حضرت امام خمینی(ره) معلم بزرگ بیداری اسلامی و اتحاد جهان اسلام بودند که در طول دوران مبارزه و رهبری خویش، با بیان سخنان و رهنمودهای خویش، آزادی و بیداری ملت های جهان را تبیین کرده و به ابعاد گوناگون آن پرداختند.
عقیق:در آستانه سالروز رحلت جانگداز پیرجماران گزارشی از نقش امام خمینی(ره) در بیداری جهان اسلام را منتشر می کند.
قيام حضرت امام خميني (ره) وموفقيت انقلاب اسلامي ایران شرايط جديدي را در مقابل انزواي بيش از پيش شعائر ديني وايمان مذهبي به وجود آورده كه حاكي از ورود جهان به دوره اي متفاوت از ادوار گذشته وعصري با ويژگي‌‌‌‌‌هاي ممتاز ديني ومعنوي است.
*امام خمینی(ره) و احیای دینی در جهان
احياي مذهبي جهانی بر اين دلالت ندارد كه احياي روح معنوي سياست جهان ، غير سياسي است ، بلكه بر عكس ، به تعاملي نو و گسترده ميان مذهب و سياست اشاره مي كند . به اين ترتيب ، احياگراي اسلامي ، به سياسي شدن دين و جامعه ختم مي شود . در اين ارتباط اسلام سياسي با مدرنيته هيچ گونه تعارضي ندارد ، محور اصلي احياگرايي اسلامي ، مقابله با نسبي گرايي ، غرب محوري ، فردگرايي و مصرف گرايي مي باشد[1] كه اين مؤلفه ها ، نماد مدرنيسم هستند ، در حلي كه احياگراي اسلامي و همچنين اسلام سياسي ، جلوه هايي از شهر نشيني ، صنعتي شدن ، توسعه ، علم و .. . را كه با قالب هاي مدرنيته همخواني دارد ، مورد تأييد قرار مي دهد . [2]
به عبارت ديگر ، اين احياگرايي اسلامي در مقابله با مدرنيسم و غربي گرايي قرار دارد و انديشه غربي شدن جهان اسلام را مورد نقد قرار مي دهد.احياگرايي اسلامي به سطوح مختلفي از نيازهاي انسان جديد پاسخ مي دهد . [3] از يك سو ، نيازهاي عاطفي و اجتماعي كساني كه از بنيان هاي خود جدا مانده اند را بازسازي مي كند و از طرف ديگر آنان را در ساحت ها و نهادهاي سازمان يافته اي بسيج مي كند . [4] پس در مرحله اول اصلي ترين نياز مسلمانان را بايد بازسازي قالب هاي هويتي دانست كه آنها را با بنيادهاي هويتي و اعتقادي خود پيوند مي دهد . [5] در اين روند احياگران نه تنها از الگوهاي ابتكاري بهره مي گيرند ، بلكه بايد آنها را كنش گراي دانست كه درصدد مقابله با امر موهوم مي باشند[6] ، يعني از ديدگاه آنان ، تمامي جلوه هاي مدرنيسم (غرب گرايي ، فردگرايي و مصرف گرايي) به عنوان موضوعات غير مطلوب و انتزاعي تلقي شده اند كه بايد با آنان مقابله شود . بر اين اساس آنان براي تحقيق اين هدف بر ضرورت فعال سازي كنش گر تأكيد دارند . در مرحله بعد نيز صف بندي هاي هويتي جديدي شكل مي گيرد كه نمي تواند ماهيت بي طرف و مبهم داشته باشد . پس احياگران اسلامي درصدد خلق تاريخي هستند كه در آن نقش انسان ها از معنا و جايگاه لازم برخوردار است. [7] بنابراین حضرت امام خمینی( ره ) یکی از سر آمدان عرصة احیا و اصلاح اندیشه های دینی تاریخ اسلام است[8] و پیروزی انقلاب اسلامی ، مهم ترین حاصل تلاش ده ها ساله فکری و جهادی وی در صحنه احیای دیانت و اصلاح جامعه است.[9]
* امام خميني(ره) و خيزش جهاني اسلام
حيات دوباره شعائر اسلامي، رويكرد مسلمانان، به ويژه نسل جوان، به تفكر اسلامي، پيروزي اسلام گرايان در انتخابات مجالس و شهرداري هاي كشورهاي اسلامي، تشكيل دولت هايي با اهداف و شعارهاي اسلامي، و حضور انبوه مسلمانان در محافل مذهبي، تنها بخشي از آثار روح خودباوري مسلمانان است كه حضرت امام خميني(ره) با نفس مسيحايي خود در پيكر نيمه جان جوامع اسلامي دميدند؛[10] همان گونه كه مقام معظم رهبري فرمودند: امام (ره) با اين انقلاب، مسلمانان را نشاط بخشيد و اسلام را زنده كرد و امروز اسلام آرزو و آمال نسل هاي جوان و يا كاركشته و روشنفكران است. [11]
دیدگاه های وحدت گرای حضرت امام خمینی(ره) حایز این نقطۀ قوت است که امکان عملی شدن یافته اند. امام هم به عنوان ایدئولوگ و نظریه پرداز و هم به عنوان رهبر حکومت اسلامی توانست بسیاری از نظریه ها را در عمل به اجرا گذارد. ایشان بزرگترین نقطۀ ضعف کشورهای اسلامی را پراکندگی و تفرقۀ آنان می دانستند و یکی از عوامل اصلی اضمحلال تمدن اسلامی را نیز در همین نکته جستجو می کردند. از این منظر آراء وحدت گرای امام را می توان با عنوان همگرایی جهان اسلام تبیین نمود.در همگرایی مورد نظر امام،هم همگرایی سیاسی، به عنوان پروسه ای بلند مدت، مطرح است که در آن همگرایی در ساختارها و نهادهای دولت-کشور مورد توجه می باشد و هم همگرایی اجتماعی، به عنوان پروژه ای میان مدت، که بیشتر مورد نظر نظریه پردازان ارتباطات است. در این نظریه توصعه ارتباطات گوناگون در سطح مناطق مطرح شده است. بر اساس این نظریه توسعه مبادلات و ارتباطات اجتماعی در یک منطقه به ایجاد و تقویت احساسهای مشترک و منافع متقابل کمک نموده و روند همگرایی را در سطح سیاسی- سرعت خواهد بخشید. [12]
*صدور انقلاب اسلامی ایران
امام (ره) درباره صدور انقلاب می‌فرمایند: ما باید با شدت هر چه بیشتر انقلاب خود را به جهان صادر کنیم و این طرز فکر را که قادر به صدور انقلاب نیستیم، کنار بگذاریم زیرا اسلام بین کشورهای اسلامی تمایز قائل نیست. ما حامی تمام محرومان هستیم. همه ابرقدرتها و همه قدرت‌ها برای از بین بردن ما برخاسته‌اند. اگر ما در محیط محدودی باقی بمانیم، قطعا با شکست روبه‌رو می‌شویم. [13]
البته ایشان برای جلوگیری از سوءاستفاده از معنای صدور انقلاب و برداشت‌های منفی از آن یادآور می‌شوند که: اینکه می‌گوییم باید انقلاب ما به همه جا صادر شود، این معنی غلط را از آن برداشت نکنند که ما می‌خواهیم کشورگشایی کنیم. همه کشورها باید در محل خودشان باشند. ما می‌خواهیم این چیزی که در ایران واقع شد و خودشان از ابرقدرتها فاصله گرفتند، دست آنها را از مخازن کوتاه کردند، این در همه ملت‌ها و در همه دولت‌ها بشود. معنی صدور انقلاب این است که همه ملت‌ها و همه دولت‌ها بیدار شوند و خودشان را از این گرفتاری که دارند نجات بدهند.
همچنین تاثیرات پیدا و پنهان رهبری امام خمینی(ره) بر نهضت های آزادی بخش و اسلامی در جهان انکار ناپذیر است. در دوره ای که اغلب مبارزات و جنبشها بر گرفته از ایدئولوژی چپ و مارکسیستی بود و مردم به کارایی دین در حوزه اجتماعی و سیاسی باور نداشتند، ناگهان با این حقیقت مواجه شدند که یک نهضت کاملا دینی به رهبری مرجعیت دینی به ثمر نشست. این توفیق هم اعجاب آنان را برانگیخت و هم باعث دلگرمی و اعتماد آنان به دین گردید. آنان که از توان ایدئولوژی های چپ و مارکسیستی بیمناک بودند، بار دیگر به این باور رسیدند که اسلام حقیقتی می تواند هم اصلاح گر باشد و هم انقلاب گر.[14]
*امام خمینی(ره) و بیداری اسلامی
بسياري از صاحبنظران در پديده جنبش‌هاي اسلامي معاصر معتقدند كه انقلاب اسلامي ايران يكي از عوامل مهم و تأثيرگذار در پيشبرد روند بيداري و آگاهي مسلمانان و ازدياد فعاليت‌هاي مؤثر در جوامع عربي و اسلامي بوده است. نظريه تأثيرپذيري كشورهاي اسلامي از انقلاب، مبتني بر سخنان رهبران جنبش‌هاي آزادي‌بخش و الگوبرداري آنان از انقلاب ايرانو مطالعه تحولات و رويدادهايي است كه در كشورهاي اسلامي رخ داده است. [15] حضرت امام خميني(ره) خود بر اين نكته واقف بودند و به آن افتخار داشتند.
ا توجه به اینکه قاموس حرکت حضرت امام(ره)، انجام وظیفه در راستاى فرامین الهى می‌باشد، لذا این اندیشه، محدود به زمان و مکان خاصى نمى‌باشد. حضرت امام می‌فرمایند: «از همه‌ی کشورهاى زیر سلطه، براى به دست آوردن آزادى و استقلال، کاملاً پشتیبانى مى‌نماییم و به آنان صریحاً می‌گوییم که حق گرفتنى است، قیام کنید و ابرقدرتها را از صحنه‌ی تاریخ و روزگار براندازید. من بار‌ها گفته‌ام و هم‌اکنون هشدار می‌دهم که اگر شرق ستم‌کشیده و آفریقا به خودشان متکى نباشند، تا ابد گرفتارند»[16]
* مرتضی اشرافی، کارشناس مسایل سیاسی.
پی نوشت: [1] _ ماهنامه فرهنگ توسعه، ش4 ، سال 74، [2] - ماهنامه اسلام و غرب،شماره 30 و 31،سال سوم،صفحه 26،بهمن و اسفند ماه 1378 هـ.ش [3] _ ماهنامه موعود، ماهنامه فرهنگي، اعتقادي و اجتماعي، سال هشتم، شماره 44، خرداد 1383 [4] _ میلاني محسن ، شکل‌گیری انقلاب اسلامی، ترجمه عطار زاده، تهران، گام نو 1378، [5] _ مسجد جامعی محمد ، 1361 ، ایدئولوژی و انقلاب ، بی م ، بی نا. [6] _ مجید محمدی، آسیب شناسی دینی، تهران، نشر تفکر، 1376، [7] _ ابراهيم متقي ، رويارويي غرب معاصر جهان اسلام ، قم ، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي ، 1387 ، ص 294 الي 297. [8] - امام خمینی(ره) صحیفه امام، تهران، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1380، مراجعه به مطالب جلد های 3، 4 و 6 [9] - سلیمانی زاده ، داوود ، انقلاب اسلامی و احیای هویت دینی شیعیان لبنان ، تهران ، مرکز اسناد انقلاب اسلامی ، 1387، ص 123 و 124. [10] _ حمید عنایت (انقلاب ایران، سال 79، نقش ایدئولوژی شیعه در پیروزی انقلاب ایران)، ترجمه معین منتظر لطف ، ماهنامه فرهنگ توسعه، ش4 ، سال 74، [11] _ به نقل از پایگاه اطلاع رسانی حوزه، به آدرس اینترنتی : www.hawzah.net [12] - حکومت از دیدگاه مذاهب اسلامی،مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی-1377- ص 304، مقاله جهان اسلام، کلیدهای همگرایی و دامانی واگرایی، رضا سیمبر ، به نقل از : http://mazaheb.ir [13] - امام خمینی(ره)،1361، صحیفه نور، تهران ، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی [14] - مقاله جهان اسلام، کلیدهای همگرایی و دامانی واگرایی، رضا سیمبر ، حاجتی، میر احمد رضا، امام خمینی و خیزش جهانی اسلام،بر گرفته از کتاب عصر امام خمینی،1385 [15] _ در جست وجوى راه از كلام امام (تهران، اميركبير1363) دفتر هفدهم و بيستم، [16] - پیام حضرت امام خمینی(ره) به مناسبت سالروز پیروزى انقلاب، 22/12/1358 منبع:حوزه