۰۳ آذر ۱۴۰۳ ۲۲ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۰۸ : ۱۶
حج در قلم شهید مرتضی آوینی+عکس
برخی حکایت ها از حج، از جنسی دیگر است. گویی عده ای با جسم که نه بلکه با روح و جان لحظه لحظه حضور در پیشگاه الهی را در عمق وجود خود درک کرده اند چرا که نوشته های آنان از بودن در کنار کعبه و زیارت قبرستان سراسر غربت بقیع بیانگر این تفاوت است.
عقیق: شهید مرتضی آوینی که او را شهید اهل قلم لقب داده اند، قلمی نغز در بیان لحظه های معنوی و عرفانی داشت و سفرنامه او در نوع خود چه برای آنانکه که سفر معنوی حج را تجربه کرده اند و چه آنانکه در آرزوی این سفر دلشان به پرواز درمی آید، جالب و خواندنی است.
در این مطلب سفرنامه این شهید بزرگوار ارایه می شود باشد تا آرزومندان زیارت خانه خدا اندکی از لحظه های عشق و راز و نیاز را درک کنند و چه زیبا شاعر سروده است که ˈبعد مسافت نبود در سفر روحانی.ˈ
ای بقیع ای گنجینه دار فریاد
حکایت بقیع، حکایت غربت است، غربت اسلام، و با که باید این راز را باز گفت که اسلام در مدینه النبی از همه جا غریب تر است؟خطاب ما اینجا با عاشقان است، و با درد آشنایان، که این حکایت را دیگر، هر دلی تاب شنیدن ندارد.
ای اشک مهلتی، تا بازگویم حکایتی را که قرن هاست در سینه ام مستور مانده است، و درد آشنایی نیافته ام، که این راز سر به مهر را با او زمزمه کنم.
اینجا گورستان بقیع است، و این خاک گنجینه دار فریادی است که قرن ها ارباب جور آن را در سینه ما محبوس کرده اند، و هرچند اشک ما تاب مستوری نداشته است، اما این بار، این بغضی نیست که فقط با گریه باز شود، و این جراحت نه جراحتی است که با مرهم اشک شور التیام یابد.
حکایت بقیع، حکایت غربت است، غربت اسلام، و با که باید این راز را باز گفت که اسلام در مدینه النبی از همه جا غریب تر است؟خطاب ما اینجا با عاشقان است، و با درد آشنایان، که این حکایت را دیگر، هر دلی تاب شنیدن ندارد.
ای چشم، خون ببار، تا حجاب از تو بردارند، و ببینی که این خاک گنجینه دار نور است و مدفن عشق و اینجا، بقعه ای است از بقاع بهشت. و آن نفخه ای که در بهشت روح می دمد، از سینه این خاک برمی آید، چرا که اینجا مدفن کلیدداران بهشت است. و اگر حجاب از گوش ها و چشم ها بردارند، طنین ناله کروبیان (فرشتگان مقرب الهی) را در ملکوت اعلی خواهد شنید، و خواهی دید که چگونه فرشتگان بال در بال جلوه های جاودانی رحمات خاص حضرت حق را بر این خاک گسترانیده اند.
ای بقیع، ای مطهر، ای رازدار صدیق صدیقه اطهر (س) و ای هم نوای مولا مهدی (عج) آن گاه که غریبانه، آنجا به زیارت می آید، ای بقیع مطهر، ای گنجینه دار نور، ای مدفن عشاق، و ای حکایت گر غربت، براستی این راز را با که باید گفت؛ که اسلام در مدینه النبی از همه جا غریب تر است؟
ای بقیع مطهر، منتظر باش، اگر آنان توانستند، که نور را در حبس کشند، تو هم غریب خواهی ماند، ای بقیع، با ما سخن بگو، با ما، از رازهای سر به مهری که در سینه داری بگو.
ای بقیع، ای هم نوای مولا مهدی (عج) ای رازدار آن یار غریب، بگو آنجا چه می گذرد، هنگامی که او به زیارت قبور می آید؟بگو، با ما بگو لابد صدای گریه غریبانه آن یار مضطر را هنگامی که بر غربت اسلام می گرید، شنیده ای؟ بگو، با ما بگو که حبیب ما، در رازگویی های علی وار خویش، و در مناجات های سجادانه اش چه می گوید؟ ای تربت مطهر، ای آنکه بر تربت تو، جا ی جای نشانه پای حبیب و اثر اشک های غریبانه او باقی است.
ای هم نوای ˈامن یجیبˈ مولا مهدی (عج). ای مصداق، ˈطبتم و طابت الارض التی فیها دفنتمˈ، ای کاش که ما به جای خاک تو بودیم و هنگامی که آن یار غایب از نظر به زیارت قبور می آمد، بر پای او بوسه می زدیم.
ای بقیع، ای تربت مطهر، ای کاش ما نیز چون تو، می توانستیم که با آن محبوب، وقتی که ˈامن یجیبˈ می خواند، هم نوا شویم، و براستی که ˈامن یجیبˈ حکایت دل پرغصه اوست، گوش کن....ˈامن یجیب المضطر اذا دعاه و یکشف السوء و یجعلکم خلفاءالارضˈ. چرا که اوست مصداق اتم مضطر، و خلافت ارض میراثی است که به او بازمی گردد. و ای بقیع مطهر، منتظر باش. اگر آنان توانستند، که برای همیشه شمس را در غربت غروب نگاه دارند، تو نیز غریب خواهی ماند.
- در میقات
تمثیل حج، تمثیل آفرینش انسان است، و تو، ای انسان، ای آنکه مشتاقانه با لقا محبوب شتافته ای. اینجا، تمثیل مرگ است، که فرمود: ˈموتوا قبل ان تموتواˈ و این کفن است که می پوشی تا پیش از آنکه مرگ ترا دریابد، تو با پای خویشتن به مقتل عشق بشتابی و به مذبح معشوق. و چه می گویی؟...لبیک اللهم لبیک، اکنون به میقات آمده ای، و تمثیل میقات، تمثیل وعده گاه قیامت، است که فرمود: ˈقل ان الاولین و الاخرین لمجموعون الی میقات یوم معلومˈ و اکنون تو به میقات آمده ای و اینجا باب ورود به حرم کبریایی است، ای آنکه از خود به سوی خدا گریخته ای و به ندای آسمانی ˈففروا الی اللهˈ لبیک گفته ای، ورود به حرم کبریایی، بی احرام جایز نیست. و تو نخست باید باطن را از حب ماسوی الله تطهیر کنی، و این گونه لباس عصیان را که شیطان بر تو پوشانده است، از تن برآوری و لباس ورود به حرم عشق بپوشی، و تمثیل احرام همین است، سفید است، چرا که کفن است، و دوخت و آرایش ندارد، چرا که لباس تقوی است.رنگ ها از رخساره ها پریده است، و... دلها در سینه می لرزد، و.... صداها در گلوها پیچیده است... چرا که لحظه تشرف نزدیک است، و دعوت ها به اجابت رسیده و حضرت حق (جل و علا) ترا به حرم خوانده است. بشتاب، بشتاب، ای از خود گذشته، به سوی خدا بشتاب. لبیک اللهم لبیک، لبیک لا شریک لک لبیک، ان الحمد و النعمه لک و الملکلبیک لا شریک لک لبیک.
- به سوی کعبه
و اکنون لحظه تشرف نزدیک است، و وعده گاه معشوق در پیش. دل های مشتاق، آرام و قرار ندارد و تو گویی همچون طایری قدسی، می خواهد از قفس تنگ سینه پر بکشد، و خود را به بحر معلق آسمان آبی، بسپارد و غرقه در جذبه های روحانی محبت یار، خود را به حرم دوست برساند. و ارواح مشتاق، تو گویی تاب هماهنگی و هم قدمی با تنهای سنگین دنیایی را ندارند و پیشاپیش بدن ها، خود را به حریم وصل رسانده اند و به حضرت اقدس او تعلیق یافته اند، همچنان که اشعه شمس، به شمس. چرا که فرموده اند، پیوند روح مومن به ذات اقدس پروردگار محکم تر است و شدیدتر، از اتصال شعاع خورشید به ذات خورشید، و چه عجب اگر این طایر قدسی روح، در اشتیاق حرم وصل به ترنم درآید و تلبیه کند، آن چنان که تو گویی به ندای دعوت فطرت خویش پاسخ می گوید، به همان پیمان نخستین، آن گاه که پرسید: ˈالست بربکمˈ و پاسخ دادیم، ˈبلی، بلیˈ لبیک اللهم لبیک. و این نوای دلنشین ˈلبیک، لبیکˈ ترنم روح مومنی است، که وعده های پروردگار خویش را محقق شده یافته است، و می شتابد تا خود را به مبدا و معاد خویش پیوند دهد، و با فنای در معشوق، به جاودانگی برسد. لبیک اللهم لبیک، لبیک ذالمعارج لبیک لبیک.
- و اینجاست بیت الله الحرام
اللهم البیت بیتک و الحرم حرمک و العبد عبدک خدایا، این خانه، خانه تو است و این حرم، حرم تو است. و این بنده، بنده ذلیلی..که از خود و نفس خویش به سوی تو گریخته است. تو گویی اینجا مرکز آفرینش است، و این طواف، تمثیل حرکت سبحانی عالم وجود است. یعنی که کائنات بر محور وجود مطلق حق می شود و حکایت این انسان های شیدایی که سر از پا ناشناخته گرداگرد بیت الله طواف می کنند، تفسیر عینی این آیت است که ˈیسبح لله ما فی السموات والارضˈ و تو ای انسان، به یاد آر که هم اکنون بر کوکبه ارض، گرداگرد خورشید و در عمق آسمان لایتناهی شناوری. و از دل ذره تا بی نهایت این آسمان، لایتناهی، همه جا، همه چیز در طواف است، و همه می چرخند و از یک مدار وضعی به گرد خویش، به مدار بزرگتری بر گرد خورشیدها منتقل می شوند و تو گویی که این همه، تمثیل این معناست، که تو ای انسان باید از مدار معرفت نفس خویش به مدار معرفت، رب منتقل شوی که فرمود: ˈمن عرف نفسه فقد عرف ربه.ˈ مجموعه مناسک حج، تمثیلی جامع است از سیر روحی انسان های متکامل در سیر الی الله و این چنین است که مناسک حج، از طواف آغاز می شود و به طواف خاتمه می یابد، و به کمال می رسد. و سر اینکه حجت خدا علی (ع) در کعبه متولد می شود همین جاست، یعنی که کعبه جسم است و روح آن، حجت خدا و انسان کامل است و تو نیز باید با اتمام مراحل و موقف حج به کمال برسی و مدار رجعت تو به مبدا و معاد کامل شود. انالله و انا الیه راجعون. - حالا هنگام سعی در رسیده است گویی هنوز آوای پرغصه هاجر، به گوش می رسد، که ˈهل بالوادی من انیس؟.ˈ گویی هنوز این هاجر است که هروله کنان در هرم آفتاب ظهر بیابان مکه، از این سراب به آن سراب در جست و جوی آب است.
ای مضطر، خسته مشو، خسته مشو، در باطن این سعی تو چشمه زمزم نهفته است. حکایت آن وادی خشک و سوزان، حکایت دنیای ماست، و آب، تمثیل حیات طیبه و اخروی است و انسان فطرتا تشنه و عطشان آب حیات است و این آب، از چشمه ولایت و خلافت می جوشد که در قلب تو است. ˈامن یجیب المضطر اذا دعاه و یکشف السوء و یجعلکم خلفاءالارض.ˈ ای مضطر خسته مشو، آب زمزم اجر سعی تو است، مبادا که این سراب های فریبنده تو را به یاس بکشاند، که یاس، چشمه های روح را می خشکاند، سعی بین صفا و مروه سعی بین خوف و رجاست و خوف و رجا، بال های طیران الی الله هستند.
و عاقبت سعی تو، چشمه زلالی است که از زیر پای اسماعیل جوشیده است. یعنی که ای انسان، چشمه های حیات طیبه از منابع غیب، اما از درون همان فطرت پاکی می جوشد که بر آن تولد یافته ای. خسته مشو، از مضطر، خسته مشو، سعی تو مشکور افتاده است و دعایت به استجابت رسیده. - وقوف به عرفات مناسک حج از یک سو تمثیل سیری است که انسان های متکامل به سوی الله طی می کنند و از سوی دیگر، تذکاری است بر تاریخ زندگی انسان بر کوکبه ارض در منظومه شمسی و این چنین وقوف در عرفات هم برای کسب معرفت و عرفان است و هم... برای تامل و تفکر در تاریخ حیات انسان بر کره زمین. و ˈوقوفˈ هم به معنای درنگ و تامل آمده است و هم به معنای آگاهی و عرفان، و همین عرفان است که در مشعرالحرام باید به شهود متناهی شود.
منبع:خادم الشهداء
در این مطلب سفرنامه این شهید بزرگوار ارایه می شود باشد تا آرزومندان زیارت خانه خدا اندکی از لحظه های عشق و راز و نیاز را درک کنند و چه زیبا شاعر سروده است که ˈبعد مسافت نبود در سفر روحانی.ˈ
ای بقیع ای گنجینه دار فریاد
حکایت بقیع، حکایت غربت است، غربت اسلام، و با که باید این راز را باز گفت که اسلام در مدینه النبی از همه جا غریب تر است؟خطاب ما اینجا با عاشقان است، و با درد آشنایان، که این حکایت را دیگر، هر دلی تاب شنیدن ندارد.
ای اشک مهلتی، تا بازگویم حکایتی را که قرن هاست در سینه ام مستور مانده است، و درد آشنایی نیافته ام، که این راز سر به مهر را با او زمزمه کنم.
حکایت بقیع، حکایت غربت است، غربت اسلام، و با که باید این راز را باز گفت که اسلام در مدینه النبی از همه جا غریب تر است؟خطاب ما اینجا با عاشقان است، و با درد آشنایان، که این حکایت را دیگر، هر دلی تاب شنیدن ندارد.
ای چشم، خون ببار، تا حجاب از تو بردارند، و ببینی که این خاک گنجینه دار نور است و مدفن عشق و اینجا، بقعه ای است از بقاع بهشت. و آن نفخه ای که در بهشت روح می دمد، از سینه این خاک برمی آید، چرا که اینجا مدفن کلیدداران بهشت است. و اگر حجاب از گوش ها و چشم ها بردارند، طنین ناله کروبیان (فرشتگان مقرب الهی) را در ملکوت اعلی خواهد شنید، و خواهی دید که چگونه فرشتگان بال در بال جلوه های جاودانی رحمات خاص حضرت حق را بر این خاک گسترانیده اند.
ای بقیع، ای مطهر، ای رازدار صدیق صدیقه اطهر (س) و ای هم نوای مولا مهدی (عج) آن گاه که غریبانه، آنجا به زیارت می آید، ای بقیع مطهر، ای گنجینه دار نور، ای مدفن عشاق، و ای حکایت گر غربت، براستی این راز را با که باید گفت؛ که اسلام در مدینه النبی از همه جا غریب تر است؟
ای بقیع مطهر، منتظر باش، اگر آنان توانستند، که نور را در حبس کشند، تو هم غریب خواهی ماند، ای بقیع، با ما سخن بگو، با ما، از رازهای سر به مهری که در سینه داری بگو.
ای بقیع، ای هم نوای مولا مهدی (عج) ای رازدار آن یار غریب، بگو آنجا چه می گذرد، هنگامی که او به زیارت قبور می آید؟بگو، با ما بگو لابد صدای گریه غریبانه آن یار مضطر را هنگامی که بر غربت اسلام می گرید، شنیده ای؟ بگو، با ما بگو که حبیب ما، در رازگویی های علی وار خویش، و در مناجات های سجادانه اش چه می گوید؟ ای تربت مطهر، ای آنکه بر تربت تو، جا ی جای نشانه پای حبیب و اثر اشک های غریبانه او باقی است.
ای هم نوای ˈامن یجیبˈ مولا مهدی (عج). ای مصداق، ˈطبتم و طابت الارض التی فیها دفنتمˈ، ای کاش که ما به جای خاک تو بودیم و هنگامی که آن یار غایب از نظر به زیارت قبور می آمد، بر پای او بوسه می زدیم.
ای بقیع، ای تربت مطهر، ای کاش ما نیز چون تو، می توانستیم که با آن محبوب، وقتی که ˈامن یجیبˈ می خواند، هم نوا شویم، و براستی که ˈامن یجیبˈ حکایت دل پرغصه اوست، گوش کن....ˈامن یجیب المضطر اذا دعاه و یکشف السوء و یجعلکم خلفاءالارضˈ. چرا که اوست مصداق اتم مضطر، و خلافت ارض میراثی است که به او بازمی گردد. و ای بقیع مطهر، منتظر باش. اگر آنان توانستند، که برای همیشه شمس را در غربت غروب نگاه دارند، تو نیز غریب خواهی ماند.
- در میقات
تمثیل حج، تمثیل آفرینش انسان است، و تو، ای انسان، ای آنکه مشتاقانه با لقا محبوب شتافته ای. اینجا، تمثیل مرگ است، که فرمود: ˈموتوا قبل ان تموتواˈ و این کفن است که می پوشی تا پیش از آنکه مرگ ترا دریابد، تو با پای خویشتن به مقتل عشق بشتابی و به مذبح معشوق. و چه می گویی؟...لبیک اللهم لبیک، اکنون به میقات آمده ای، و تمثیل میقات، تمثیل وعده گاه قیامت، است که فرمود: ˈقل ان الاولین و الاخرین لمجموعون الی میقات یوم معلومˈ و اکنون تو به میقات آمده ای و اینجا باب ورود به حرم کبریایی است، ای آنکه از خود به سوی خدا گریخته ای و به ندای آسمانی ˈففروا الی اللهˈ لبیک گفته ای، ورود به حرم کبریایی، بی احرام جایز نیست. و تو نخست باید باطن را از حب ماسوی الله تطهیر کنی، و این گونه لباس عصیان را که شیطان بر تو پوشانده است، از تن برآوری و لباس ورود به حرم عشق بپوشی، و تمثیل احرام همین است، سفید است، چرا که کفن است، و دوخت و آرایش ندارد، چرا که لباس تقوی است.رنگ ها از رخساره ها پریده است، و... دلها در سینه می لرزد، و.... صداها در گلوها پیچیده است... چرا که لحظه تشرف نزدیک است، و دعوت ها به اجابت رسیده و حضرت حق (جل و علا) ترا به حرم خوانده است. بشتاب، بشتاب، ای از خود گذشته، به سوی خدا بشتاب. لبیک اللهم لبیک، لبیک لا شریک لک لبیک، ان الحمد و النعمه لک و الملکلبیک لا شریک لک لبیک.
- به سوی کعبه
و اکنون لحظه تشرف نزدیک است، و وعده گاه معشوق در پیش. دل های مشتاق، آرام و قرار ندارد و تو گویی همچون طایری قدسی، می خواهد از قفس تنگ سینه پر بکشد، و خود را به بحر معلق آسمان آبی، بسپارد و غرقه در جذبه های روحانی محبت یار، خود را به حرم دوست برساند. و ارواح مشتاق، تو گویی تاب هماهنگی و هم قدمی با تنهای سنگین دنیایی را ندارند و پیشاپیش بدن ها، خود را به حریم وصل رسانده اند و به حضرت اقدس او تعلیق یافته اند، همچنان که اشعه شمس، به شمس. چرا که فرموده اند، پیوند روح مومن به ذات اقدس پروردگار محکم تر است و شدیدتر، از اتصال شعاع خورشید به ذات خورشید، و چه عجب اگر این طایر قدسی روح، در اشتیاق حرم وصل به ترنم درآید و تلبیه کند، آن چنان که تو گویی به ندای دعوت فطرت خویش پاسخ می گوید، به همان پیمان نخستین، آن گاه که پرسید: ˈالست بربکمˈ و پاسخ دادیم، ˈبلی، بلیˈ لبیک اللهم لبیک. و این نوای دلنشین ˈلبیک، لبیکˈ ترنم روح مومنی است، که وعده های پروردگار خویش را محقق شده یافته است، و می شتابد تا خود را به مبدا و معاد خویش پیوند دهد، و با فنای در معشوق، به جاودانگی برسد. لبیک اللهم لبیک، لبیک ذالمعارج لبیک لبیک.
- و اینجاست بیت الله الحرام
اللهم البیت بیتک و الحرم حرمک و العبد عبدک خدایا، این خانه، خانه تو است و این حرم، حرم تو است. و این بنده، بنده ذلیلی..که از خود و نفس خویش به سوی تو گریخته است. تو گویی اینجا مرکز آفرینش است، و این طواف، تمثیل حرکت سبحانی عالم وجود است. یعنی که کائنات بر محور وجود مطلق حق می شود و حکایت این انسان های شیدایی که سر از پا ناشناخته گرداگرد بیت الله طواف می کنند، تفسیر عینی این آیت است که ˈیسبح لله ما فی السموات والارضˈ و تو ای انسان، به یاد آر که هم اکنون بر کوکبه ارض، گرداگرد خورشید و در عمق آسمان لایتناهی شناوری. و از دل ذره تا بی نهایت این آسمان، لایتناهی، همه جا، همه چیز در طواف است، و همه می چرخند و از یک مدار وضعی به گرد خویش، به مدار بزرگتری بر گرد خورشیدها منتقل می شوند و تو گویی که این همه، تمثیل این معناست، که تو ای انسان باید از مدار معرفت نفس خویش به مدار معرفت، رب منتقل شوی که فرمود: ˈمن عرف نفسه فقد عرف ربه.ˈ مجموعه مناسک حج، تمثیلی جامع است از سیر روحی انسان های متکامل در سیر الی الله و این چنین است که مناسک حج، از طواف آغاز می شود و به طواف خاتمه می یابد، و به کمال می رسد. و سر اینکه حجت خدا علی (ع) در کعبه متولد می شود همین جاست، یعنی که کعبه جسم است و روح آن، حجت خدا و انسان کامل است و تو نیز باید با اتمام مراحل و موقف حج به کمال برسی و مدار رجعت تو به مبدا و معاد کامل شود. انالله و انا الیه راجعون. - حالا هنگام سعی در رسیده است گویی هنوز آوای پرغصه هاجر، به گوش می رسد، که ˈهل بالوادی من انیس؟.ˈ گویی هنوز این هاجر است که هروله کنان در هرم آفتاب ظهر بیابان مکه، از این سراب به آن سراب در جست و جوی آب است.
ای مضطر، خسته مشو، خسته مشو، در باطن این سعی تو چشمه زمزم نهفته است. حکایت آن وادی خشک و سوزان، حکایت دنیای ماست، و آب، تمثیل حیات طیبه و اخروی است و انسان فطرتا تشنه و عطشان آب حیات است و این آب، از چشمه ولایت و خلافت می جوشد که در قلب تو است. ˈامن یجیب المضطر اذا دعاه و یکشف السوء و یجعلکم خلفاءالارض.ˈ ای مضطر خسته مشو، آب زمزم اجر سعی تو است، مبادا که این سراب های فریبنده تو را به یاس بکشاند، که یاس، چشمه های روح را می خشکاند، سعی بین صفا و مروه سعی بین خوف و رجاست و خوف و رجا، بال های طیران الی الله هستند.
و عاقبت سعی تو، چشمه زلالی است که از زیر پای اسماعیل جوشیده است. یعنی که ای انسان، چشمه های حیات طیبه از منابع غیب، اما از درون همان فطرت پاکی می جوشد که بر آن تولد یافته ای. خسته مشو، از مضطر، خسته مشو، سعی تو مشکور افتاده است و دعایت به استجابت رسیده. - وقوف به عرفات مناسک حج از یک سو تمثیل سیری است که انسان های متکامل به سوی الله طی می کنند و از سوی دیگر، تذکاری است بر تاریخ زندگی انسان بر کوکبه ارض در منظومه شمسی و این چنین وقوف در عرفات هم برای کسب معرفت و عرفان است و هم... برای تامل و تفکر در تاریخ حیات انسان بر کره زمین. و ˈوقوفˈ هم به معنای درنگ و تامل آمده است و هم به معنای آگاهی و عرفان، و همین عرفان است که در مشعرالحرام باید به شهود متناهی شود.
منبع:خادم الشهداء
گزارش خطا
