عقیق | پایگاه اطلاع رسانی هیئت ها و محافل مذهبی

کد خبر : ۸۲۶۲۷
تاریخ انتشار : ۱۵ دی ۱۳۹۵ - ۰۰:۰۵
جامه شناس و استاد دانشگاه عنوان کرد:
بصیرت راهبرد شناخت دشمن در جنگ نرم است؛ امروز در حالی که تمام ابرقدرت های اروپایی و غربی کمر بسته اند که این انقلاب و نظام را از بین ببرند بصیرت این است که در مسیر تقابل با آنها حرکت کنیم نه در مسیری که آنها دوست دارند.
عقیق:به مناسبت سالروز حماسه مردمی 9 دی و پیوند عمیق و وثیق آن با موضوع «بصیرت» برای واکاوی ابعاد مختلف این واژه و توضیح بیشتر درباره آن، گفت و گویی داشتیم با حجت الاسلام محمدمهدی بهداروند جامعه شناس، مولف، محقق و استاد دانشگاه ؛ آنچه در پی می آید مشروح این گفت وگو در رابطه با تبیین معنا و مفهوم «بصیرت در زندگی اجتماعی» است:

لطفا برای ورود به بحث درباره مفهوم «بصیرت» و چرایی تاکید دین و بزرگان بر برخورداری از آن توضیح دهید. آیا بصیرت در سبک زندگی و اصلاح آن دارای نقش اثرگذار است؟

ابتدا باید ببینیم آیا «بصیرت» یک شعار و حرف است؟ آیا یک لایه رویینی است که مقام معظم رهبری آن را به عنوان یکی از شاخصه‌های مهم افراد انقلابی و دوستداران نظام مطرح کرده‌اند؟ یا مفهومی غیر از این است.

باید بدانیم که بصیرت به تعبیر معنای لغوی آن (بینش) یک نوع «دید درونی» است که با دید چشم ظاهری تفاوت دارد؛ یعنی انسان نمی‌تواند با چشم یا اندام‌های ظاهری به آن دست پیدا کند و اصولا از این طریق قابل دریافت نیست. «بصیرت» یک قوه و نیروی درونی است که به مدد نور الهی برای انسان به وجود می آید و حقیقت و باطن امور را به گونه‌ای می‌بیند که دیگران نمی توانند ببینند. یعنی انسان، با بصیرت درست را از نادرست، حق را از باطل و سره را از ناسره تشخیص می دهد.

یعنی «بصیرت» قدرت تشخیص است؟  

ببینید «بصیرت» چیزی است که قرآن آن را به عنوان «راهبر» معرفی می کند: «وجَعَلْنا لَهُ نُوراً يَمْشي‏ بِهِ فِي النَّاسِ» یعنی خداوند نوری را برای انسان قرار می دهد که بسیاری از چیزهایی را که دیگران درک نمی کنند به واسطه این نور الهی درک می کند و می بیند. بنابراین، کسانی که با دیده بصیرت به عالم و عالمیان و مسایل اجتماعی نگاه می کنند باید از هر عاملی که سبب می شود نابینایی درونی و عدم بصیرت برای آنها پیش بیاید، پرهیز کنند. این یک پیش زمینه برای بصیرت است که باید به آن توجه کرد.

این نوع بصیرت تا چه حد در حیات جامعه اسلامی موثر و تاثیرگذار بوده و است؟

با نگاه به تاریخ درمی یابیم که تمامی انحرافات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، اعتقادی، اخلاقی و .... که تاکنون در جهان اسلام رخ داده، نشأت گرفته از بی‌بصیرتی خواص است. اصولا بصیرت با خواص معنا پیدا می کند. اگر خواص بصیرت پیدا کنند جامعه به فلاح و رستگاری می رسد و برعکس اگر خواص با بصیرت نباشند نمی توان امیدی به فلاح جامعه داشت. بنابراین، تمام انحرافات، ناشی از بی‌بصیرتی خواص و عدم موضع‌گیری آنها است.

شما حادثه ای مانند حادثه عظیم عاشورا را در نظر بگیرید. این حادثه حاصل بی بصیرتی و کوری خواصی مانند ابن عباس، محمد بن حنفیه و ... بود که به امام(ع) می گفتند به کوفه نرو چرا که کوفیان با پدر و برادرت چنین و چنان کردند؛  بنابراین، بی بصیرتی و دوری خواص از آموزه های رفتارهای الهی باعث این اتفاق شد.

خداوند متعال یکی از صفات خود را «بصیر» می داند: در این آیه «إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ» یا آنجا که می فرماید: «قُل هٰذِهِ سَبيلي أَدعو إِلَى اللَّهِ ۚ عَلىٰ بَصيرَةٍ أَنا وَمَنِ اتَّبَعَني» همچنین آیات فراوان دیگری که در این رابطه وجود دارد. «بصیرت» صفتی منحصربفرد است که خداوند آن را به خود نسبت داده است. بنابراین، بصیرت یک پارامتر و آیتم اصلی برای خواص جامعه محسوب می شود. اگر خواص بصیرت پیدا کردند آن جامعه می تواند راه خود را ادامه دهد.

در همین باره امام صادق (ع) نسبت به قمر بنی هاشم حضرت عباس بن علی (ع) تعبیری دارند که می فرمایند: «کان عمنا العباس بن علی نافذ البصیرة، عموی ما کسی بود که بینشی ژرف و راسخ داشت» این نشان می دهد اگر کسی بصیرت داشته باشد مسیر را خوب و  هدف را درست تشخیص می دهد. همچنین امیرالمومنین (ع) در توصیف یاران خود که برای جنگ همراه امام می شدند - در آن روزگار که همگان دوره های عقیدتی سیاسی نمی گذراندند – امام(ع) در توصیف آنها فرمودند: «وحملوا بصائرهم علی اسیافهم؛ آنها روی شمشیرها و اسلحه های خود بصیرت شان را حمل می کنند.»

 

آیا انسان صرفا در زندگی اجتماعی نیازمند بصیرت است یا در زندگی فردی هم به آن نیاز دارد؟

بصیرت در تمام رخدادهای زندگی فردی و زندگی اجتماعی اثر دارد. در رخدادهای فردی شامل اخلاق فردی، برخورد با همسر، فرزند، اقوام، عروس، داماد و ... که باید آنها را به سوی فلاح و رستگاری هدایت کرد. بصیرت در اینجا یعنی با دین آشنا بودن، دیگران را به راه راست هدایت کردن، پرهیز از گناه، پرهیز از شبهات و پرهیز از معاصی. در رفتارهای اجتماعی نیز بصیرت را این گونه معنا می کنیم که در جامعه ای که در حال حرکت به سمت یک هدف عالی و متعالی است شما باید موانع، چالش ها، سختی ها و خطرهای موجود در مسیر را بشناسید. بصیرت به این گفته می شود که انسان سکوت نکند، بی تفاوت نباشد، یک فرد خنثی نباشد و در صف خار و خاشاک اپوزیسیون حرکت نکند. بصیرت یعنی به موقع وارد درگیری شدن، به موقع موضع گرفتن و وارد مسایل شدن. به عنوان مثال در دوران انقلاب بسیاری از آقایان معتقد نبودند به اینکه مردم به خیابان ها آمده و علیه شاه شعار دهند یا در دوران دفاع مقدس برخی اعتقاد به جنگ و دفاع نداشتند و به دنبال منافع امروزی بودند.

با توجه به مسایل امروزی، جامعه بصیرت را چگونه و با چه ملاک هایی باید به دست آورد؟

امروز در حالی که تمام ابرقدرت های اروپایی و غربی کمر بسته اند که این انقلاب و نظام را از بین ببرند بصیرت این است که در مسیر تقابل با آنها حرکت کنیم نه در مسیری که آنها دوست دارند. در حوادث اجتماعی و سیاسی که امروز در جامعه ما وجود دارد شما می بینید که در ارتباط ما با غربی ها به تعبیر مقام معظم رهبری برجام برکات و خوبی هایی نیز دارد اما مقوله ای به نام غرب و غرب گراها قابل اعتماد نیستند. امام (ره) فرمودند: «رابطه ما با آنها رابطه گرگ و میش است.» بصیرت یعنی ما این رابطه را درک کنیم نه اینکه بگوییم اگر ارتباط ما با غرب برقرار باشد مشکلات اقتصادی ما حل می شود. بصیرت یعنی شما ماهیت غرب و غرب گرایی را تشخیص دهید و اینکه غربی ها اصولا قابل اعتماد نیستند.

معضل امروز ما بعد از چندین سال جنگ سخت، جنگی نرمی است که دشمن علیه ارزش ها و باروهای و اعتقادات ما به راه انداخته و به شیوه های مختلف می کوشد پیروز این میدان باشد، آیا بصیرت در میدان جنگ نرم می تواند سلاحی کارآمد باشد؟

در مسایل اجتماعی و جنگ نرم نیز همین است، امروز جنگ نرم با توجه به ابزارها و نوآوری های موجود بسیار پیچیده شده است. شما از طریق شبکه های اجتماعی می توانید در آنِ واحد با آن سوی دنیا در ارتباط باشید. امروز ارتباطات منحصر در روزنامه ها و خبرگزاری ها و رادیو و تلویزیون نیست.

شما اگر بصیرت داشته باشید در جنگ نرم می توانید عملکرد دشمن را با معرفت و شناخت درست بررسی کنید. دشمنی که امروز تا درون خانه های مسلمانان نیز نفوذ کرده و بسیار هم موفق بوده است. با بصیرت است که می توان فهمید که این تلاش ها و فعالیت ها در چه راستایی و با چه اهدافی است. مسلما در راستای تقویت فرهنگ جهاد و شهادت که نیست بلکه هدفی خاص دارد.

داشتن یا نداشتن بصیرت چگونه می تواند زندگی اجتماعی انسان را تحت تاثیر قرار دهد؟

بصیرت یعنی انسان در مقابل رهبری و مدیریت جامعه یک نگاه مقلدانه و تبعیت‌پذیر داشته باشد و اجتهاد رأی نکند. این اتفاقات در زمان نبی مکرم اسلام (ص) و ائمه معصومین(ع) افتاده است و امروز نیز در حال تکرار است. مردم و خواص ما از امیرالمومنین (ع) که بالاتر نیستند. حضرت(ع) 25 سال خانه‌نشین شد، امام حسن و امام حسین (ع) به شهادت رسیدند. دوران های متعدد و متنوعی پیش آمد که اسلام قدرت ظهور اجتماعی نداشت، امامان(ع) ما را یا زندانی و محصور می کردند و یا مسموم. اگر مردم به صحنه می آمدند و محکم ایستادگی می کردند این گونه نمی شد. به تعبیر امام صادق (ع) فرمودند: «اگر من چند نفر کمک و همیار داشتم، قیام می کردم»، بنابراین بصیرت عامل واکسینه شدن جامعه، عامل رستگاری فرد و جامعه و عامل رسیدن به مقصد و هدف است.


منبع:شبستان


ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
پربازدیدترین اخبار
پنجره
تازه ها
پرطرفدارترین عناوین