وی با بیان اینکه جمع پژوهشگران طرح بررسی عیار تمدنی جمهوری اسلامی یک حرکت رو به جلو در عرصه تمدن اسلامی را بنا نهادند، اظهار کرد: امید است این گروه پژوهشی مطالعات خود را با حوصله و به صورت عمیق پیش ببرند و به نقاط روشن، ملموس و همراه با طرح پیشنهادات مناسب برسانند.

رئیس مرکز پژوهش های اسلامی مجلس شورای اسلامی گفت: در این پژوهش در زمینه مناسبات تمدنی یک دیدگاه ویژه باز شد هاست که با این وجود می توان امید داشت بحث های تمدنی این پژوهش راه درستی را پیش گرفته است.

وی با بیان اینکه مناسبات تفاوت هایی با تمدن دارد، اظهار کرد: نوع مناسبات و تعیین مناسبات یک امر تمدنی است؛ یعنی تمدن به سمت متنوعی از مناسبات پیش می رود. تفاوت دیگر نیز معروض بودن این مناسبات برای تمدن و یا عناصر تمدنی است؛ یعنی تمدن برای کالبد پیدا کردن در یک مکان بر روی مناسبات اسقرار می یابد.

حجت الاسلام مبلغی با بیان اینکه ویژگی دیگر مناسبات ظرف بودن برای شکل گیری عناصر تمدنی است، خاطرنشان کرد: فرصت ها و ویژگی های مربوط به تمدن در ظرف مناسبات محقق می شود.

عضو مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: یک سؤال اساسی که در زمینه تمدن اسلامی مطرح میشود این است که اطراف مناسبات چه مجموعه هایی قرار دارند و مناسبات در یک نگاه اندیشه ای و دینی چه مجموعه هایی را تشکیل می دهد؛ این بخش جنبه های درون تمدنی و برون تمدنی را شامل می شود؛ نگاه برون تمدنی نتیجه نگاه کلانی است که منجر به تقسیم و تعریف اطراف این تمدن می شود.

وی با تأکید بر شمولیت قرآن در جوابگویی نسبت به مسائل اطراف مناسبات، بیان کرد: در قرآن با دو واژه انسان و ناس مواجه می شویم که همه مردم را شامل می شود. قرآن کریم در موارد مختلفی به انقسام مفهوم «ناس» پرداخته که یک فرصت مطالعاتی بسیار قابل توجه برای شروع شناخت تمدن و یا مطالعات برون تمدنی فراهم کرده است.

رئیس مرکز پژوهش های اسلامی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه دو تقسیم بندی کلان در رابطه با مفهوم ناس و مردم در قرآن کریم وجود دارد، ابراز کرد: خداوند متعال در یکی از این انقسامات مردم را به شعوب و اقوام تقسیم کرده است؛ خداوند در آیه 13 سوره مبارکه حجرات می فرماید: «يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثي وَ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا.»

وی در رابطه با انقسام مردم به شعوب و قبائل بیان کرد: شعب و شعوب دایره گسترده تری نسبت به قوم و اقوام دارند و اقوام و قومیت درون یک شعب قابل گنجاندن است.

دکتر مبلغی گفت: تقسیم شدن مردم به شعوب و قبائل که منجر به داشتن ظرفیت های متفاوت شده فعل تکوینی خدا است؛ به همین دلیل در آیه شریفه این پدیده با لفظ «جعلناکم» ذکر شده است.

وی با بیان اینکه دومین انقسام و تقسیم بندی مردم در قرآن کریم تحت عنوان جعل امم ذکر شده است، ابراز کرد: جعل امت های مختلف در آیات مختلفی مطرح شده است؛ خداوند متعال در آیه 118 سوره مبارکه هود می فرماید: «وَلَوْ شَاءَ رَبُّكَ لَجَعَلَ النَّاسَ أُمَّةً وَاحِدَةً» این آیه بر خلاف آیه مذکور در سوره حجرات، تشریعی است.

عضو مجلس خبرگان رهبری تاکید کرد: در جعل شعوب و اقوام، مسائل نژادی و جغرافیایی مطرح است که وضعیت های نژادی مختلف و جغرافیایی متعدد اساس تشکیل شعب و قبایل را شکل داده است؛ اما در جعل امت ها بحث جغرافیا مطرح نشده امت بودن بر اساس شرعه و منهاج است.

وی در ادامه ضمن تشریح تفاو های منهاج و شریعت، بیان کرد: منهاج اعم از شرعه بوده و نسبت به آن حالتی ثبوت یافته تر و استقرار یافته تر دارد. منهاج بیشتر از شرعه از روش ها و الگوها برخوردار است.

رئیس مرکز پژوهش های اسلامی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: شریعت از سوی خداوند متعال آمده و ممکن است که به آن عمل نشود؛ حتی ممکن است فهم درست و کاملی از سوی مخاطب نیز نسبت به شریعت صورت نگیرد؛ شریعت اساس است و اگر به آن عمل شود به منهاج میانجامد.

حجت الاسلام والمسلمین دکتر مبلغی با بیان اینکه منهاج نسبت به شریعت ارتباط دقیق تری با تمدن دارد، اظهار کرد: منهاج را باید همان تمدن و یا حداقل رکن اساسی آن دانست؛ زیرا تمدن در هر رویکرد خود روش و اساسی دارد و بر این اساس ارتباط دقیقی با منهاج خواهد داشت.

عضو مجلس خبرگان رهبری خاطرنشان کرد: نکته بعدی که پاسخ به آن موجب بخشی از ریلگذاری در بحث تمدن میشود عنوان کرد: در مناسبات تمدنی باید به این سؤال پاسخ دادهشود که تمدن به امت نسبت داده میشود یا اسلام. یعنی مطرح کردن مسئله تمدن اسلامی درست است یا تمدن مسلمانان.

وی با اشاره به اهمیت تشریح هدف خداوند متعال از تقسیم نمودن انسان به شعب و قبائل، اظهار کرد: خداوند متعال با ذکر عبارت «لتعارفوا» در ادامه آیه 13 سوره حجرات، هدف از انقسام مردم به شعب و قبائل را شناخت مردم عنوان میفرمایند.

رئیس مرکز پژوهشهای اسلامی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه مراد از شناخت در آیه 13 سوره حجرات شناختی تکمیل گرا و تنظیم گرا است، خاطرنشان کرد: تکمیل گرا بودن این شناخت یعنی هر قومی قابلیت ها و ظرفیت های مختلف خاص خود را دارد.

وی با اشاره به اینکه شناخت مورد نظر در آیه 13 سوره حجرات برای تکمیل و تکامل انسان است و بدون این تکامل امر بیهوده ای است، بیان کرد: پس از ظهور امام زمان(عج) بیشترین فضا برای این شناخت در راستای معارف منتهی به تکامل زندگی فراهم میشود. جمهوری اسلامی نیز در این زمینه تلاش نموده و موفق شده تا حدودی این فضا را ایجاد کند.

عضو مجلس خبرگان رهبری گفت: بعد تنظیم گرای شناخت مورد نظر در آیه 13 سوره حجرات به این معناست که اگر خداوند انسان ها را با ویژگی های مختلف خلق نمی کرد، خلق مردم به صورت تلنباری و انباشتی صورت می گرفت و نتیجه آن بینظمی و هرج و مرج بود.

حجت الاسلام مبلغی در ادامه ضمن تشریح انقسام اممیت انسان، گفت: بحث جعل اممیت بسیار مهم است که جمهوری اسلامی را با رویکردهای اشتباهی مانند رویکرد سلفیت و رویکردهای غربی جدا می کند.

رئیس مرکز پژوهشهای اسلامی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه اممیت از آنجایی که به خدا نسبت دادهاست کار مثبتی است، اظهار کرد: خداوند متعال با لفظ «لیبلوکم فیما آتاکم» در قران کریم دلیل این انقسام را مورد آزمایش قراردادن همه انسانها مطرح کردهاست.

وی با اشاره به اینکه همه انسانها برخوردار از فرصت آزمایش الهی هستند، گفت: در این راستا قرآن کریم همه مناسبات انسان را  در رابطه با خداوند متعال تعریف می کند؛ ما نیز باید همه رفتارها و مناسبات خود را در راستای خدامحوری بدانیم. تعامل ما با سایر امتها نیز باید بر همین اساس باشد؛ چراکه حتی اگر امت مقدسی نباشند، به دلیل انتساب فعل انقسام به خدا، امر مقدسی هستند.

عضو مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: دستور عملکرد ما در ارتباط با سایر امتها در قرآن کریم «فاستبقوا الخیرات» دانسته شده است؛ یعنی اساس عملکرد ما باید مسابقه و رقابت با سایر امت ها در خیرات و نیکی ها باشد.