ترجمۀ«الهی قمشه‌ای»درصدرترجمه‌های قرآن

پس از آن با تشکیل شورای نظارت بر چاپ و نشر قرآن‌ کریم و پیرو بخش‌نامه ششم مردادماه سال 1364 وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این مجموعه رسماً فعالیت خود را آغاز کرد.

در بیش از سه دهه فعالیت مرکز نظارت بر چاپ و نشر قرآن‌ کریم مجوز چاپ و نشر ترجمه‌های گوناگونی از قرآن کریم صادر شده است اما رایج‌ترین ترجمه قرآن که در سال جاری به چاپ رسید ترجمه مرحوم «الهی‌ قمشه‌ای» بود.

«احمد حاجی‌شریف» معاون نظارت بر چاپ و نشر قرآن کریم سازمان دارالقرآن در گفت‌وگویی با اشاره به بیشترین ترجمه قرآن که در سال جاری به چاپ رسید، گفت: امسال ترجمه مرحوم «مهدی الهی‌قمشه‌ای» یکی از پر طرفدارترین ترجمه‌های قرآن در سال جاری بود به طوری که بیشتر ناشران برای چاپ قرآن از این ترجمه استفاده کردند.

وی با بیان اینکه ترجمه قرآن توسط «حسین انصاریان» نیز امسال مورد توجه بسیاری قرار داشت، گفت: پس از ترجمه قرآن توسط مرحوم «الهی‌ قمشه‌ای» ترجمه «حسین انصاریان» در صدر ترجمه‌های قرآن سال جاری بود.

بنا بر این گزارش، «مهدی الهی قمشه‌ای» در سال 1319 هجری قمری در شهر حکیم پرور قمشه (شهرضای فعلی) از توابع اصفهان در خانه‌ای سرشار از نور ایمان و علم و معرفت دیده به جهان گشود.

نیاکان او، از سادات بحرین و از بزرگان و حافظان قرآن بودند. پدرش ملا ابوالحسن عالمی بیدار دل و زاهد و با تقوا بود. زهد و تقوای پدر و جهد و تلاش او در راه علم آموزی این فرزند به بار نشست.

بعدها میرزا محمدمهدی الهی قمشه‌ای، عالمی بزرگ، عارفی الهی و مفسری آگاه شد که هنوز هم زینت عالم علم و تقوا به شمار می‌آید.
استاد مهدی الهی قمشه‌ای از پنج سالگی آموختن آغاز کرد و در 15 سالگی بر ادبیات عرب تسلط کامل یافت. او همراه با تحصیل، به کار و تلاش برای کسب معاش نیز می پرداخت؛ هرچند پس از مدتی، به توصیه پدر دست از کار کشید و تمام تلاش خود را در راه آموختن علوم اسلامی به کار گماشت.

وی در 14 سالگی، به اصفهان و سپس از آن جا به مشهد هجرت کرد. دوران تحصیل استاد مهدی الهی قمشه ای در مشهد، دوران بسیار سختی بود. دوری از دیار از یک سو و کمی درآمد و سختی تأمین معاش از سوی دیگر، زندگی را با مشقت بسیار همراه کرده بود.

استاد الهی قمشه‌ای پس از تحصیل در شهرهای قمشه، اصفهان و مشهد در آرزوی دیدار با استادان بزرگ قم و نجف، باز هم تن به رنج هجرت سپرد و پای در سفر نهاد و در میانه راه، به تهران وارد شد. در تهران با عالم مبارز، شهید سیدحسن مدرس ملاقات کرد و با او مؤانستی بسیار نزدیک یافت و پس از تبعید آن بزرگوار به جای آن استاد شهید به تدریس مشغول شد.

استاد مهدی الهی قمشه ای، در مدرسه سپهسالار (مدرسه عالی شهید مطهری) که محفل ادبیان و حکیمان و دانشکده معقول و منقول بود به تدریس منطق و ادبیات و حکمت می‌پرداخت. در همان زمان، آن بزرگوار که از برجسته‌ترین استادان دانشگاه به شمار می‌رفت با نوشتن کتاب توحید هوشمندان به درجه دکترا از آن دانشکده نائل شد. 

وی پس از 35 سال تدریس علوم معقول و منقول در دانشگاه، بازنشسته شد و پس از آن، منزل آن بزرگوار کانون ادبیان و حکیمان به شمار می‌آمد.

استاد مهدی الهی قمشه ای، تا آخرین دقایق حیات پربار خود به تدریس و تألیف پرداخت و کتاب‌های گران قدر بسیاری از آن عزیز به جا مانده است؛ مرواریدهایی درخشان که آن بزرگوار از ژرفای اقیانوس دانایی برون کشیده و به ساحل نشینان سپرده است.

ترجمه معروف استاد الهی قمشه‌ای از قرآن مجید، نخستین ترجمه روان و سلیس قرآن کریم به زبان فارسی است. تا آن زمان، ترجمه‌ها به صورت تحت‌اللفظی و کلمه به کلمه بود. وی برخلاف عادت گذشتگان، ترجمه روانی از آیات الهی را ارائه کرد، بدون آن که در اصل معنا تغییری صورت گیرد.

ترجمه استاد الهی قمشه‌ای از کتاب آسمانیِ قرآن، اینک سال‌هاست که در دست شیفتگان قرآن است و آنان را، قطره قطره از زلال معانی ناب آیات الهی می چشاند.

در نهایت استاد علامه مهدی الهی قمشه‌ای پس از عمری تلاش در سال 1352 شمسی به سوی دوست پرگشود.

منبع:فارس