رسول اللّه فرمود: مدّت هفتاد سال است كه سنگى از بالاى جهنّم رها شده است و اینك به قعر آن رسیده است، و این صدا از سقوط آن سنگ به قعر جهنّم بوده است. هنوز رسول اللّه از كلامش فارغ نشده بود كه فریاد و شیون از خانه منافقى برخاست كه هفتاد سال عمر كرد و در آن وقت بمرد. رسول اللّه گفت: اللّه اكبر. پس صحابه دانستند كه آن سنگ این منافق بود كه از آن روز كه خلق شده است تاكنون در جهنّم سرازیر بود و فرود می آمد و در آن وقت به قعر آن رسید.
قال اللّه تعالی: إِنَّ الْمُنافِقِینَ فِی الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ. مانند این صداى هولناك در هر شبانه روز بسیار است، و لكن گوش برزخى باز نیست تا بشنود. كاملى باید كه در چشمها و گوشها تصرف كند تا بتوانند وقایع و احوال برزخى نفوس را ببینند و بشنوند. تو كه جسر ممدود بین جنّت و نارى خود را باش تا نیفتى. عاقل را اشاره كافى است. پس بدان كه خزانه سعى اعمال خود انسان است، و جزا نفس عمل است، و هر كس مهمان سفره خود است، و علم و عمل انسان سازند، و ملكات نفسانى مواد صور برزخی اند.
سه درس آخر دروس اتحاد عاقل به معقول، و نیز شرح عیون شصت و یك تا شصت و پنج سرح العیون فی شرح العیون در تفسیر و بیان این مطلب بسیار بسیار مهم كه جزا نفس عمل است، اهمیت شایان توجّه بسزا دارند. وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِینَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ أُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ. سوره حشر/21
پی نوشت:
هزار و یک کلمه / علامه حسن زاده
منبع:جام
211008