قلمرو انتظار فرج

رئیس شورای حوزه علمیه تهران ادامه داد: عنصر انتظار عنصر فوق العاده سرنوشت ساز، جهت بخش و هویت بخش در شیعه است. اصل این حقیقت که دوازدهمین امام معصوم(ع) ظهور خواهند کرد یک مسأله است و مسأله مهم دیگر مقوله انتظار است. موضوع انتظار تنها انتظار برای ظهور امام زمان(عج) نیست، بلکه در دوره سایر اهل بیت(ع) نیز این موضوع وجود داشت. مفهوم انتظار وسیع تر از انتظار برای ظهور امام دوازدهم است. درباره سایر ائمه اطهار(ع) نیز مردم سؤال می کردند شما قائم هستید؟

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: مسلما ظهور حضرت حجت(ع) قطعی بوده و با ظهور ایشان فرجام جهان خوش شده و عدالت اجرا می شود ولی انتظار فراتر از این موضوع است و ظهور امام زمان(عج) جزئی از موضوع کلان انتظار است. انتظار یک روند، رویکرد و نگرش به تاریخ است؛ نگرش به این که فرجام تاریخ تؤام با عدالت، تحقق کمالات، تکامل انسان و... است.

وی افزود: فرج تنها فلسفه تاریخ نیست، بلکه فراتر از آن است. چون فراتر از بستر حیات انسان است، مربوط به هستی می شود. هستی اقتضاء می کند به کمال برسد. فرج تنها مربوط به بشر نیست بلکه برای تمام موجودات و هستی است. البته در این میان انسان جایگاه خاص خود را دارد و این کمال با ظهور انسان کامل رخ می دهد. در روایات نیز آمده که با فرج زمین برکات خود را آشکار می کند یعنی زمین به تکامل می رسد. حتی حیوانات به حدی از کمال می رسهند که به یک دیگر تعدی نمی کند.

استاد رشاد گفت: از نظر شیعه انسان همیشه منتظر است و هرگز به وضع موجود قانع نمی شود، بلکه همواره وضع برتر را انتظار می کشد به همین دلیل در عهده سایر ائمه اطهار(ع) نیز شیعیان منتظر بودند. این گونه نبود که تا امام حسن عسکری(ع) کسی منتظر امام(ع) نبود. یعنی هر امامی را امام قائم تلقی می کردند. روند این گونه نبوده که مردم از یازده امام(ع) پیروی می کردند ولی وقتی نوبت به امام دوازدهم رسید ایشان غائب شدند.

رئیس شورای حوزه علمیه تهران یادآور شد: موضوع انتظار حضرت حجت(عج) مصداق انتظار است، یعنی مصداق اتم است نه تنها مصداق آن. امر انتظار یک عقیده است. همانگونه که به مبدأ و معاد باید معتقد باشیم به فرج نیز باید معتقد باشیم. این که فرجام هستی خوش خواهد بود عقیده شیعه است. حتی می توان گفت یک عقیده اسلامی است چون تمامی مسلمانان به فرج اعتقاد دارند حتی اگر مصداق و تفسیرشان متفاوت باشد.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، انتظار را یک عقیده اسلامی عنوان کرد و گفت: حتی وهابی ها نیز به این موضوع اعتقاد دارند. منتنها می گویند کسی ظهور خواهد کرد که هنوز متولد نشده است. فرج یک امر دینی است و تمامی ادیان به این موضوع عقیده دارند. فارغ از حقانیت و عدم حقانیت دیگر ادیان، آن ها نیز به فرج عقیده دارند.

وی ادامه داد: از مشترکات میان تمامی ادیان و مسالک مذهبی مسأله فرج است. موضوع فرج یک امر انسانی بوده و فراتر از ادیان ابراهیمی است. مسأله فرج عامل تحرک حیات بشر است و هر کسی به وضع موجود قانع باشد مانند این است که به جای پذیرش توحید و مبدأ به طبیعت معتقد باشد.

استاد رشاد تأکید کرد: اگر بنا بود صورت بندی دیگری از اصول عقاید شود، باید گفته می شد فرج جزو اصول عقاید است. مرحوم آیت الله مشکنی می فرمود اصول اعتقاد 7 مورد است که تولی و تبری نیز جزو آن ها است. به همین دلیل اگر کسی بگوید فرج جزو اصول عقاید است ایرادی ندارد. چون کم از اصل امامت، نبوت، عدل و... نیست.