هنرمندانی که هنرشان را وقف امام‌حسین(ع) می‌کنند

هنر، محدودیت ندارد

* سال 94 که به تسنیم تشریف آورده بودید، فعالیت‌های موکب محدود به جامعه مخاطب هیات هنر بود امّا امروز که در خدمتتان هستیم، اقدامات این هیات، پای خود را فراتر از محیط دانشگاه هنر گذاشته و رنگ و بوی بین‌المللی به خود گرفته است. کمی درباره اتفاقاتی که در این سال‌ها افتاده برایمان بگویید.

شیخ صراف: ماجرایی که می‌خواهم درباره آن صحبت کنم به هیاتی برمی‌گردد که توسط دانشجویانی که هرکدام قابلیت هنری بسزایی داشتند، اداره می‌شود. برخی از آثاری  هم که در کوچه، خیابان و هیات‌ها ملاحظه می‌کنید همچون کتیبه‌های عمومی شکل که امروز در میان هیات‌های مذهبی مورد استفاده قرار می‌گیرد برای اولین‌بار به دست هنرمندان این هیات طراحی شده است. البته این آثار محدود و محصور به این کتبیه‌ها نمی‌شود و طراحی لباس‌های خادمی مخصوص خانم‌ها و آقایان، طراحی و فضا‌سازی دکور ورودی هیات و طراحی لباس برای کودکان از جمله اقداماتی بود که هنرمندان دانشگاه هنر انجام داده‌اند. این موارد برخی از هنرهایی است که در سال‌های نخست آغاز فعالیت‌های هیات، در معرض نمایش قرار گرفت و به تدریج توسعه یافت.

امّا قصه از جایی شروع شد که مخاطبان بیرون از محیط هیات، متقاضیان استفاده از محصولات هیات شدند و درخواست‌هایی از سوی مردم برای استفاده از محصولات تولید شده در این میان مطرح شد. از سویی نیز تولیدکنندگانی بودند که از این طرح‌ها، الگوگیری می‌کردند و بعضاً دوستان هیات نیز به تولید‌کنندگان مشاوره می‌دادند و آنها را راهنمایی می‌کردند. دوستان تاکید داشتند که این جریان در سبک زندگی مردم تاثیر می‌گذارد. نهایتاً بچه‌های هیات به این نتیجه رسیدند به سویی حرکت کنند که محصولات، محدود به مجموعه هیات نشود و دیگران نیز بتوانند از آن بهره‌مند شوند و آثار تولیدی، مورد نیاز عموم مخاطبان قرار گیرد. یکی از مهمترین اتفاقاتی که در طول این دو سال افتاد، این است که آثار تولیدشده محدود به هیات نمی‌شود و جنبه عمومی پیدا کرده است. یکی از دغدغه‌هایی که دوستان نیز داشتند این بود که از قابلیت‌ها و مکانیزمی استفاده شود تا نیاز اصلی و اساسی مخاطبان را دربر گیرد.

دهقان: همانطور که آقای شیخ صراف گفتند، نقطه جرقه این داستان همان ایده‌هایی بود که دوستان در فضای دانشجویی مطرح می‌کردند و این نقطه نظرات منتهی به این شد که هیاتی را با فرمی جدید و البته با رویکردهای محتوایی تشکیل دهند. در مرحله بعد، قالب طرح‌ها متقاضی عمومی پیدا کرد و برای هیات، چشم‌اندازی بوجود آمد که در حد بضاعت می‌توان آثاری در تیراژِ مورد نیاز تولید شود. مرحله سوم امّا هم‌زمان شد با دانشجویانی که داشتند فارغ‌التحصیل می‌شدند و طبیعی بود که  حلقه اولیه این هیات از فضای دانشجویی فاصله بگیرند که البته خود این موضوع، چشم‌اندازهایی را به ارمغان می‌آورد. مثلاً بر این باور بودیم که ما می‌توانیم از همان انرژی که در زمان دانشجویی وجود داشت، برای ورود به تولید آثار و  محصولات با رویکردی حرفه‌ای‌تر و جدی‌تر وارد شویم و در بازار عرضه محصولات فرهنگی، جایگاهی برای خود باز کنیم. بر همین اساس، فاطمیه سال 95 رسماً فعالیت برندِ موکب آغاز شد و شکلِ‌کار، حرفه‌ای‌تر و دقیق‌تر دنبال شد و تاکنون نیز ادامه دارد. در حال حاضر، دوستان هنرمند  و طراح، موکب را همراهی می‌کنند؛ هنرمندانی که سرِ وقت می‌آیند و کارهای خود را تحویل می‌دهند؛ طرح‌ها بررسی می‌شود و آثارِ برگزیده وارد چرخه تولید می‌شود.

تابوشکنی فرهنگی برای مناسبت‌های مذهبی

* چند نفر درگیر پروسه طراحی و تولید هستند؟

دهقان: به تناسب مناسبت‌ها، تعداد هنرمندان تغییر می‌کند. برای ماه محرم که حجمِ کار زیادتر از روزهای دیگر است، سه یا چهار خطاط حرفه‌ای و حدود 6 نقش‌زن فعالیت می‌کنند البته این تعداد به غیر از مدیران هنری هستند که کارهای گرافیکی را بر عهده دارند. در واقع آن چیزی که اتفاق افتاده این است که فضای دانشجوی امروز به فضای حرفه‌ای تبدیل شده است امّا نگاه موکب، استفاده از همان ظرفیت هیات است. آنچه در فضای طراحی و دیزاین آثار هنری قطع‌به یقین اتفاق می‌افتد این است که قالب آنها در فضای محرم استفاده می‌شوند و پایان ماه صفر نیز تمام می‌شود. ما بر این باور بودیم که تابوی این مدل را بشکنیم و در همه مناسبت‌های مذهبی طراحی جدید و به روزی داشته باشیم مثلاً در سالروز وفات حضرت خدیجه (س) و گرامیداشت حضرت معصومه(س) طرح‌هایی را گرچه کمتر از ماه محرم، تولید و منتشر کردیم. ما سعی کردیم در این مسیر جریان‌سازی کنیم، گرچه اقداماتی که در این راه برداشته شده است تا نقطه مطلوب فاصله زیادی دارد امّا این عزم  پیش گرفته شده تا در آینده با شناخت بیشتری که از موکب بوجود خواهد آمد اثرات بیشتر و مورد نیاز طراحی و تولید شود.

* چرا برای نامگذاری این گروه، عنوان موکب را انتخاب کردید؟

دهقان:موکب برگرفته از هیات‌های عراقی است که ما از آن استعاره گرفتیم و همان اسم را برای برندِ خودمان استفاده کردیم، دلیلش هم شاید این باشد که چون با فضای عزاداری، هیات  و امام حسین(ع) عجین است ما از آن عنوان استفاده کردیم.

هنری که در حرم مولای متقیان به نمایش گذاشته شد

* گویا برخی از محصولات و آثار شما در آستان مقدس امیرالمومنین(ع) در نجف اشرف مورد استفاده قرار گرفته است. کمی در این باره نیز توضیح دهید.

نوروزی: حرکت این کار از ماه مبارک رمضان سال گذشته کلید خورد. ارسال آثار  و محصولات به حرم امام علی(ع)، نذر خودِ بچه‌های هیات بود و همه کارهایش از هماهنگی گرفته تا ارتباط با آستان مقدس و اعزام و نصب کتیبه‌ها تماماً از سوی دوستان هیات انجام گرفت. جالب است که این کار از سوی مسولان آستان نیز مورد پسند و رضایت قرار گرفت.

* هزینه این محصولات از چه طریقی تامین می‌شود؟

نوروزی: تمام هزینه‌ها از سوی بانیان و خیّران تامین می‌شود مثلاً برای ایام محرم، بیش از هفت میلیون تومان هزینه شد که تماماً از طریق محل نذورات مردمی تامین شد که جالب است بدانید تقریباً 6 میلیون تومان از هزینه آن نیز از سوی خانواده یکی از شهدا به این کار معنوی اهدا شد.

دهقان:  بهتر است درباره این اقدام توضیحاتی دهم. اولین‌باری که می‌خواستیم محصولات را به حرم علوی ارسال کنیم، این نیت را داشتیم که بتوانیم طرح‌هایمان را در حرم نیز به نمایش بگذاریم امّا در ادامه مسولان آستان علوی علی‌رغم رضایتی که از آثار داشتند، صراحتاً گفتند که هزینه این محصولات را باید خودتان تامین کنید. ما دو مرحله اولِ این کار را انجام دادیم و هر سری نیز  هزینه‌های آن را خودشمان تامین کردیم امّا پس از آن بانیان و خیران را در این کار دخیل کردیم تا هزینه‌های آن را تامین کنند.

* برنامه‌ای دارید که این طرح‌ها در آستان‌های دیگر نیز مورد استفاده قرار گیرد؟

دهقان: این همت و اراده وجود دارد تا این اقدام در آستان‌ها و مضجع ائمه دیگر نیز مورد بهره‌برداری قرار گیرد. فکر می‌کنم ما در ابتدای یک فعالیت فرهنگی قرار داریم که باید ابعاد مختلف آن از جمله دیپلماسی فرهنگی آن مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.

موکب، برندِ تجاری نیست!

* نسلی از جوانان حزب‌الهی و مذهبی در یک اقدام آتش به اختیار، دانشگاه هیات هنر را تشکیل دادند و اقداماتی را به مرحله اجرا درآوردند. آیا جذب و سازماندهی دانشجویان ادامه دارد یا فعالیت‌های امروز موکب و هیات به دست همان دانشجویان نسل اول هیات هنر اداره می‌شود؟

نوروزی: زمانی که هیات هنر تاسیس شد، اینطور نبود که از سال اول، کارگروه‌هایی در رشته‌های تخصصی تشکیل شود و به‌صورت تخصصی و جداگانه کارهای هر بخش پیش برده شود بلکه به واسطه دوستان کارها اداره می شد امّا رفته رفته به اینجا رسید که برای هر کار هنری، یک کارگروه تشکیل شود مثلاً برای گرافیک، نقاشی، موسیقی و تصویرسازی یک گروه تشکیل شد. نیت این اتفاق هم جذب دانشجویان بود تا به واسطه آن به این هیات ورود پیدا کنند و هم‌افزایی بوجود آید. در حال حاضر، دانشجویان جدید‌الورود نیز به کاگروه‌های تخصصی می‌پیوندند و مثلاً کارگروه گرافیک 200 عضو ثابت دارد. از همان سالی که این کارگروه‌ها شکل گرفتند سازه‌ها و محصولات در میز فروش هیات قرار گرفت و سود فروش محصولات نیز در اختیار هیات قرار گرفت.

ادامه دارد...

گفت‌وگو و تنظیم:
مهدی آقا موسی و میلاد مرجانی