در معاملات ربوی، رباخوار زیان نمی‌بیند و تمام زیانهای احتمالی بر دوش طرف مقابل است. به همین مؤسسات ربوی روز به روز وسیع‌تر و سرمایه‌دارتر می‌شوند و در برابر تحلیل رفتن طبقات ضعیف، بر حجم ثروت آنها افزوده می‌شود.
عقیق:بخش عظیمی از دین مبین اسلام را فروع و درس‌های زندگی‌ساز آن تشکیل داده است و شکی نیست که بیشتر افراد جامعه، مجتهد و فقیه نیستند تا خود بتوانند احکام الهی را از منابع غنی آن به دست آورده،دیگران را نیز از باران رحمت احکام خداوندی بهره‌مند سازد و وظیفه تقلید از فقهای جامع‌الشرایط را در زمان غیبت کبری دارد.
همچنین احکامی که به همت سفیران نور از کلام نورانی الهی و سنت پرنور معصومین (ع) استخراج شده و در کتاب‌های فارسی و عربی در اختیار مقلدان و پیروان آنها قرار گرفته دربرگیرنده اصطلاحات خاص و لغات متناسب با هر بحث است که فهم آن را برای عموم مردم مشکل کرده است.
از طرفی چراها و پرسش‌های فراوانی در ارتباط با احکام مختلف مطرح است که پاسخ آنها در کتاب‌های گوناگون و به مناسبت بحث از آن موضوع مطرح شده که دسترسی توده مردم به آنها سخت است.
حجت‌الاسلام محمد وحیدی استاد حوزه علمیه قم در کتابی با عنوان «فلسفه و اسرار احکام» به بیان برخی از فلسفه احکام دین اسلام پرداخته است:
فلسفه تحریم قمار
کمتر کسی را می‌توان یافت که از زیانهای گوناگون قمار بی‌خبر باشد، برای توضیح بیشتر گوشه‌ای از عواقب شوم و خانمان‌برانداز آن را به طور فشرده یادآور می‌شویم:
1. قمار بزرگترین عامل هیجانات منفی
روانشناسان و دانشمندان پیسیکولوژی معتقدند که هیجانات روانی عامل اصلی بسیاری از بیماری‌ها است، مثلاً کم شدن ویتامین‌ها، زخم معده، جنون و دیوانگی، بیماری‌های عصبی و روانی به صورت خفیف و حاد و مانند آنها در بسیاری از موارد ناشی از هیجان هستند و قمار بزرگترین عامل پیدایش هیجان است تا آن جا که یکی از دانشمندان آمریکا می‌گوید: در هر سال در این کشور فقط دو هزار نفر در اثر هیجان قمار می‌میرند و به طور متوسط قلب یک «پوکر باز» (یک نوع بازی قمار) متجاوز از صد بار در دقیقه می‌زند، قمار گاهی سکته قلبی و مغزی نیز ایجاد می‌کند و قطعاً عامل پیری زودرس خواهد بود.
به علاوه به گفته دانشمندان شخصی که مشغول بازی قمار است نه تنها روح وی دستخوش تشنج است بلکه تمام جهازات بدن او در یک حالت فوق‌العاده به سر می‌برند. یعنی ضربان قلب بیشتر می‌شود، مواد قندی در خون او می‌ریزد، در ترشحات غدد داخلی اختلال حاصل می‌شود، رنگ صورت می‌پرد، دچار بی‌اشتهایی می‌شود و پس از پایان قمار به دنبال یک جنگ اعصاب و حالت بحرانی به خواب می‌رود و غالباً برای تسکین اعصاب و ایجاد آرامش در بدن متوسل به الکل و سایر مواد مخدر می‌شود که در این صورت زیانهای ناشی از آن را نیز باید به زیانهای مستقیم قمار اضافه کرد.
2. قمار با جنایات رابطه دارد
یکی از بزرگترین مؤسسات آمارگیری جهانی ثابت کرده است که 30 درصد جنایت‌ها با قمار رابطه مستقیم دارد.
3. قمار ضررهای اقتصادی فراوانی به دنبال دارد
گذشته از ساعات زیادی که از نیروی انسانی در این راه تلف می‌شود و حتی نشاط کار مداوم را در ساعات دیگر سلب می‌کند در طول سال میلیون‌ها بلکه میلیاردها از ثروت مردم در این راه از بین می‌رود، مثلاً در گزارش‌ها چنین آمده است: در شهر «مونت‌کارلو» که یکی از مراکز معروف قمار در دنیا است، یک نفر در مدت 19 ساعت قماربازی 4 میلیون تومان ثروت خود را از دست داد، وقتی درهای قمارخانه بسته شد یک راست به جنگل رفت و با یک گلوله مغز خودش را متلاشی کرد! گزارش‌دهنده اضافه می‌کند که جنگل‌های «مونت‌کارلو» بارها شاهد خودکشی این پاک‌بازها بوده است.
4. قمار دارای زیانهای اجتماعی فراوانی است
بسیاری از قماربازان به علت این که گاهی برنده می‌شوند و در یک ساعت ممکن است هزاران تومان سرمایه دیگران را به جیب خود بریزند، حاضر نمی‌شوند تن به کارهای تولیدی و اقتصادی بدهند، در نتیجه چرخ‌های تولید و اقتصاد به همان نسبت لنگ می‌شود و درست اگر دقت کنیم می‌بینیم که تمام قماربازان و عائله آنان سربار اجتماعی هستند و بدون این که کمترین سودی به اجتماع برسانند از دست‌رنج آنها استفاده می‌کنند و گاهی هم که در بازی می‌بازند برای جبران آن دست به سرقت می‌زنند.
فلسفه تحریم ربا
1. در خرید و فروش معمولی هر دو طرف به طور یکسان در معرض سود و زیان هستند، گاهی هر دو سود می‌کنند و گاهی هر دو زیان، گاهی یک سود و دیگری زیان می‌کند. در حالی که در معاملات ربوی، رباخوار هیچ گاه زیان نمی‌بیند و تمام زیانهای احتمالی بر دوش طرف مقابل سنگینی خواهد کرد و به همین دلیل است که مؤسسات ربوی روز به روز وسیع‌تر و سرمایه‌دارتر می‌شوند و در برابر تحلیل رفتن طبقات ضعیف بر حجم ثروت آنها دائماً افزوده می‌شود.
2. در تجارت و خرید و فروش معمولی طرفین در مسیر «تولید و مصرف» گام برمی‌دارند در صورتی که رباخوار هیچ عمل مثبتی در این زمینه ندارد.
3. با شیوع رباخواری سرمایه‌ها در مسیر ناسالم می‌افتد و پایه‌های اقتصاد که اساس اجتماع است متزلزل می‌شود، در حالی که تجارت صحیح موجب گردش سالم ثروت است.
4. رباخواری منشأ دشمنی‌ها و جنگ‌های طبقاتی است، در حالی که تجارت صحیح چنین نیست و هرگز جامعه را به زندگی طبقاتی و جنگ‌های ناشی از آن سوق نمی‌دهد.
5. اگر رباخواری در جامعه باب شود کم‌کم روحیه قرض‌الحسنه دادن از افراد گرفته می‌شود و مردم اهل خیر نمی‌شوند.