عضو پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت:وقتی ازخدا «احسن الحال» را می خواهیم یعنی خدایامرابه مرحله بندگی خود برسان! چرا که بندگی تو بالاترین و بهترین حال است اگر نبود ما در تشهد نماز اول به بندگی پیامبر شهادت نمی دادی.
عقیق:حجت الاسلام قاسم خانجانی، عضو پژوشگاه حوزه و دانشگاه در تبیین دعای مشهور لحظه تحویل سال که شامل درخواست تغییر در احوال و تبدیل به احسن الحال است و ارتباط میان «احسن الحال» و دوران ظهور حضرت ولیعصر (عج) به خبرنگار شبستان گفت: دعای یا مقلب القلوب و الابصار ...که در لحظه تحویل سال خوانده می شود در کتب دعایی معتبر و کهن ما، مانند «مصباح المجتهد» شیخ طوسی و « اقبال الاعمال» سید بن طاوس و حتی در «مفاتیح الجنان» شیخ عباس قمی نیز به این شکل ذکر نشده است. بلکه در یکی از نوشته های علامه مجلسی و به استناد یک نقل آمده است. بنابراین در عدم انتصاب آن به ائمه و بزرگان دین شکی نیست. اما این بدان معنا نیست که این دعا، دعای خوبی نیست و نباید در لحظه تحویل سال خوانده شود.
وی افزود: نکته مهم در این دعا فرازهای آن و مهمتر حالتی است که انسان بایستی در هنگام دعا (همه دعاها) داشته باشد. هنگام قرائت این دعا، دو محور بسیار مهم باید مورد توجه قرار بگیرد نخست این که هنگام دعا توجه داشته باشیم که این دعا با حال ما به لحاظ درخواست، استدعا، تمنا و به لحاظ خواهش یا آرزویی که داریم با ما سنخیت داشته باشد یعنی نسبت به آنچه که بعنوان دعا مطرح می کنیم، جدیت، اعتقاد و ایمان راسخ داشته باشیم. تنها لقلقه زبان نباشد. به دنبال این نباشیم که صرفا دعایی کرده باشیم و از خدا چیزی بخواهیم.
«تقلب پیدا کردن» با « تغلب کردن» فرق دارد
حجت الاسلام خانجانی خاطرنشان کرد: هنگام دعا اولا اعتقاد داشته باشیم که هیچکس غیر از خدا، مقلب القلوب و الابصار، محول الحال و مدبر اللیل و النهار نیست. دوم این که بدانیم در این دعا «تقلب قلوب» را از خدا می خواهیم به این معنا که خداوند قلوب ما را به « احسن الحال» برگرداند. یعنی چشم و دل ما منقلب و متحول شود به حالی که در آخر این دعا ذکر می کنیم. «تقلب پیدا کردن» با « تغلب کردن» متفاوت است. ما یکی از مشکلاتی که نوعا در دعاها داریم این است که در دعا به جای آن که به نبال «تقلب در قلوب» باشیم،«تغلب» می کنیم. یعنی دعا را بر زبان می آوریم اما زمینه ذهنی، زمینه فکری و باطنی برای دعا را فراهم نمی کنیم و معمولا هم تصمیم جدی و قاطعی برای رسیدن به این «تقلب قلوب» نداریم.
عضو پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تاکید کرد: من پیش از آن که از خدا بخواهم که قلب و ابصار مرا منقلب کند،حال مرا به بهترین حال تغییر دهد، ابتدا اعمال، رفتار و کارهای امروز و دیروز خود را بررسی کنم. فردی که به دلیل یک موضوع کوچک خانواده خود را آزار می دهد، آرامش و آسایش اطرافیان خود را با کوچک ترین بهانه از بین می برد، مسلما این دعا برای او تنها یک لقلقه زبان است. از خدا می خواهد اما زمینه های فکری، ذهنی و باطنی که برای رسیدن به این «تقلب قلوب» لازم و ضروری است را در خود ایجاد نمی کند.
مابیشترمنتظر معجزه هستیم تا ...
وی افزود: متاسفانه بسیاری از دعاهای ما این گونه هستند! و اتفاقی که می افتد این است که بر اساس فرمایش امام رضا (ع) وقتی من دعایی می کنم اما خود آمادگی های لازم را کسب نمی کنم، تلاشی برای رسیدن به آن نقطه نمی کنم حتی تلاش نمی کنم که خدا دست مرا بگیرد، زمینه ای برای اجابت دعا آماده نمی کنم، در واقع خود را به تمسخر گرفته ام و حتی طبق برخی روایات چنین فردی «العیاذ با الله» گویا خدا را تمسخر می کند چرا که تنها چند کلمه را زمزمه می کند و بعد منتظر معزه است و معلوم هم نیست که این معجزه چندان برای من خوشایند باشد. چرا که اگر تحول حالی هم صورت بگیرد من باید از بسیاری از خواهش های نفسانی خود دست بردارم. باید بسیاری از مسایلی را برای من خوشایند است اما از نظر شرع و دین جایز نیست، رها کنم. به عبارت دیگر من کنار ریسور ماهواره می نشینم و دعا می کنم که یا مدبر اللیل و النهار ... و نمی دانم که با وجود این دستگاه ماهواره و خطرهای درونی و بیرونی و آسیبهای رنگارنگی که برای خانواده و جامعه به دنبال دارد، زمینه اجابت این دعا به هیچ وجه نه برای من و نه برای اعضای خانواده من به وجود نمی آید.
«احسن الحال» یعنی کدام حال؟
حجت الاسلام خانجانی در توضیح و تشریح « احسن الحال» گفت: برای تعریف «احسن الحال» باید دید اهل بیت (ع) احسن الحال را چه می دانند؟ امیر المومنین (ع) در دعای کمیل می فرماید:خدایا حال مرا به گونه ای قرارده که« فی خدمتک سرمدا» یعنی دائم در خدمت تو باشم. مفهوم این دعا آنست که خدایا مرا به گونه ای قرار ده که بنده تو باشم. در حقیقت«احسن الحال» یعنی بندگی خدا. وقتی از خدا احسن الحال را می خواهیم یعنی خدایا مرا به مرحله بندگی خود برسان! چرا که بندگی تو بالاترین و بهترین حال است اگر نبود ما در تشهد نمازمان اولین چیزی که برای پیامبر شهادت می دهیم شهادت به بندگی نبود « اشهد ان محمدا عبده و رسوله» نخست شهادن به بندگی است سپس شهادت به رسالت.
وی در خصوص راههای تحقق این بندگی گفت: این بندگی چگونه به وجود می آید؟ با رعایت دستورات دینی و دستورات شرعی. اگر بخواهیم با این نگاه یعنی نیت خالص و جدیت در دعا، به موضوع مهدویت نیز توجه کنیم در می یابیم که منتظر واقعی می بایست دو ویژگی مهم را در خود داشته باشد. منتظر در این زمان کسی است که زمینه های انتظار را در خود ایجاد کند، دوم این که نشانه های منتظر را داشته باشد. یعنی حداقل به معنای یک انتظار عادی که یک مادر منتظر فرزند یا همسر خود می نشیند، منتظر باشد. تمام افراد در زندگی عادی خود برخی اوقات انتظارهای مقطعی را تجربه کرده اند، ما اگر همین مقدار انتظار را که البته باید بسیار بیش از این باشد، داشته باشیم آیا غیبت ادامه پیدا می کند؟ حتی همین مقدار را نیز داشته باشیم خوب است. اگر همه افرادی که عجل علی ظهورک می خوانند، دعای فرج، دعای سلامتی حضرت و یا دعای عهد را می خوانند با این نگاه این کار را ادامه دهند، یعنی با جدیت و تلاش برای ایجاد زمینه استجابت این دعا را فراهم کنند و در یک کلام «راست بگویند»، آیا می توان گفت که چه رخ می دهد؟
ما دنبال «تقلب قلب» نیستیم اما «تغلب» می کنیم
دنبال «تقلب قلب» باشیم اما درگفتارمان «تغلب» نکنیم. اما ما برعکس عمل می کنیم. بیش از آن که دنبال تقلب قلب باشیم تغلب می کنیم یعنی غیر واقعی دعا می خوانیم و به درگاه الهی استغاثه می کنیم و این یعنی تغلب و کلاهبرداری از خود. یعنی به خود دروغ گفتن. چون در درون خود می دانم که بینی و بین الله، و به اصطلاح «خدا وکیلی» به دنبال این نیستم که این دعا در وجود من مستجاب شود. چرا که زمینه های آن را فراهم نمی کنم. امکان ندارد فردی در کسب روزی، مسایل حلال و حرام و ربا را رعایت نکند و دنبال استجابت دعا باشد. اینها باهم درتضاد هستند. پس در دعا و ادعای انتظار برای فرج باید راستگو بود. باید نشانه های انتظار در وجود من، زندگی من، کسب و کار من و حتی در ظاهر من مشخص باشد. افرادی که می پرسندچه اشکالی دارد ظاهر افراد این گونه باشد یا آن گونه؟ اشکالی ندارد اما مثالی را بیان می کنیم که شاید بتواند در حل مسئله کمک کند. به عنوان مثال کسانی که پشت ماشین خود می نویسند انا مجنون الحسین(ع) آیا حقیقتا این گونه اند؟ عاشق سعی می کند در تمام جزئیات زندگی خود را مطابق میل محبوب و معشوق خود قرار دهد. حتی در عشق های مجازی نیز این را می توان دید. دختر یا پسری یک مدل مو، قیافه ظاهری یا حتی نوع لباس را نمی پسندد اما چون طرف مقابل دوست دارد خود را به رنگ علاقه او در می آورد. و من که ادعا می کنم انا مجنون الحسین(ع)، وقتی در زندگی، خانواده، تربیت، کسب روزی، دخل و خرج، نماز و عبادات من، هیچ نشانه ای از این عشق نیست.
وی در پایان تاکید کرد: اگر صداقت داشته باشیم خداوند هم تقلب قلوب را برای ما ایجاد می کند و ما را به مقام بندگی می رساند.
منبع:شبستان
وی افزود: نکته مهم در این دعا فرازهای آن و مهمتر حالتی است که انسان بایستی در هنگام دعا (همه دعاها) داشته باشد. هنگام قرائت این دعا، دو محور بسیار مهم باید مورد توجه قرار بگیرد نخست این که هنگام دعا توجه داشته باشیم که این دعا با حال ما به لحاظ درخواست، استدعا، تمنا و به لحاظ خواهش یا آرزویی که داریم با ما سنخیت داشته باشد یعنی نسبت به آنچه که بعنوان دعا مطرح می کنیم، جدیت، اعتقاد و ایمان راسخ داشته باشیم. تنها لقلقه زبان نباشد. به دنبال این نباشیم که صرفا دعایی کرده باشیم و از خدا چیزی بخواهیم.
«تقلب پیدا کردن» با « تغلب کردن» فرق دارد
حجت الاسلام خانجانی خاطرنشان کرد: هنگام دعا اولا اعتقاد داشته باشیم که هیچکس غیر از خدا، مقلب القلوب و الابصار، محول الحال و مدبر اللیل و النهار نیست. دوم این که بدانیم در این دعا «تقلب قلوب» را از خدا می خواهیم به این معنا که خداوند قلوب ما را به « احسن الحال» برگرداند. یعنی چشم و دل ما منقلب و متحول شود به حالی که در آخر این دعا ذکر می کنیم. «تقلب پیدا کردن» با « تغلب کردن» متفاوت است. ما یکی از مشکلاتی که نوعا در دعاها داریم این است که در دعا به جای آن که به نبال «تقلب در قلوب» باشیم،«تغلب» می کنیم. یعنی دعا را بر زبان می آوریم اما زمینه ذهنی، زمینه فکری و باطنی برای دعا را فراهم نمی کنیم و معمولا هم تصمیم جدی و قاطعی برای رسیدن به این «تقلب قلوب» نداریم.
عضو پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تاکید کرد: من پیش از آن که از خدا بخواهم که قلب و ابصار مرا منقلب کند،حال مرا به بهترین حال تغییر دهد، ابتدا اعمال، رفتار و کارهای امروز و دیروز خود را بررسی کنم. فردی که به دلیل یک موضوع کوچک خانواده خود را آزار می دهد، آرامش و آسایش اطرافیان خود را با کوچک ترین بهانه از بین می برد، مسلما این دعا برای او تنها یک لقلقه زبان است. از خدا می خواهد اما زمینه های فکری، ذهنی و باطنی که برای رسیدن به این «تقلب قلوب» لازم و ضروری است را در خود ایجاد نمی کند.
مابیشترمنتظر معجزه هستیم تا ...
وی افزود: متاسفانه بسیاری از دعاهای ما این گونه هستند! و اتفاقی که می افتد این است که بر اساس فرمایش امام رضا (ع) وقتی من دعایی می کنم اما خود آمادگی های لازم را کسب نمی کنم، تلاشی برای رسیدن به آن نقطه نمی کنم حتی تلاش نمی کنم که خدا دست مرا بگیرد، زمینه ای برای اجابت دعا آماده نمی کنم، در واقع خود را به تمسخر گرفته ام و حتی طبق برخی روایات چنین فردی «العیاذ با الله» گویا خدا را تمسخر می کند چرا که تنها چند کلمه را زمزمه می کند و بعد منتظر معزه است و معلوم هم نیست که این معجزه چندان برای من خوشایند باشد. چرا که اگر تحول حالی هم صورت بگیرد من باید از بسیاری از خواهش های نفسانی خود دست بردارم. باید بسیاری از مسایلی را برای من خوشایند است اما از نظر شرع و دین جایز نیست، رها کنم. به عبارت دیگر من کنار ریسور ماهواره می نشینم و دعا می کنم که یا مدبر اللیل و النهار ... و نمی دانم که با وجود این دستگاه ماهواره و خطرهای درونی و بیرونی و آسیبهای رنگارنگی که برای خانواده و جامعه به دنبال دارد، زمینه اجابت این دعا به هیچ وجه نه برای من و نه برای اعضای خانواده من به وجود نمی آید.
«احسن الحال» یعنی کدام حال؟
حجت الاسلام خانجانی در توضیح و تشریح « احسن الحال» گفت: برای تعریف «احسن الحال» باید دید اهل بیت (ع) احسن الحال را چه می دانند؟ امیر المومنین (ع) در دعای کمیل می فرماید:خدایا حال مرا به گونه ای قرارده که« فی خدمتک سرمدا» یعنی دائم در خدمت تو باشم. مفهوم این دعا آنست که خدایا مرا به گونه ای قرار ده که بنده تو باشم. در حقیقت«احسن الحال» یعنی بندگی خدا. وقتی از خدا احسن الحال را می خواهیم یعنی خدایا مرا به مرحله بندگی خود برسان! چرا که بندگی تو بالاترین و بهترین حال است اگر نبود ما در تشهد نمازمان اولین چیزی که برای پیامبر شهادت می دهیم شهادت به بندگی نبود « اشهد ان محمدا عبده و رسوله» نخست شهادن به بندگی است سپس شهادت به رسالت.
وی در خصوص راههای تحقق این بندگی گفت: این بندگی چگونه به وجود می آید؟ با رعایت دستورات دینی و دستورات شرعی. اگر بخواهیم با این نگاه یعنی نیت خالص و جدیت در دعا، به موضوع مهدویت نیز توجه کنیم در می یابیم که منتظر واقعی می بایست دو ویژگی مهم را در خود داشته باشد. منتظر در این زمان کسی است که زمینه های انتظار را در خود ایجاد کند، دوم این که نشانه های منتظر را داشته باشد. یعنی حداقل به معنای یک انتظار عادی که یک مادر منتظر فرزند یا همسر خود می نشیند، منتظر باشد. تمام افراد در زندگی عادی خود برخی اوقات انتظارهای مقطعی را تجربه کرده اند، ما اگر همین مقدار انتظار را که البته باید بسیار بیش از این باشد، داشته باشیم آیا غیبت ادامه پیدا می کند؟ حتی همین مقدار را نیز داشته باشیم خوب است. اگر همه افرادی که عجل علی ظهورک می خوانند، دعای فرج، دعای سلامتی حضرت و یا دعای عهد را می خوانند با این نگاه این کار را ادامه دهند، یعنی با جدیت و تلاش برای ایجاد زمینه استجابت این دعا را فراهم کنند و در یک کلام «راست بگویند»، آیا می توان گفت که چه رخ می دهد؟
ما دنبال «تقلب قلب» نیستیم اما «تغلب» می کنیم
دنبال «تقلب قلب» باشیم اما درگفتارمان «تغلب» نکنیم. اما ما برعکس عمل می کنیم. بیش از آن که دنبال تقلب قلب باشیم تغلب می کنیم یعنی غیر واقعی دعا می خوانیم و به درگاه الهی استغاثه می کنیم و این یعنی تغلب و کلاهبرداری از خود. یعنی به خود دروغ گفتن. چون در درون خود می دانم که بینی و بین الله، و به اصطلاح «خدا وکیلی» به دنبال این نیستم که این دعا در وجود من مستجاب شود. چرا که زمینه های آن را فراهم نمی کنم. امکان ندارد فردی در کسب روزی، مسایل حلال و حرام و ربا را رعایت نکند و دنبال استجابت دعا باشد. اینها باهم درتضاد هستند. پس در دعا و ادعای انتظار برای فرج باید راستگو بود. باید نشانه های انتظار در وجود من، زندگی من، کسب و کار من و حتی در ظاهر من مشخص باشد. افرادی که می پرسندچه اشکالی دارد ظاهر افراد این گونه باشد یا آن گونه؟ اشکالی ندارد اما مثالی را بیان می کنیم که شاید بتواند در حل مسئله کمک کند. به عنوان مثال کسانی که پشت ماشین خود می نویسند انا مجنون الحسین(ع) آیا حقیقتا این گونه اند؟ عاشق سعی می کند در تمام جزئیات زندگی خود را مطابق میل محبوب و معشوق خود قرار دهد. حتی در عشق های مجازی نیز این را می توان دید. دختر یا پسری یک مدل مو، قیافه ظاهری یا حتی نوع لباس را نمی پسندد اما چون طرف مقابل دوست دارد خود را به رنگ علاقه او در می آورد. و من که ادعا می کنم انا مجنون الحسین(ع)، وقتی در زندگی، خانواده، تربیت، کسب روزی، دخل و خرج، نماز و عبادات من، هیچ نشانه ای از این عشق نیست.
وی در پایان تاکید کرد: اگر صداقت داشته باشیم خداوند هم تقلب قلوب را برای ما ایجاد می کند و ما را به مقام بندگی می رساند.
منبع:شبستان
