عقیق: حضرت آیت‌الله جوادی آملی در ادامه سلسله جلسات درس تفسیر خود در تفسیر آیات 40 تا 61 سوره مبارکه صافات بیان کرد: اگر چه توحید و معاد از اصول است ولی آن مبدأیی که باعث نشر این اصول است مسئله وحی و نبوت است لذا زمانی که مشرکین توحید را انکار می‌کنند، انکار وحی و نبوت است و زمانی که معاد را انکار می‌کنند، وحی و نبوت را انکار می‌کنند بنابراین انکار این دو مطلب به همراه انکار وحی و نبوت است. در اوائل این سوره انکار معاد همراه با انکار وحی و نبوت مطرح شد و در آیات میانه از آیه 35 به بعد انکار توحید به همراه انکار وحی و نبوت مطرح شد. غرض این است مبدا یاد آور اصول دین چون وحی و نبوت است لذا چه در بخش انکار توحید و چه در مسئله انکار معاد مسئله انکار نبوت مطرح است.

بندگان مخلص الهی از رزق معلوم در نزد خداوند مطلع هستند

وی ادامه داد: مطلبی که از آیه چهل به بعد در این سوره بیان شده این است که قرآن در این بخش متنی را ذکر می‌کند و بعد آن متن را در چندین آیه شرح می‌دهد. می‌فرماید بندگان مخلص الهی از رزق معلوم باخبرند یعنی رزقی که پیش خدا معلوم است و بسیاری از اسرار آن رزق پیش دیگران معلوم نیست؛ لذا در بخش‌هایی از قرآن می‌فرماید: «فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَا أُخْفِيَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْيُنٍ جَزَاءً بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ؛ به سزاى کارهايى که مى‌کردند، پاداشى فراتر از تصور آدمى به آنان داده مى‌شود و هيچ کس نمى‌داند چه چيزهايى که مايه سرور و چشم روشنى هر بيننده‌اى است، براى آنان نهان شده و ذخيره گشته است». فرمود خیلی‌ها نمی‌دانند که خداوند برای آنها چه چیزی ذخیره کرده است پس اگر گفته می‌شود رزق معلوم است معنایش این نیست که معلوم همگان است بلکه برای خود خداوند معلوم است و خود اوست که می‌داند این رزق چیست.

این مرجع تقلید بیان کرد: خداوند بعد از اینکه متن «إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ أُولَئِكَ لَهُمْ رِزْقٌ مَعْلُومٌ» را بیان کرد در آیات بعد به تشریح و گزارش این رزق معلوم پرداخت. در آیات بعدی خداوند هم خوراکی‌های این عباد مخلصین را گزارش داد هم نوشیدنی‌ها‌یشان، هم مسکن را، هم همسر را، هم اعضای جلسه را و هم گفتگو و گفتمان دوستانه بهشتی‌ها را، هم اتمام حجت را، هم رسیدن به پیروزی در مقام احتیاج را گزارش داد اینها همه شرح همان یک جمله متن و آیه رزق معلوم است.

بهشتیان با اکرام اطعام می‌شوند

وی ادامه داد: تشریح رزق معلوم از آیه 42 سوره صافات شروع می‌شود از آنجایی که ذات اقدس اله غذای رسمی بهشتیان را «فَوَاكِهُ وَهُمْ مُكْرَمُونَ» اعلام می‌کند. قسمت دوم این آیه اکرام است یعنی غرض در بهشت تنها سیر کردن نیست بلکه اطعام با اکرام است. این بهشتیان در بهشت هستند و روی تخت‌های می‌نشینند که برای آنها غیبت، حجاب و خفایی در کار نیست. و از چشمه‌ای که آبش روان است بهره می‌برند. آیات بعدی نیز در تشریح همین رزق معلوم است.

این مفسر قرآن بیان کرد: گفت‌وگوی بهشتیان نیز در مورد حقانیت و راستگو بودن انبیاست. در آیه 50 به بعد نیز که به گفت‌وگوی بهشتیان در مورد اینکه یکی از عباد مخلصین به دنبال آشنایی می‌گردد که در دنیا داشته و به بهشت و جهنم و قیامت اعتقادی نداشته دلیل بر این نیست که این فرد مخلص حشر و نشری با آن تبهکار داشته و با او محشور بوده است چرا که در دنیا اتفاق می‌افتد که انسان گاهی قرین و آشنای فرزند ناصالحی، فامیلی،‌ همسایه‌ای چیزی می‌شود که شبهه‌ای دارد و هدایت نمی‌شود. این فرد بهشتی به دیگر بهشتیان می‌گوید هر چه این قرین خود را نصحیت کردیم و سخن گفتیم فایده‌ای نداشت شما از این قرین من خبر دارید؟

اتصال ائمه(ع) به علم نامحدود خداوند

وی ادامه داد: دلیل پرسش این فرد بهشتی با وجود اینکه به عین الیقین و حق الیقین رسیده است این است که گاهی انسان وقتی به عین الیقین و حق الیقین هم که می‌رسد، می‌بیند در آنجا هم درجات برتری وجود دارد. گاهی ذات اقدس اله یک اقیانوسی از علم به کسی می‌دهد و این فرد بحر العلوم واقعی می‌شود مانند امام و پیغمبر که در هر صورت اقیانوس محدود است. گاهی گذشته از اینکه این چنین اقیانوسی از علم به او می‌دهد یک اتصالی به علم فعلی خداوند نیز برقرار می‌کند که این علم نامتناهی می‌شود اینکه در روایات است ائمه می‌فرمایند ما هر چه بخواهیم می‌توانیم بفهمیم و علم ما حد ندارد و خداوند به ما علم ما کان و مایکون را داده است به همین دلیل است چون آنها به علم نامحدود خداوند مرتبط هستند چرا که اینها ولی خداوند هستند و تحت سرپرستی و ولایت خداوند هستند و خداوند هرگز آنها را رها نمی‌کند اگر رها نکرد پس اینها به علم فعلی خداوند مرتبط هستند که این علم فعلی محدود نیست.

آیت‌الله جوادی آملی عنوان کرد: از همین روست که ائمه اطهار(ع) و مخصوصا امیرالمومنین (ع) به مردم می‌فرمایند «سلونی قبل ان تفقدونی» هر چه می‌خواهید از من بپرسید. چه کسی جرات دارد بگوید هر چه می‌خواهید از من بپرسید اگر فقط و فقط به یک اقیانوس نامحدود از علم دسترسی داشته باشد. این معصومی که با کمال شهامت می‌تواند بگوید «انی بطرق السماء أعلم منّى بطرق الأرض» من به گذشته،‌ حال، آینده، آسمانی و زمینی آگاه هستم. از این سخنان معلوم می‌شود که علم‌شان فقط یک اقیانوس علم محدود نیست، علم‌شان علمی است که به علم ابدی و فعلی ذات اقدس اله متصل است که در این صورت محدود نخواهد بود.

تکامل علمی بهشتیان در عالم برزخ/ بهشتیان تکامل عملی ندارند

این مفسر قرآن تصریح کرد: بنابراین سایر بهشتیان مانند ائمه معصومین(ع) نیستند که علم‌شان نامحدود باشد آنها سوال می‌کنند و لحظه به لحظه به علم‌شان افزوده می‌شود تکامل علمی پیدا می‌کنند. اما همان طور که قبلا بیان شد بر خلاف تکامل علمی که در برزخ و بهشت وجود دارد تکامل عملی در آنجا وجود ندارد یعنی اینکه کسی بخواهد کاری انجام دهد که مستحق ثواب و عقاب باشد که در نتیجه آن رتبه و درجه او افزایش یابد.