چرا درس هایی از قرآن همچنان پرمخاطب و ماندگار است؟

درباره راز و رمز توفیق استاد قرائتی در تداوم بخشی به این برنامه بسیار پرمخاطب و اثرگذار با تنی چند از اساتید حوزه و دانشگاه به ویژه محققین و پژوهشگران قرآنی، گپ و گفتی انجام داده و نظرات و دیدگاه های آن ها را جویا شده ایم که بی هیچ کم و کاستی در ادامه می آید؛

استفاده از زبان مردمی در یک برنامه قرآنی به روز

حجت الاسلام و المسلمین سید رضا مؤدب، عضو هیئت علمی دانشگاه قم با اشاره به این که به روز بودن و بهره گیری از زبان مردم از جمله رموز موفقیت استاد قرائتی به ویژه در تداوم سی و اندی ساله برنامه پرمخاطب درس هایی از قرآن است، اظهار داشت: ایشان در تبلیغ رسانه ای خود تلاش فراوانی دارد که آیات قرآن را با مسایل اجتماعی و زندگی روزمره مردم تطبیق داده و با بیان شیوا و استفاده از داستان ها و مثل های شیرین و محسوس ، پیام قرآنی را به مخاطب منتقل کند.

وی افزود: دقیقاً به همین خاطر است که می بینیم تفسیر نور ایشان بسیار پرمراجعه است و به خصوص دانشجویان مقطع کارشناسی در همه رشته ها می توانند به راحتی از آن استفاده کرده و با ترجمه روانی که دارد، نکات و پیام های بسیاری را از آن استخراج کنند.

پرهیز جدی استاد قرائتی از ثقیل گویی

عضو انجمن قرآن پژوهی حوزه علمیه قم همچنین معتقد است: پرهیز جدی حجت الاسلام و المسلمین قرائتی از بیان لغات و عبارات سخت و پیچیده و نیز مباحث کلامی که به درد عامه مردم نمی خورد نیز سبب شده که درس قرآن ایشان در عین سادگی ، جذاب و پرمخاطب و نیز پرتاثیر باشد.

وی همچنین گفت: ما باید حقیقتاً قدردان ایشان بوده و کاری کنیم که روش نوین تفسیری ایشان به عنوان یک روش ارزشمند در حوزه و دانشگاه مورد توجه قرار گرفته و حتی فراتر از این به تربیت و پرورش مفسران و مبلغانی بر اساس شیوه مردمی استاد قرائتی بپردازیم.

استخراج نکات کاربردی برای مردم از متن قرآن

دکتر بتول قاسمی نراقی، استاد حوزه و دانشگاه و از شاگردان مقام معظم رهبری نیز با بیان این که ارتباط صمیمانه و به دور از تشریفات حجت الاسلام و المسلمین قرائتی در موفقیت و گیرایی کلام ایشان بسیار اثرگذار بوده است، ابراز داشت: ایشان در بیان خود سعی کرده ضمن بهره گیری از روش کلاسی و پرهیز از سخنرانی خشک ، کاری کند که مباحث قرآنی در عین سادگی به خوبی در عمق جان و قلب مخاطبان بنشیند و مردم با نگاه کاربردی به معارف قرآنی نگاه کنند.

وی افزود: ساده گویی و سلیس گویی استاد قرائتی همچنین باعث شده که همه طیف سنی از پیر و جوان و حتی نوجوانان از تحصیل کرده و بی سواد و کم سواد پای صحبت های ایشان بنشینند و استفاده ببرند.

تکرارهایی که همیشه جذاب است

قاسمی نراقی یادآور شد: گرچه برخی از مطالب ایشان با توجه به سابقه سی و چند ساله برنامه درس هایی از قرآن، ممکن است تکراری باشد اما بیان جذاب ایشان باعث می شود که هر بار مخاطبان میلیونی تلویزیون نکته جدیدی از آن برداشت کرده و در اصلاح سبک زندگی خود با بهره گیری از کلام قرآن آن ها را بکار گیرند؛

وی بیان داشت: نکته حایز اهمیت دیگر درباره استاد قرائتی این است که ایشان حقیقتاً صادقانه و مخلصانه کار کرده و زندگی می کنند و همین اخلاص و صفای درون ایشان باعث شده که بسیاری از ایرانیان شیفته ایشان باشند و هر هفته درس هایی از قرآن این بزرگوار را با علاقه فراوان دنبال کنند.

صداقت ، صراحت و اخلاص ؛ سه ضلعی توفیق استاد قرائتی

این استاد حوزه و دانشگاه همچنین افزود: ایشان علاوه بر این که هیچ گاه به دنبال اسم و رسم و خدای ناکرده تملق و ریاکاری نبوده اند و لذا مردم صداقت و صراحت ایشان را دوست دارند و گلایه ها و انتقادهای ایشان را باور می کنند؛ این نکته مهمی است به این خاطر که استاد قرائتی با زبان ساده و مردمی و پرهیز از عبارات و کلمات پرطمطراق و به قول معروف قلمبه سلمبه توانسته اند هم نکات ناب قرآنی را استخراج و بیان کنند و هم این که بعضاً اگر ایراد و انتقادی به سبک زندگی مردم و یا عملکرد مسئولان دارند، آن را صادقانه و بدور از رودربایستی و ملاحظه کاریِ بی جهت، ابراز نمایند.

تکلیف مداری مخلصانه

حجت الاسلام و المسلمین  عبدالکریم بهجت پور، عضو هیئت علمی گروه علوم قرآنی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به این که استاد قرائتی، شخصیتی تکلیف مدار است، اظهار داشت: این بزرگوار در طول سال های متمادی حضور در تلویزیون و نیز مسئولیت های اجرایی در نظام نشان داده که همواره با اخلاص تمام به وظیفه خود عمل می کند و می کوشد که به سهم خود باری از دوش نظام در عرصه های علمی و فرهنگی و اجتماعی بردارد و به همین خاطر در فعالیت ها و به خصوص موضع گیری هایش نگرانی این را ندارد که حالا بر اثر فلان موضع و صحبتش ، موقعیتی از او سلب شود.

وی افزود: حاج آقای قرائتی بارها بر زبان آورده و به شدت معتقد است که آبرو و اعتبار خود را باید در مسیر خدمت به اسلام و آنجا که نیاز است خرج کند و به همین خاطر است که خدا به ایشان عزت و محبوبیت و نفوذ کلامی داده که در کمتر شخصیتی می توان نمونه آن را مشاهده کرد.

عضو انجمن قرآن پژوهی حوزه علمیه قم ادامه داد: استاد شهید مرتضی مطهری نیز این گونه بودند ، چنان که در خاطراتشان نقل به این مضمون می نویسد: "من قلمی در دست نگرفتم مگر این که ضرورتی احساس می کردم که باید قلم به دست شده و از اسلام دفاع کنم"

قرائتی پژواک صدای فطری مردم است

وی با اشاره به این نکته که یکی از رموز موفقیت برنامه درس هایی از قرآن استاد قرائنی این است که ایشان تلاش می کند ایشان از این طریق پژواک ندای فطری مردم و صدای نیاز واقعی آن ها باشد، گفت: در واقع ایشان کوشیده که نیازهای مردم را مورد توجه قرار داده و برای سوالات و خواسته هایشان پاسخی از کلام وحی ارایه دهد ، ضمن آن که وارد مقولات بسیار تخصصی و نظری هم نشده است بلکه به زبان توده مردم و برای حل مشکلات آن ها حرکت کرده است.

این محقق و پژوهشگر علوم قرآنی همچنین اضافه کرد: حجت الاسلام و المسلمین قرائتی نیازهای روز مردم و نسل جوان را رصد کرده و کوشیده که قرآن را به مثابه متنی همگام با زندگی مردم و پاسخگو به نیازهای مردم معرفی کند.

دوری از نگاه صرف علمی و تخصصی در بیان مفاهیم قرآنی

وی، بیان و قلم رسا، صریح و صمیمی و در عین حال ساده استاد قرائتی را یکی از شاخصه های روش ایشان برشمرده و گفت: بسیاری از کسانی که در عرصه های علمی و پژوهشی زندگی کرده و قلم و بیان دارند ، غالباً از یک خاستگاه تخصصی و تریبونی با مخاطبین تخصصی بهره مند هستند و حال آن که برخی بزرگان ما از جمله آیت الله العظمی مکارم شیرازی معتقدند که هنر امروز ما باید در ساده نویسی و ساده گویی برای مردم باشد؛ اتفاقاً مرحوم آیت الله العظمی خویی نیز این گونه بودند به طوری که پیچیده ترین مباحث اصولی و فقهی را با بیانی ساده و رسا به مخاطب خود منتقل می نمودند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تاکید کرد: استاد قرائتی در درس هایی از قرآن هیچ گاه مخاطب خود را درگیر اصطلاحات پیچیده نمی کند و اساساً از ادبیات تخصصی و محفلی استفاده نمی کند و از همین روست که طیف گوناگونی از مخاطبان اعم از کم سواد و بی سواد تا متخصص دانشگاهی و حوزوی با کلام و قلم ایشان ارتباط لازم را برقرار می کند.

پرهیز از آلوده شده به مباحث سیاسی و جناحی

وی همچنین بیان داشت: بودن ایشان در متن تحولات فرهنگی و شناخت دقیق از مسایل سیاسی بدون آن که آلوده به مسایل سیاسی و خطی و باندی شود ، نیز از دیگر رموز توفیق این خادم با اخلاص قرآن کریم است که هم به ماندگاری پیان و سخن ایشان کمک کرده و هم این که باعث شده چندین نسل از کلام این بزرگوار و درس هایی از قرآن ایشان ، حداکثر استفاده را ببرند.

گزارش از: سید محمد مهدی موسوی