در این اردوی تخصصی، تعداد 150 شاعر بانو و آقا شرکت کرده‌اند که کلاس هایشان به صورت مجزا در اردوگاه شهدای مدافع حرم شهر مشهد برگزار می شود.
عناوین کلاس های تخصصی بانوان و آقایان که به صورت مجزا برگزار می شوند، عبارت بودند از:
- موسیقی شعر هیئت
- بررسی مقاتل و منابع عاشورا
- کارگاه نقد
کلاس «موسیقی شعر هیئت» با حضور شاعر اهل بیت (ع) اکبر شیخی همراه بود. وی ابتدا نوحه را به اجزای گوناگون تقسیم نموده و توضیح داد: نوحه متشکل از چهار جزء است که شامل: مضمون ، موسیقی ، ضرب و اجرا ، می شود. در وهله اول از مضمون سخن می گوییم که همان درونمایه و اندیشه شعر شما را در بر میگیرد. دومین مورد موسیقی است که به تناسب بین اجزای یک سیستم می گویند.
اکبر شیخی موسیقی را متشکل از تناسب بین کشش و تناسب بین گامها دانست و افزود: این ترکیب باعث ایجاد آوایی آهنگین می شود و همین تناسب بین اجزا است که باعث خوشایند شدن موسیقی می شود. سپس از دسته بندی نغمه ها سخن گفت و یادآور شد: مجموع نغمات شبیه به هم که می توانند در یک مجموعه جمع شوند را دستگاه می نامند. و به اجرای آوایی دستگاه های مختلف و تفاوت میان آنها پرداخت. او در پایان بندی صحبتهای خود خطاب به شاعران حاضر گفت : حرف و شعار امام حسین برطبق تمام آمال و آرزوهای هنری خود شاعر نوشته میشود ولی باید به گونه ای باشد که بر سر زبان مردم هم بماند.
این شاعر اهل بیت (ع) افزود، در نوحه سرایی، باید هرشخص نگاه خود و دوربین خود را داشته باشد و نکته ی مهم دیگر در این نوع اشعار،دیدگاه و زبان شاعر است. وی افزود، سکانس بندی مضمون نوحه، از شروط مهم است و مسئله ی مهم در نوحه، مردم است که شاعر برای تاثیرگذاری بیشتر نوحه اش، باید زبان مردم را دانست. شیخی ادامه داد که گوشواره نوحه عصاره نوحه است که باید توجه ویژه به آن شود. نوع رساندن نوحه از اول تا گوشواره و وصل کردن آن به ادامه تا پایان مهم است و گوشواره همان مفهومی است که شاعر و مداح می خواهند به مردم برسانند.
اکبر شیخی، در ادامه جلسه، سوالی مطرح کرد که تفسیر ما از موسیقی چیست؟
او در جواب به این سوال گفت، موسیقی تناسب بین اجزای یک سیستم است. وی درباره آوا ها و نغمه های دستگاه موسیقی ایرانی صحبت کرد و گفت هر شاعر آیینی باید دستگاه های موسیقیایی را بلد باشد تا بتواند تشخیص بدهد کدام دستگاه و گوشه از حزن لازم برای بیان مطالب مفید و موثر است. برای مثال ایشان بیان کردند که مرثیه های سنتی و قدیم کشور در دستگاه چهارگاه می باشد و رویکرد حماسی به شعر می دهد ، و حتی از دستگاه چهارگاه و سه گاه برای تعزیه استفاده می شود.
بحث مهم دیگر که اکبر شیخی در این کلاس مطرح کرد، بحث وزن در شعر نوحه بود. او گفت، در سرایش نوحه مبنا نباید وزن باشد، باید ضرب آهنگ مبنای شعر نوحه باشد. در ادامه، اشاره داشتند که تحریر های آوایی باید در ملودی گذاشته شوند. اوکتاب «موسیقی عاشورا» را برای مطالعه بیشتر در این باب معرفی کردند.
در
کلاس دیگر این اردوی آموزشی، میثم مطیعی؛ مداح اهل بیت(ع) و مدرس دانشگاه
امام صادق (ع) به معرفی مقاتل و منابع عاشورا از نیمه قرن دوم هجری تا قرن
هشتم پرداخت. وی با برشمردن اهمیت مطالعه این منابع در سرایش شعر آیینی و
نوحه بر لزوم مطالعه مداوم و متمرکز شاعران تاکید نمود و گفت: بسیار مهم
است که شاعرانی که در عرصه شعر آیینی فعال هستند خود را به مطالعه عادت
دهند. چراکه در غیر این صورت قطعا اشعارشان چیزی برای عرضه نخواهد داشت.
این مدرس دانشگاه، منابع و مقاتل مرتبط با واقعه عاشورا را به چهار دستهی
منابع قابل استناد و غیر قابل استناد و منابع معاصر و مفقود تقسیم نمود و
درباره چگونگی ارزیابی سندیت و اعتبار هر منبع توضیح داد: منابع قابل
استناد گاه به شیوه محدثان نوشته شدهاند. یعنی مولف برای بیان گزارش تاریخی
سند ارائه کرده است که در علم رجال درستی و نادرستی سندها بررسی میشود.
برخی منابع نیز سندیت ندارند.
مطیعی همچنین منابع واقعه عاشورا را به
دو دسته ی مستقل و مشتمل تقسیم نمود و افزود: منابع مستقل صرفا برای واقعه
عاشورا و زندگی اباعبدالله نوشته شدهاند. اما منابع مشتمل از آغاز آفرینش
تا عصر خود را دربرمیگیرند. که برای بررسی روایات پیرامون واقعه عاشورا
تنها باید به قسمتهای خاصی از این کتابها رجوع کرد.
این مداح و ذاکر
اهل بیت(ع) به اهمیت کتبی چون الطبقات الکبیر ابن سعد، تاریخ طبری، شرح
الاخبار قاضی نعمان مغربی، کامل الزیارات ابن قولوَی، لهوف علی بن موسی بن
طاووس، طبقات الکبری، انساب الاشراف، تاریخ یعقوبی، اخبار الطبال و...در
شناخت و آگاهی شاعران از واقعه عاشورا و حوادث پیرامون آن تاکید نمود و
رجوع به دانشنامه امام حسین(ع) را مفید دانسته و افزود: «درباره آثاری که
به شما شاعران اهل بیت(ع)، رویکرد تهاجمی و کلامی، اعتقادی بیاموزد و با
وحدت اسلامی نیز مخالفتی نداشته باشد مطالعه کنید.»
مطیعی در پایان، خواندن کتاب «انسان 250 ساله» را نیز به شاعران جوان توصیه کرد تا با نگرشی نو و دیدی باز قلم زنی کنند.
در دومین روز اردوی تخصصی شعر هیئت، دو کارگاه نقد شعر مجزا برای آقایان و
بانوان شاعر برگزار شد که در کارگاه شعر بانوان، جواد حیدری، محمد صمیمی و
دکتر محسن رضوانی به عنوان کارشناس حضور داشتند. در این کارگاه، شاعرانی
چون، سعیده کرمانی، زینب احمدی، سیده فرشته حسینی شعرخوانی کردند و اشعار
مرثیه شان توسط کارشناسان حاضر نقد شد.
در کارگاه نقد شعر آقایان نیز،
اساتید گرامی، دکتر محسن رضوانی، محمد صمیمی و اکبر شیخی حضور داشتند و در
این کارگاه، شاعران جوانی چون، ابراهیم زمانی، علیرضا رافتی، امیر سلیمانی،
حیدرمهدی رضایی شعرخوانی کردند.
آخرین برنامه روز دوم اردو، عصر شعر
آفتاب غدیر ویژه بانوان شاعر، با حضور جمعی از آفتابگردان‌ها در حرم مطهر
امام هشتم برگزار شد و در شب عید سعید غدیر خم، جمعی از بانوان شاعر
آفتابگردان‌ها در رواق حضرت زهرا (س) واقع در حرم امام رضا(ع) گرد هم
آمدند و سروده های خود در مدح امیرالمؤمنین علی(ع) را قرأئت کردند.
این
مراسم در رواق حضرت زهرا(س) واقع در بست شیخ حر عاملی در حرم مطهر امام
رضا برگزار شد. در ادامه عاطفه جعفری، فاطمه مهدیان، ریحانه کاردانی، رحیمه
مهربان، زهرا علیپور، زهرا غفاری، معصومه اسکندری، سمانه خلف زاده، مرضیه
شهیدی، بشری صاحبی، طیبة عباسی و سیده فرشته حسینی به شعرخوانی پرداختند.
و بدین ترتیب کلاسهای آموزشی و نشست های شعرخوانی روز دوم اردوی تخصصی شعر هیئت به پایان رسید.
اردوی تخصصی شعر هیئت تا نهم شهریور در مشهد مقدس با حضور کارشناسان شعر نوحه و شاعران مرثیه سرا، در اردوگاه شهدای مدافع حرم شهر مشهد ادامه خواهد داشت.
منبع:فارس
