محمد نام مبارک پیامبر اکرم(ص) و این سوره مدنی است.
عقیق:نام پیامبر اکرم(ص) در آیه دوم این سوره آمده است، از اینرو این سوره به
نام مبارک آن حضرت نامیده شده است. آیات 1 تا 3 به مقایسه کفار و مؤمنین
می پردازد: کسانی که کفر ورزیدند و (مردم را) از راه خدا بازداشتند،
(خداوند) اعمال آنان را تباه (و باطل و بی اثر) کرد، و آنان که ایمان آورده
و کارهای شایسته کرده اند و به آنچه بر محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)
نازل شده، گرویده اند - (که) آن خود حق (و) از جانب پروردگارشان است -
(خداوند نیز) گناهانشان را با مغفرت پوشانید و حال (و روز)شان را بهبود
بخشید. این بدان سبب است که آنان که کفر ورزیده اند، از باطل پیروی می
کنند و کسانی که ایمان آورده اند از همان حق - که از سوی پروردگارشان است -
پیروی کردند. توضیح آنکه تمامی تلاش کفار بر آنست که مانع ایمان مردم
شوند. آنها با تبلیغات منفی و ایجاد دشواریهای سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و
جنگ با مسلمانان و توطئه های گوناگون، تلاش می کنند که مانع گسترش اسلام
شوند. اما تمام نقشه‌ها و توطئه‌ها و فعالیت‌های شوم آنان، بی اثر و بی‌ثمر
است و آنها با این کار جز بر زحمت خویش نمی افزایند. در طول تاریخ نیز، از
صدر اسلام تاکنون، دشمنان اسلام هر چه کوشیده اند که در مقابل گسترش اسلام
و دین خدا بایستند، هیچ ثمری نداشته است و فطرت های پاک و سالم روی بدان
آورده و با آغوش باز آن را پذیرفته اند. آنان که به ایمان گرویده اند و
اعمال صالح انجام می دهند، خداوند از گذشته های ناشایست آنان در می گذرد و
حال و روزشان را بهبود می بخشد. آنان که همسو با فطرت و سرشت انسانی خویش
گام بر میدارند و باور و ایمان و کردارشان مطابق با طبیعت سالم انسان و
آیین الهیست، امورشان رو به اصلاح و بهبود است و آنان در زندگی دنیا و نیز
در زندگی آخرت سعادتمندند. آیا می دانید علت تفاوت وضع این دو گروه
چیست؟ سببش آنست که کفار، باطل را برگزیده اند و اهل ایمان حق را؛ و سنت
الهی چنین است که باطل محو و نابود و بی اثر گردد و حق باقی باشد و همگان
پیوسته از آن بهره مند شوند. آری این نتیجه انتخاب نابجا و ناروای کفار و
انتخاب نیک و شایسته مؤمنان است. در آیات 4 تا 7 در ادامه، به بیان برخی احکام مربوط به جهاد و قتال می پردازد:
پس چون با کسانی که کفر ورزیده اند برخورد کنید، گردن‌ها(یشان) را بزنید،
تا آنان را کشته و بر آنان پیروز شوید. پس (اسیران را) محکم در بند کشید،
سپس یا (بر آنان) منت نهید (و آزادشان کنید) و یا فدیه (و عوض از آنان
بگیرید)، تا جنگ فروکش کند. این است (دستور خدا)، و اگر خدا می‌خواست،
(خود، بدون جهاد شما) از ایشان انتقام می کشید، ولی (فرمان پیکار داد) تا
برخی از شما را به وسیله برخی (دیگر) بیازماید؛ و کسانی را که در راه خدا
کشته شده اند، هرگز کارهایشان را تباه نمی‌کند. به زودی آنان را (به بهشت)
راه می نماید و حال‌شان نیکو می گرداند، و در بهشتی که برای آنان وصف کرده،
در می‌آورد. ای کسانی که ایمان آورده‌اید، اگر خدا را یاری کنید، یاری‌تان می‌کند و گام‌هایتان را استوار می‌دارد.
با این بشارت، خداوند مؤمنین را به تلاش و جهاد فرا می خواند. آری،
انسانهای مؤمنم تنها نیروی خویش را به حساب آورند، بلکه در اثر تلاش آنان،
خداوند نیز یاریشان می کند و آنان را در این پیکار و تلاش مقدس، پایدار و
استوار می‌گرداند.