همه ساله هزاران انسان شیفته سیدالشهدا (ع) با قلبی سرشار از عشق و امید، از خانه و کاشانه خود دل کنده، راهیِ مرقد این امام معصوم می‌شوند تا روح و جان خویش را با آن پیوند زده، زمینه را برای دستیابی به کمال و قُرب پروردگار فراهم سازند، اما بنا بر توصیه های روایی، شایسته است تا اموری در هنگام سفر از سوی زائرین مد نظر قرار گیرد.
عقیق: اخلاص در نیت اخلاص، شرط اساسی در تمامی عبادات است، هر کس عبادتی را برای خودنمایی و ریا و یا دستیابی به امور مادی و دنیایی انجام دهد، از آن عمل هرگز بهره و نصیبی نخواهد برد. این اصل مهم به اندازه ای تعیین کننده است که اگر رزمنده و جهادگری در میدان نبرد شرکت کند و هدفش دستیابی به غنایم جنگی، انتقام گیری از دشمن و رسیدن به پست و مقام باشد و در این راه کشته شود، شهید به حساب نمی‌آید. همه چیز در گرو نیّت انسان است و با آن ارتباط مستقیم دارد. رسول خدا (ص) فرموده اند: انَّمَا الأَعْمالُ بِالنّیاتِ؛ جز این نیست که کارها به نیت‌ها است. یعنی بر اساس نیت هر کس، بررسی و پاداش یا جزا داده می‌شود. در حدیث دیگری نیز می فرمایند: اذا عَمِلْتَ عَمَلًا فَاعْمَلْ لِلَّهِ خالِصاً، لأَنَّهُ لا یَقْبَلُ مِنْ عِبادِهِ الأَعْمالَ الّا ما کانَ خالِصاً؛ هرگاه کاری را انجام دادی، آن را فقط برای خدا انجام ده، زیرا خداوند تنها اعمال خالص را از بندگان خود می‌پذیرد. بر این اساس، سالکان این طریق باید با نیتی پاک و خالص در این راه قدم بگذارند، دل به غیر خدا نبندند و در زیارت جز قرب و نزدیکی حق تعالی چیز دیگری نخواهند. دستیابی به اخلاص نیز از طریق مقابله با هوای نفس حاصل می‌شود. امیر مؤمنان علی (ع) در این باره بیان داشته اند: کَیْفَ یَسْتَطیعُ الإخْلاصَ مَنْ یَغْلِبُهُ الْهَوی؛ آن کس که هوی و هوس بر وی چیره گردیده، چگونه می‌تواند به اخلاص دست یابد؟
زاد و توشه حلال زائر باید هزینه سفر و زاد و توشه خود را از مال حلال برگیرد تا توفیق عبادت یابد و بتواند در اماکن مقدس و زیارتگاه ها، شیرینی مناجات با خدا را حسّ و از عبادات خود لذّت ببرد. خداوند در قرآن کریم، به رسولان خود این چنین دستور می‌دهد: یا أَیُّهَا الرُّسُلُ کُلُوا مِنَ الطَّیِّباتِ وَ اعْمَلُواصالِحاً إِنِّی بِما تَعْمَلُونَ عَلِیمٌ؛ ای رسولان، از چیزهای پاکیزه بخورید و کار شایسته کنید که من به آن‌چه انجام می دهید دانا هستم. در آیه ای دیگر نیز خطاب به مؤمنان می‌فرماید: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُلُوا مِنْ طَیِّباتِ ما رَزَقْناکُمْ وَ اشْکُرُوا لِلَّهِ إِنْ کُنْتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ؛ ای کسانی که ایمان آورده اید، از نعمت های پاک و پاکیزه ای که روزی شما کرده ایم بخورید و خدا را شکر کنید، اگر تنها او را می‌پرستید. استفاده از زاد و توشه حلال و بهره گیری از نعمت های پاک، وظیفه رسولان و همه مؤمنان و دلباختگان به خداوند است و آن‌ها که اموالشان را از راه حرام و یا شبهه ناک به‌دست آورده اند، باید پیش از سفر، دارایی خود را تزکیه کنند، خمس و زکات و دیگر حقوق مردم را به صاحبان اصلی آن بپردازند، سپس قصد کوی دوست کنند. امام باقر (ع) بیان می دارند: مَنْ أَصَابَ مَالًا مِنْ أَرْبَعٍ لَمْ یُقْبَلْ مِنْهُ فِی أَرْبَعٍ: مَنْ أَصَابَ مَالًا مِنْ غُلُولٍ أَوْ رِبًا أَوْ خِیَانَةٍ أَوْ سَرِقَةٍ لَمْ یُقْبَلْ مِنْهُ فِی زَکَاةٍ وَ لا فِیصَدَقَةٍ وَ لا فِی حَجٍّ وَ لا فِی عُمْرَةٍ؛ کسی که از چهار طریق مالی به دست آورد، هزینه کردن آن، در چهار چیز پذیرفته نمی‌شود: کسی که مالی را از راه فریب، ربا، خیانت و یا سرقت به دست آورد و با آن زکات یا صدقه دهد و یا به حج و عمره رود، خداوند از او نمی‌پذیرد.
خداحافظی و حلالیت طلبی زائر هرگاه تصمیم می‌گیرد به زیارت برود، بر اساس توصیه امام صادق (ع)، شایسته است آن را به اطلاع برادران دینی خود برساند. آن حضرت به نقل از رسول خدا (ص) فرموده اند: حَقٌّ عَلَی الْمُسْلِمِ إِذَا أَرَادَ سَفَراً أَنْ یُعْلِمَ إِخْوَانَهُ وَ حَقٌّ عَلَی إِخْوَانِهِ إِذَا قَدِمَ أَنْ یَأْتُوهُ؛ مسلمانی که قصد مسافرت دارد، شایسته است برادران خویش را آگاه سازد. بر برادران او نیز لازم است هنگام بازگشت، به دیدن وی بیایند. انجام این دستورالعمل می‌تواند ثمرات و برکات فراوانی را به دنبال داشته باشد. یکی از این برکات، زدودن تیرگی ها و کدورت ها از دل انسان ها است. افراد بشر به دلیل اجتماعی بودن، در زندگی شخصی و اجتماعی خود، گرفتار تضادها و مشکلاتی می شوند که در نتیجه، رنجش و نارضایتی دیگران را به‌دنبال دارد، همسر، فرزندان، برادران و خواهران، همسایگان، همکاران، مردم کوچه و بازار و غیره، اگر به یکی از آنان ظلمی روا داشته، غیبتی کرده، حقوقی از آنان پایمال نموده، رابطه تلخ و تندی با آنان داشته، لازم است پیش از سفر، به عنوان خداحافظی نزد آنان رفته، حلالیت بطلبد و به آن‌ها بگوید، من عازم زیارت هستم و از آن‌جا که نمی‌خواهم با دل آلوده به کینه و کدورت در محضر پیشوایان دین حضور یابم لذا اگر حقی بر من دارید، مرا حلال کنید. توجه به این نکته مهم ضروری است که در بسیاری اوقات، شیطان مانع ایجاد کرده، انسان را وسوسه می‌کند که اگر نزد دیگران برود و طلب حلالیّت نماید، ممکن است سبب حقارت و کوچکی او شود و متأسفانه همین وسوسه های شیطانی، انسان را از دستیابی به یک نعمت بزرگ محروم می‌سازد. بی شک خودشکنی و پرهیز از کبر و غرور، زمینه پاکی از گناه و آمرزش را فراهم می‌آورد. اگر زائر خودشکنی را پیش از سفر آغاز نکند، بهره لازم را نخواهد برد.
پی نوشت ها: 1-شیخ حرعاملی، وسائل‌الشیعه، ج 11: 448. 2-صدوق، امالی : 442. 3-علامه مجلسی، بحارالأنوار، ج 70: 245؛ ج 77: 103. 4-قاضی‌عسکر، آداب سفر و زیارت عتبات عالیات: 23-25. منبع:قدس 211008