حج مقبول با حج صحیح متفاوت است
«حجّ صحیح» حجّی است مطابق با احکام حجّ که در مناسک حجّ فقهاء ذکر شده باشد و با تحقق آن، وجوبِ حجّ از عهده مکلف و مستطیع ساقط می شود. اما «حجّ مقبول» به حجّی گفته می شود که علاوه بر دارا بودن شرایط صحت، دارای شرایط کمال نیز باشد، به نحوی که مورد قبول درگاه الهی و امام زمان علیه السلام واقع شود، بدون شک چنین حجّی علاوه بر رفع تکلیف و پاداش اخروی، دارای آثار تربیتی فراوانی برای حاجی خواهد بود.

اهمیت قبولی حج
برای آگاهی از اهمیت قبولی حجّ، دقت در روایات معصومین علیهم السلام در این خصوص سودمند است. پیامبر اکرم صل الله علیه وآله می فرمایند: أفضَلُ الأعمال ایمانٌ لا شَکَّ فیه وَ غَزوٌ لا غُلُولَ فیه و حَجُّ مبرورٌ. (1) برترین اعمال، ایمانی است که تردیدی در آن نباشد، جهادی است که فریبی در آن نباشد و حجّی است که مقبول واقع شود. الحَجُّ المَبرُور لَیسَ لَهُ جَزاءٌ إلا الجَنَّهِ (2) پاداش حجّ مقبول چیزی جز بهشت نیست. امام سجاد علیه السلام از خداوند طلب می کنند که نامشان در زمره کسانی که حجّشان مقبول و تلاششان مشکور درگاه أحدیت است، ثبت گردد. أن تَکتُبَنی مِن حُجّاجِ بَیتِکَ الحرام المَبرُور حَجُّهُم المَکشورِ سَعیُهُم...

 شرایط قبولی اعمال عبادی از جمله حج
۱. تقوی؛ قرآن می فرماید «إنَّما یَتَقَّبَّلُ اللهُ مِنَ المُتَّقین» (مائده/ 27) همانا خداوند تنها اعمال پرهیزکاران را قبول می کند.
۲. عقل؛ قال الکاظم علیه السلام: قَلیلُ العَمَل مِن العاقِلَ مقبولٌ مُضاعَفٌ و کَثیرُ العَمَلِ مِن أهلِ الهوی و الجَهلِ مَردودٌ. (میزان الحکمه، ح 14334) کار اندک عاقل پذیرفته و دو چندان می شود و کار بسیار اهل هوس و نادانی ردّ می شود.

۳- خلوص نیّت؛ قال علی علیه السلام: إنَّکَ لَن یُتقَبَّلَ من عَمَلِکَ إلاّ ما أخلَصتَ فیه. (میزان الحکمه، ح 14335) ازعمل تو هرگز پذیرفته نشود مگر آنچه که با اخلاص انجام دهی.
۴. پذیرفتن ولایت محمد و آل محمد صل الله علیه وآله
قال رسول الله صل الله علیه وآله: الّذی نَفَسُ مُحمّدٍ بیدهِ، لا یَنفَعُ عَبداً عَمَلُهُ إلاّ بمَعرِفَتِنا و وَلایَتِنا)میزان الحکمه، ح 797) سوگند به آن که جان محمد در دست اوست، کار هیچ بنده ای به حال او سودمند نیافتد مگر با معرفت و ولایت ما خاندان. قال الصادق علیه السلام : نحن أهلَ البیتَ لا یَقبَلُ اللهُ عَمَلَ عَبدٍ و هُوَ یَشُکُّ فینا. (میزان الحکمه، ح 795) خداوند عمل بنده ای را که درباره ما خاندان شک و تردید کند نمی پذیرد.

 نشانه های قبولی اعمال عبادی از جمله حج
۱. عدم رجوع به گناهان و عادات منفی قبلی؛ قال رسول الله صل الها علیه وآله: الحجِّ تَرکُ ما کان علیه العَبدُ مُقیماً مِنَ الذُّنُوبِ (3) نشانه قبولی حجّ، ترک گناهانی است که بنده قبلاً به آنها عادت کرده بود.

۲. تصمیم گرفتن بر انجام کارهای خیری که بنده قبلاً آنها را انجام نمی داده است. (مانند نماز اول وقت، انفاق و ...)
۳. احساس تغییر مثبت در خود و تصمیم بر برنامه ریزی جدید در زندگی آینده و کسب فضائل اخلاقی
۴. پشیمانی از رذائل اخلاقی و گناهان قبلی و تصمیم بر اصلاح آنها
۵. استجابت همه یا بخشی از دعاها
۶. دریافت بشارتهای الهی مانند: رؤیای صادقه، دیدار با اولیای خاصّ الهی و مشاهده ی تغییر مثبت در روند زندگی
۷- ازدیاد عشق و محبّت به خدا و اولیای او در دل
۸. احساس شوق نسبت به عبادت، مناجات با خدا، خدمت به مردم و تکرار حجّ

پی نوشت ها :
۱. بحار، ج 66، ص 383.
۲. مستدرک، ج 8، ح 9087.
۳. الحجّ و العمره، ح 741