* لزوم یادگیری مسائل شرعی مورد ابتلا برای پیراپزشکان
پرسش: دانستن مسائل شرعی برای پزشکان و پرستاران در حین آموزش و کار تا چه حدّی لازم است؟
پاسخ: اگر نیاموختن احکام به ترک واجب یا ارتکاب حرام بینجامد، گناهکار است.
* وجوب رو به قبله کردن بیمار محتضر
پرسش: آیا پزشک یا پرستاری که شاهد بیمار محتضر است، رو به قبله کردن بیمار واجب می شود؟ آیا نیاز به اجازه از ولیّ او دارد؟
پاسخ: بنابر احتیاط واجب است و با علم به رضایت ولیّ، تحصیل اجازه لازم نیست.
* تطهیر خون با پنبۀ آغشته به الکل
پرسش: گاهی موقع خون گیری از بیمار، خون با دست گیرندۀ خون تماس پیدا می کند. آیا با پنبۀ الکلی می توان محل را تطهیر کرد یا مطابق آنچه که در احکام آمده است باید طهارت شود؟
پاسخ: تطهیر متنجّسات از قبیل مذکور در سؤال باید با آب باشد.
* نجاست سوزن سرنگ در عمل خون گیری
پرسش: گاهی در عمل خون گیری سوزن سرنگ به داخل رگ فرو می رود و به خون آغشته می شود ولی به علت اینکه خون به داخل سرنگ جریان نمی یابد یا کافی نیست لازم می شود که از محل دیگری مبادرت به خون گیری شود آیا سوزن نجس می شود؟ آیا نمی توان از این سوزن استفادۀ مجدد نمود؟
پاسخ: استفاده مجدد مانع ندارد و اگر در خارج خون ندارد و با رطوبت مُسریه با نجس دیگری ملاقات نکرده پاک است.
* تماس دست با الکل طبی
پرسش: تماس دست با الکل طبی چه حکمی دارد؟
پاسخ: محکوم به طهارت است.
* اطلاع دادن نجاست وسایل پزشکی به بیمار
پرسش: با توجه به امکان نجس شدن لباس و بدن بیمار، آیا لازم است نجس بودن وسایل مورد استفاده در مصارف پزشکی ـ از قبیل؛ تخت معاینه، وسایل پزشکی، یونیت و غیره ـ را به وی تذکر دهیم؟
پاسخ: لازم نیست.
* حکم نگاه کردن به آلت تناسلی بیمار
پرسش: غالباً در معاینه اعضای تناسلی اعم از این که توسط فرد مُماثل صورت بگیرد یا خیر، احکام شرعی مانند نگاه کردن پزشک یا دانشجو از طریق آینه، رعایت نمی شود و چون ما برای فراگیری چگونگی تشخیص بیماری ها از آنان تبعیت می کنیم، وظیفه ما چیست؟
پاسخ: تحصیل و فراگیری علم پزشکی از طریق معایناتی که فی نفسه حرام هستند، در مواردی که یادگرفتن این علم و شناخت راه های درمان بیماری ها متوقف بر آن باشد، اشکال ندارد، مشروط بر این که دانشجو اطمینان داشته باشد که توانایی نجات جان انسان ها در آینده متوقف بر اطلاعاتی است که از این طریق به دست می آید و همچنین مطمئن باشد که در آینده در معرض مراجعه بیماران بوده و مسئولیت نجات جان آنان را بر عهده خواهد داشت.
* نگاه کردن به عکس مردان و زنان غیرمسلمان در کتب پزشکی
پرسش: آیا نگاه کردن به عکس مردان و زنان غیرمسلمان که در کتاب های اختصاصی رشته درسی ما به صورت نیمه عریان وجود دارد جایز است؟
پاسخ: اگر به قصد ریبه نباشد و خوف ترتّب مفسده هم در آن وجود نداشته باشد، اشکال ندارد.
* حکم گرفتن نبض برای پرستار غیرمماثل بدون دستکش
پرسش: اگر برای پرستار غیر مُماثل(غیر هم جنس با بیمار) هنگام گرفتن نبض(فشارخون) و چیزهای دیگری که احتیاج به لمس بدن بیمار دارند، دست کردن دستکش امکان داشته باشد، آیا انجام آن اعمال بدون دستکش هایی که پزشک هنگام درمان بیمار از آن ها استفاده می کند، جایز است؟
پاسخ: با امکان لمس از روی لباس یا با دست کردن دستکش هنگام معالجه، ضرورتی به لمس بدن مریض غیر مُماثل (غیر هم جنس) وجود ندارد و بنا بر این جایز نیست.
* حکم نگاه کردن پزشک به عورت زن نامَحرم
پرسش: آیا غیر از شوهر، نگاه کردن افراد دیگر به عورت زن حتّی پزشک، به طور مطلق حرام است؟
پاسخ: نگاه کردن غیر از شوهر حتّی پزشک و بلکه پزشک زن به عورت زن حرام است، مگر هنگام اضطرار و برای درمان بیماری.
* مرجع تشخیص ضرورت در معاینه بیمار نامَحرم
پرسش: در صورتی که هنگام ضرورت، معاینه بیمارانی که مَحرم نیستند، توسط دانشجویان رشته پزشکی جایز باشد، مرجع تشخیص این ضرورت چه کسی است؟
پاسخ: تشخیص ضرورت موکول به نظر دانشجو با ملاحظه شرایط است.
* تکلیف پرستاران در نگاه کردن به عورت زن هنگام وضع حمل
پرسش: زن در هنگام وضع حمل چه تکلیفی دارد؟ و زنان پرستار که به زن های دیگر در هنگام وضع حمل کمک می کنند، نسبت به کشف عورت و نگاه کردن به آن چه تکلیفی دارند؟
پاسخ: جایز نیست زنان پرستار عمداً و بدون اضطرار، به عورت زنان در هنگام وضع حمل نگاه کنند و همچنین پزشک هم باید از نگاه کردن و لمس بدن زنی که بیمار است، تا زمانی که اضطرار پیدا نکرده، خودداری کند و بر زنان واجب است که در صورت توجه و توانایی، بدن خود را بپوشانند و یا از کس دیگری بخواهند این کار را انجام دهد.
* حکم لمس و نظر به بیمار نامَحرم برای کارآموزان پزشکی
پرسش: دانشجویان دانشگاه پزشکی(دختر یا پسر) برای آموزش چاره ای جز معاینه فرد اجنبی از طریق لمس و نظر ندارند و چون این معاینات جزء برنامه درسی است و برای کارآموزی و آمادگی آنان برای معالجه بیماران در آینده مورد نیاز است و عدم انجام آن باعث می شود از تشخیص بیماری افراد مریض عاجز باشند و این امر منجر به طولانی شدن دوران بیماری افراد بیمار و گاهی فوت آنان می شود، بنا بر این آیا این معاینات جایز است یا خیر؟
پاسخ: اگر از موارد ضروری برای کسب تجربه و آگاهی از نحوه درمان بیماران و نجات جان آنان باشد، اشکال ندارد.
* ملاک معاینه غیرمحارم چیست؟
پرسش: گاهی در هنگام آموزش با مسأله معاینه غیرمحارم مواجه می شویم و نمی دانیم این کار برای آینده ضرورت دارد یا خیر؟ ولی به هرحال جزیی از روش درسی دانشگاه ها و وظیفه دانشجویی رشته پزشکی و یا حتّی تکلیفی از طرف استاد است با توجه به این مطالب آیا انجام معاینات مزبور برای ما جایز است؟
پاسخ: مجرّد این که معاینه پزشکی، از برنامه های آموزشی و یا از تکالیف استاد به دانشجو است، مجوّز شرعی برای ارتکاب امر خلاف شرع محسوب نمی شود بلکه ملاک دراین زمینه فقط نیاز آموزشی برای نجات جان انسان و یا اقتضای ضرورت می باشد.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله العظمی خامنه ای.
