غالباً این سؤال برای توده مردم مطرح است که در عین اینکه خداوند، مکان و محلی ندارد چرا هنگام دعا کردن چشم به آسمان می دوزیم و دست به سوی آسمان بلند می کنیم؟
عقیق:باید دانست که این سؤال را در عصر ائمه هدی (ع) نیز مطرح کرده اند، از جمله «هشام بن حکم» می گوید: زندیقی خدمت امام صادق (ع) آمد و از آیه الرّحمنُ عَلَی الْعَرشِ اسْتَوی سؤال کرد. حضرت ضمن توضیحی فرمود: خداوند متعال، نیاز به هیچ مکانی و هیچ مخلوقی ندارد، بلکه تمام خلق محتاج او هستند . سؤال کننده عرض کرد: پس تفاوتی ندارد که (به هنگام دعا) دست به سوی آسمان بلند کنید یا به سوی زمین پائین آورید؟ امام صادق (ع) فرمود: این موضوع، در علم و احاطه و قدرت خدا یکسان است (و هیچ تفاوتی نمی کند) ولی خداوند متعال دوستان و بندگانش را دستور داده که دستهای خود را به سوی آسمان ، به طرف عرش بردارند، چرا که معدن رزق آنجا است، ما آنچه را قرآن و اخبار رسول خدا (ص) اثبات کرده است، تثبیت می کنیم، آنجا که فرمود: دستهای خود را به سوی خداوند متعال بردارید و این سخنی است که تمام امّت بر آن اتفاق نظر دارند. در حدیث دیگری از امام امیرالمؤمنین علی (ع) در کتاب خصال آمده است: اِذا فَرِغَ اَحَدُکُمْ مِنَ الصَّلوةِ فَلْیَرْفَعْ یَدَیْهِ اِلَی السَّماءِ وَ لِیَنْصَبَّ فی الدُّعاء؛ هنگامی که یکی از شما نماز را پایان می دهد دست به سوی آسمان بردارد و مشغول دعا شود. مردی عرض کرد: ای امیرمؤمنان! مگر خداوند همه جا نیست؟ حضرت فرمود: آری همه جا هست . مرد عرض کرد: پس چرا بندگان دست به آسمان برمی دارند؟ حضرت فرمود: آیا (در قرآن) نخوانده ای: وَفی السَّماءِ رِزْقُکُمْ وَ ما تُوْعَدُوْنَ؛ در آسمان رزق شما است و آنچه به شما وعده داده می شود. پس از کجا انسان روزی را بطلبد جز از محلّش، محل رزق و وعده الهی آسمان است. مطابق این روایات چون غالب ارزاق انسانها از آسمان است (باران ، زنده کننده زمین های مرده از آسمان می بارد ، نور آفتاب که منبع حیات و زندگی است از سوی آسمان می تابد، هوا سومین عامل مهم حیات در آسمان است) آسمان به عنوان معدنی از برکات و ارزاق الهی معرفی شده و به هنگام دعا به آن توجه می شود و از خالق و مالک آن همه رزق و روزی تقاضای حل مشکل می شود . از بعضی از روایات، فلسفه دیگری برای این کار استفاده می شود و آن اظهار خضوع و تذلل در پیشگاه خدا است چرا که انسان به هنگام اظهار خضوع، یا تسلیم، در مقابل شخص یا چیزی، دستهای خود را بلند می کند. پی نوشت ها: 1-علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 9: 308. 2-شیخ صدوق، توحید: 248. 3ـمکارم شیرازی، تفسیر پیام قرآن، ج 4: 270. 4-مکارم شیرازی، یکصد و هشتاد پرسش: 64-65. منبع:قدس 211008