تعریف «عصمت» در المیزان و تسنیم/
عضو گروه قرآن جامعه المصطفی(ص) با اشاره به تعریف عرفا و مفسران قرآن درباره انسان کامل، گفت: قرآن کریم انسان مؤمن و عامل را انسان کامل می‌داند.
عقیق: حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا سازمند گفت: واژه انسان کامل در قرآن و روایات به همین صورت‌واژه نیامده است، اما حقیقت آن و ویژگی‌های انسان کامل در روایات و بعضا آیات بیان شده است.
وی با بیان اینکه اصل این واژه عرفانی است، تصریح کرد: انسان‌ها در ویژگی‌های ظاهری انسانی همه همانند یکدیگرند و آنچه وجه ممیزه آن‌هاست ایمان و اعمال آن‌هاست و کمال است که فردی را از دیگری متمایز می‌کند که این کمال در دو بعد مادی و معنوی قابل بررسی است.
کمال انسان در پایبندی به فضائل اخلاقی است
سازمند گفت: اگر انسانی در فضائل اخلاقی از حد عادی انسان‌ها، واجد ارزش‌های اخلاقی بالاتر و بیشتری باشد و بیشتر از دیگران مومن به خدا، ایثارگر در راه ارزش‌های الهی و عادل‌تر و منصف‌تر باشد، مرتبه کمالی او به همین تناسب بیشتر خواهد بود.
عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) تصریح کرد: در این میان، انسان‌هایی هستند که بالفعل به کمال رسیده و به مرتبه‌ای راه یافته‌اند که دیگر انسان‌ها به آن راهی ندارند. البته این به معنای آنکه خودشان برای راه یافتن به این مرتبه نقشی نداشته‌اند، نیست.
وی تاکید کرد: انبیاء و اولیاء و ائمه(ع) بیشتر از همه افراد ملتزم به دستورات الهی هستند و به همین دلیل هم از دید علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، عصمت به عنوان موهبت الهی به آنان داده شده است و این موهبت بی‌حساب و کتاب نیست.
سازمند ولایت تکوینی را از مشخصات بارز انسان کامل دانست و تاکید کرد: این ولایت در قالب مردم زنده کردن و از غیب خبر دادن و ... رخ نموده است و در واقع معصومان متجلی‌کننده صفات الهی مانند علم و ... هستند.
این قرآن‌پژوه بیان کرد: از قرآن به دست می‌آید که انسان مومن و عامل به دستورات الهی مصداق انسان کامل است، ولی از دید عرفا پیامبر(ص) تنها انسان کامل است و دیگران هم از وجود او بهره برده‌اند.
وی با بیان اینکه عصمت تفضل الهی است، افزود: از دید علامه طباطبایی عصمت موهبتی است که با حساب و کتاب به برخی افراد داده شده است و از دید برخی مفسران قرآن و قرآن‌پژوهان مانند علامه جوادی آملی، معرفت و عصمت منحصر در 14 معصوم نیست.
تفاوت در درجه عصمت
وی اظهار کرد: براساس عقیده ایشان کسان دیگری مانند حضرت زینب(س)، حضرت علی اکبر(ع) و حتی افرادی مانند حضرت سلمان نیز در دایره عصمت هستند، اگرچه خود عصمت انبیاء و اولیاء الله نیز در درجات متفاوتی است.
عضو هیئت علمی جامعه المصطفی عنوان کرد: در قرآن کریم بر تفضل و برتری بعضی از انبیا بر برخی دیگر تاکید شده که به معنای آن است که همگی در دایره عصمت هستند، اما درجات مختلفی دارند و مطلب پیش گفته دو علامه مذکور نیز ناظر به برداشت از این آیه است.
وی با بیان اینکه مقام خلیفة اللهی انسان کامل اقتضاء دارد که او معصوم باشد، اظهار کرد: کسی که مظهر تجلی صفات الهی است، باید آئینه تمام‌نمای این مسئله باشد. از این رو علم غیب، امانتداری و ... که در قرآن بر آن تاکید شده، در حد اتمّ در این افراد متجلی است.
سازمند با بیان اینکه تفسیر المیزان و تسنیم به خوبی به این موضوع پرداخته‌اند، تصریح کرد: مفصل‌ترین مباحث و بیان دیدگاه عرفا در تحقیقات علامه جوادی آملی آمده است .
تفاوت نگاه عرفانی و قرآنی به انسان کامل
وی در جمع‌بندی سخنانش گفت: اگر ورود عرفانی به بحث انسان کامل داشته باشیم، از مفهوم روایی و قرآنی آن دور می‌افتیم و فاصله می‌گیریم و بهترین کار برای تحقیق درباره انسان کامل پرداختن از منظر قرآن به این موضوع است.
سازمند تاکید کرد: انسان کامل در آیات و روایات به عنوان حجت الهی، خلیفه خدا در روی زمین، امانتداران واقعی، معصومین، دانندگان علم غیب و افراد دارای ولایت تکوینی است.
یادآور می‌شود، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا سازمند در پایان‌نامه‌ای در سال 1391 نیز به بحث انسان کامل پرداخته بود که این پایان نامه در سطح 4 مرکز تخصصی تفسیر در سال یادشده دفاع و در جشنواره شیخ طوسی سال 92 نیز حائز رتبه برتر شده است.
منبع:ایکنا