بعضى «برکات» زمین و آسمان را به نزول باران و روئیدن گیاهان و برخی به اجابت دعا و حل مشکلات زندگى تفسیر کرده‌اند؛ اما این احتمال نیز وجود دارد که منظور از برکات آسمانى، برکات معنوى و منظور از برکات زمینى برکات مادى باشد.
عقیق: آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی در تفسیر نمونه ذیل آیه 96 سوره مبارکه «اعراف» به برکات آسمان‌ها و زمین اشاره کرده است که متن آن در ادامه می‌آید؛بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
«وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَىٰ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَیْهِم بَرَکَاتٍ مِّنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ وَلَٰکِن کَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُم بِمَا کَانُوا یَکْسِبُونَ؛ و اگر اهل شهرها و آبادى‌ها، ایمان مى‌آوردند و تقوا پیشه مى‌کردند، برکات آسمان و زمین را بر آنها مى‌گشودیم ولى (آنها حق را) تکذیب کردند، ما هم آنان را به کیفر اعمالشان مجازات کردیم». (اعراف/ 96)
در آیات مورد بحث به صورت گویاتر، نتیجه‌گیرى کرده، مى‌فرماید: «اگر مردمى که در این آباد‌ها و نقاط دیگر روى زمین زندگى داشته و دارند، به جاى طغیان، سرکشى و تکذیب آیات پروردگار و ظلم و فساد، ایمان مى‌آوردند، و در پرتو آن تقوا و پرهیزکارى پیشه مى‌کردند ـ نه تنها مورد خشم پروردگار و مجازات الهى واقع نمى‌شدند، بلکه ـ درهاى برکات آسمان و زمین را به روى آنها مى‌گشودیم» (وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکات مِنَ السَّماءِ وَالأَرْضِ).
اما متأسفانه آنها صراط مستقیم که راه سعادت و خوشبختى و رفاه و امنیت بود رها ساختند، «و پیامبران خدا را تکذیب کردند، و برنامه‌هاى اصلاحى آنها را زیر پا گذاشتند، ما هم به جرم اعمالشان، آنها را کیفر دادیم» (وَ لکِنْ کَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ).
منظور از «برکات» زمین و آسمان چیست؟
در میان مفسران گفتگو است که منظور از «برکات» زمین و آسمان چیست؟:
بعضى آن را به نزول باران و روئیدن گیاهان تفسیر کرده‌اند و بعضى به اجابت دعا و حل مشکلات زندگى. ولى این احتمال نیز وجود دارد که منظور از برکات آسمانى، برکات معنوى و منظور از برکات زمینى برکات مادى بوده باشد.
اما با توجه به آیات گذشته، تفسیر اول از همه مناسب‌تر است زیرا: در آیات گذشته که مجازات‌هاى شدید مجرمان و طغیانگران را شرح مى‌داد، گاهى اشاره به فرود آمدن سیلاب از آسمان، و طغیان چشمه ها از زمین (همانند طوفان نوح).
گاهى اشاره به صاعقه‌ها و صیحه‌هاى آسمانى و گاهى زلزله‌هاى وحشتناک زمینى شده بود.
در آیه مورد بحث این حقیقت مطرح است که این مجازات‌ها واکنش اعمال خود آنها بود و گرنه اگر انسان پاک و با ایمان باشد به جاى این که عذاب از آسمان و زمین فرا رسد، برکات خدا از آسمان و زمین بر او مى‌بارد، این انسان است که برکات را تبدیل به بلاها مى‌کند.
مفهوم برکات/ راهی برای نزول برکات الهی
«برکات» جمع «برکت» است و همان طور که سابقاً گفتیم، این کلمه در اصل به معنى «ثبات» و استقرار چیزى است و به هر نعمت و موهبتى که پایدار بماند اطلاق مى‌گردد، در برابر موجودات بى‌برکت که زود فانى، نابود و بى‌اثر مى‌شوند.
قابل توجه این که: ایمان و تقوا نه تنها سبب نزول برکات الهى مى‌شود، بلکه باعث مى گردد آنچه در اختیار انسان قرار گرفته در مصارف مورد نیاز به کار گرفته شود.
فى المثل امروز ملاحظه مى‌کنیم قسمت بسیار مهمى از نیروهاى انسانى و منابع اقتصادى در مسیر«مسابقه تسلیحاتى» و ساختن سلاح‌هاى نابودکننده صرف مى‌گردد، اینها مواهبى هستند فاقد هر گونه برکت، به زودى از میان مى‌روند و نه تنها نتیجه‌اى نخواهند داشت، ویرانى هم به بار مى‌آورند.
ولى اگر جوامع انسانى ایمان و تقوا داشته باشند، این مواهب الهى به شکل دیگرى در میان آنها در مى‌آید و طبعاً آثار آن باقى و برقرار خواهد ماند و مصداق کلمه برکات خواهند بود.
منبع:فارس
