دین خدا با عمل مردان (اشخاص) شناخته نمی‌شود بلکه با نشانه‌‌های حق شناخته می‌شود. پس حق را بشناس تا اهل آن را بشناسی؛ إنّ دین اللّه لا یعرف بالرجال بل بآیة الحقّ، فاعرف الحقّ تعرف أهله». (کتاب سلیم بن قیس الهلالی، ج 1 ، ص 157)

برای شناخت حق بهترین راه معیارهای دینی و اخلاقی است. هر اندازه افراد پایبند به این ارزش‌ها باشند،‌ به حق نزدیک‌تر خواهند بود. شاید شناسایی افرادی که منافقانه خود را حق‌به جانب نشان می‌دهند،‌ دشوار باشد، اما آن زمان که پای خواسته‌های دنیوی و قدرت‌طلبی به میان آید، نفاق افراد عیان می‌شود؛ در این صورت افراد به راحتی می‌توانند حق را تشخیص دهند. 

در قضایای فتنه 88 مشاهده کردیم افراد هر اندازه حق و حقیقت و ارزش‌های والای انسانی را فدای جناح‌بندی‌های سیاسی می‌کردند، بیشتر غرق در فتنه می‌شدند تا جایی که در آخر از نظام فاصله گرفتند، اما کسانی که تابع حق بودند، به زودی با حقایق آشنا شدند و دریافتند هدف اصلی فتنه‌گران ضربه زدن به اصل اسلام و ارزش‌های حسینی است؛ لذا صف خود را از این فتنه‌گران جدا کردند. جالب است که امیرالمؤمنین(ع) به زیبایی این مسئله را در خطبه‌ای معروف به قاصعه اینطور بیان فرمودند: «ألا فَالحَذَرَ الحَذَرَ مِن طاعَةِ ساداتِکُم و کُبَرائکُم ... فإنّهُم قَواعِدُ أساسِ العَصَبیَّةِ و دَعائمُ أرکانِ الفِتنَةِوَ سُیُوفُ اعْتِزاءِ الْجاهِلِیَّةِ؛ آگاه باشید! زنهار، زنهار از پیروى سران و بزرگانتان ··· زیرا که آنان ستون‌هاى بنیاد عصبیت‌ و استوانه‌هاى ارکان فتنه و شمشیرهای نازش به شیوه زمان جاهلیت هستند». منظور حضرت دوری از آن دست بزرگانی است که عاملان اصلی فتنه هستند و به تعبیر ایشان در ادامه همین خطبه «با نعمت‌های خدا سر پیکار داشتند؛ وَ مُغالَبَةً لِآلائِهِ».

منبع:تسنیم