عقیق:«شيعه» به افرادي اطلاق مي‌شود كه علاوه بر اينكه به امامت و جانشيني بلافصل اميرالمومنان(ع) بعد از رحلت پيامبر(ص) اعتقاد دارند به امامت يازده فرزند آن حضرت نيز معتقد هستند و به اين گروه شيعه اثني عشري، اماميه و جعفري مذهب نيز اطلاق مي‌شود.(1)پيدايش شيعه و اطلاق اين نام به گروهي خاص (يعني پيروان اميرالمومنان(ع)) طبق روايات و گزارشات تاريخي مستند به دوران زندگي و حيات حضرت رسول اكرم(ص) برمي‌گردد.جابر بن‌عبدالله انصاري، يكي از صحابي رسول مكرم اسلام(ص) نقل مي‌كند؛ ما در خدمت پيامبر بوديم، علي‌بن‌ابي‌طالب(ع) وارد شد، آنگاه پيامبر(ص) با اشاره به علي(ع) فرمودند: و الذي نفسي بيده ان هذا و شيعته هم الفائزون يوم القيامه(2). سوگند به كسي كه جانم در قبضه قدرت اوست، همانا اين مرد(علي) و پيروانش در روز قيامت البته از رستگاران خواهند بود؛ و در جاي ديگر مي‌فرمايد: يا علي تو و شيعيانت در بهشت هستيد.(3)چرا به شيعه، مذهب جعفري اطلاق شده است؟
بعد از رحلت پيامبر اكرم(ص) و در دوره حكومت خليفه اول و دوم نوشتن حديث و حتي نقل آن ممنوع شد و اين عمل حدود يكصد سال ادامه يافت تا اينكه در دوره امامت امام باقر(ع) كه در ايام خلافت عمر بن عبد العزيز اموي بود، ممنوعيت كتابت و نوشتن حديث برداشته شد، و از طرفي هم به خاطر درگيري خلافت به مسائل ديگر فرصت مناسبي براي امام باقر(ع) و شاگردان آن ايجاد شد تا اخبار و روايات وارد شده از پيامبر(ص) و ديگر امامان جمع آوري و توسعه دهند و اين امر در دوره امام صادق(ع) به اوج خود رسيد.يعني در دوره‌اي كه از 114 تا 148 هجري زمان حيات امام صادق(ع) پايه فكري نظام تشيع در زمان پيامبر(ص) و ائمه پيشين طرح‌ريزي شده بود، مستحكم گرديد؛ امام صادق(ع) از فرصت به دست آمده و مناسب سياسي موجود، كه در نهايت موجب انتقال خلافت از امويان به عباسيان شد، و با ملاحظه نياز جامعه و آمادگي زمينه اجتماعي دنباله نهضت علمي و فرهنگي پدرش امام باقر(ع) را گرفت و حوزه وسيع علمي بزرگي به وجود آورد و در رشته‌هاي مختلف علوم عقلي و نقلي آن روز را به شاگردان بزرگي هم چون هشام بن‌حكم، محمد بن‌مسلم و جابر بن‌حيان آموخت كه علاوه بر استحكام پايه اعتقادي شيعه موجب توسعه و گسترش آن هم شد.لذا در اين دوره تكيه اصلي شيعه بر امام صادق(ع) بود و اكثر روايات را از آن حضرت اخذ مي كرد (4) و در اين تاريخ، تشيع داراي شناسنامه شد و به صورت يك مذهب رسمي به نام امام صادق(ع) مزين گرديد.دوران امامت امام صادق(ع) نقطه عطفي در نهضت تشيع و زماني بسيار حساس براي اين مكتب بوده است؛ چرا كه اين دوره، دوره‌اي است كه مكاتب و مذاهب مختلف در شرف شكل‌گيري بودند.از طرفي مذاهب اهل سنت و از طرفي گروه خوارج و مرجئه و قدريه و نيز گروه هاي منشعب شده از شيعه مثل كيسانيه، و ديگر گروه ها درحال شكل گيري و يا فعاليت بودند؛ لذا براي تفكيك اين مذهب با مذاهب ديگر، پيروان اين مكتب كه در مكتب جعفري و حوزه درس آن حضرت تربيت يافته بودند، به اين نام و عنوان شهرت يافتند؛ چرا كه اطلاق شيعه در دوره امام صادق(ع) معناي وسيعي داشت.بنابراين در دوره امام صادق(ع) آن حضرت با تربيت شاگردان و فرستادن آنها به مناطق ديگر و جمع آوري و تدوين و استحكام بخشيدن به عقايد و فقه تشيع و نشر آن توسط شاگردان تربيت يافته و نيز براي تفكيك از ديگر فرقه ها و گروه هايي كه در اين دوره فعاليت داشتند، شريعت اسلام و آيين محمدي(ص) در چهره مذهب تشيع كه هم زمان با پيامبر(ص) گرفته بود، شكل و انسجام فكري محكم‌تري يافت و طرفداران آنان به نام شيعه امامي و شيعه جعفري شهرت يافتند و امام صادق به رئيس مذهب مشهور شد و فقه شيعه امامي را منسجم ساخت؛ به عبارت ديگر مذهب اهل بيت به نام مذهب جعفري معروف شد.(5)پی نوشت ها:
1_(نبوت عامه، 1409ق. ص147.)2_(دار الثقافه، چاپ اول، 1414ق، ص251.)3_(بحارالانوار ، 1403ق، ج9، ص199.)4_(حيات فكري و سياسي امامان شيعه، 1423ق، ص325ـ335.)
5_(تاريخ تشيع، 1376ش. ص78.)
منبع: دانشجو
211008