عقیق:آشنایی با احكام دین و عمل به آن‏ها، همواره یکی از اساسی ترین مأموریت ها و تبلیغات فرستادگان الهی و از اصلی ترین اهداف حكومت اسلامی است؛ ازاین ‏رو در راستای منویات مراجع معظم تقلید و به‌ منظور تبیین و تسهیل زبان گفتاری و نوشتاری احكام شرعی، جمعی از كارشناسان حوزه علمیه قم مصمم شدند با تأسیس تشكیلات مناسب، بستر انجام پژوهش‏های بنیادی و كاربردی را در این باره فراهم آورند.

هدف آنها، این بود با افزایش توانمندی‏های علمی و مهارتی منطبق با روش های کارآمد و جدید تبلیغی و آموزشی، بتوانند ضمن ترویج هر چه بیشتر احكام شرعی، بستر عمل همگانی را به احکام مهیا سازند.

حجت الاسلام والمسلمین حسین وحید پور، مدیر ستاد ترویج احکام در گفتگویی به تشریح فعالیت‌های این ستاد پرداخته است.

فراگیری احکام دین همواره مورد تأکید بوده ؛ چرا افراد نیازمند فراگیری مسائل احکامی هستند؟

برای تبیین این مسئله، ابتدا باید دین را معرفی کنیم. دین مجموعه‌ای سه قسمتی، متشکل از اعتقادات، اخلاق و احکام است و بر این اساس مسلمان باید هر سه بعد را داشته باشد. در حقیقت هر کدام از این ابعاد مربوط به بخش وجودی انسان است که به زیبایی در نظام دین طراحی شده و طراح آن نیز خداوند است.

خداوند اعتقادات را غذای فکر، اخلاق را غذای روح و احکام را مقررات رفتار بیرونی ما قرار داده و بر همین اساس، مسلمان کامل کسی است که با اعتقاد کامل و اخلاق دینی سعی در رعایت مرزهای دینی در رفتارش باشد. البته کاربرد احکام وسیع‌تر از دو بخش دیگر است، به این دلیل که رفتارهای هر انسانی بدون محدودیت، ولی اعتقادات محدود است. مسائل اخلاقی کاملاً مشخص اما در حوزه احکام، با رفتارهای متنوع انسانی مواجه هستیم، بنابراین مسلمانان بیشتر از اعتقادات و اخلاق به احکام نیازمند هستند.

در تجربه نیز این واقعیت را می‌توان احساس کرد، وقتی با مردم برخورد می‌کنید و در متن مردم باشید، بیشتر سؤالات آنها در مورد احکام خواهد بود.

احکام همان مقررات رفتاری بوده و رفتار یک مسلمان مقرراتی دارد و هیچ رفتاری بدون مقررات نداریم. متأسفانه سبک زندگی ما به‌گونه‌ای شده که از ساده‌ترین رفتارهایی که در شرع مقدس برای آن قانون معین کرده، غافلیم.

وظایف اقشار مختلف جامعه در فراگیری احکام چیست؟

در جامعه اسلامی و در میان اقشار مختلف مردم، علما مرتبه بالایی داشته و در میان علما، مراجع تقلید در افق این مرتبه قرار دارند. بنابراین مراجع این است که مقررات رفتاری را از منابع دست اول استنباط کرده، در اختیار مردم قرار دهند.

در بخش احکام چند گروه هستند که باید با یکدیگر ارتباط داشته باشند. یک گروه کسانی هستند که باید احکام را استنباط کرده، با بررسی موضوعات جدید، مقررات شرعی آن را از منابع دست اول استخراج نموده و در اختیار مردم قرار دهند(که این کار وظیفه مراجع تقلید است) و در همین راستا حوزه علمیه باید متکفل پرورش فقیه باشد. گروه دوم مخاطبانی که باید دغدغه داشته و با مراجعه به مجتهدان، احکام مورد نظر را دریافت کنند. گروه سوم نیز حوزویانی هستند که حلقه واسط بین مردم و مراجع هستند. کسانی که باید احکام دین را از مراجع گرفته و آنها را در اختیار مردم قرار دهند. بنابراین تمام مراحل زندگی انسان، از ریزترین تا مهم‌ترین رفتارها، دارای مقررات است و این مقررات باید در دسترس مردم قرار گیرد.

حال چون جایگاه احکام باید در زندگی ما در بخش‌های مختلف تبیین شود، لذا ستاد ترویج احکام در فعالیت‌هایی که در ده سال اخیر انجام داده سعی کرده این دغدغه را افزایش دهد.

البته این افزایش نسبت به گذشته است که کاری صورت نگرفته بود، در غیر این صورت این مطالبه مطابق با نیاز جامعه نیست. احساس تشنگی جامعه بسیار بیشتر است، ولی با این حال جای خوشحالی است که این استقبال را از طرف مردم می‌بینیم.

*با توجه به اینکه مراجع دارای رساله هستند، چه نیازی است افرادی احکام را برای مردم توضیح دهند؟

رساله‌ها بسیار محدود و ناقص هستند و شاید تنها یک دهم احکام مورد نیاز مردم در رساله‌ها باشد. مسائلی که در رساله‌ها مطرح می‌شود، تکراری بوده و از قدیم تاکنون وجود داشته و بسیاری از مسائلی که مردم با آنها برخورد دارند، در رساله‌ها نیستند؛ از طرف دیگر متن رساله‌ها توسط بسیاری از مردم شاید قابل فهم نباشد و باید کسانی باشند که این احکام را برای مردم توضیح داده و آنها را راهنمایی کنند.

بیان احکام، چه تاثیری در تبلیغ دین اسلام دارد؟

اگر بخواهیم دین اسلام را جامع و کامل معرفی کنیم، باید در حوزه احکام وارد شویم. موضوعات احکام روز به روز گسترش می‌یابد و اگر برخی افراد تلاش نکنند تا احکام موضوعات جدید را به دست آورده و به مردم برسانند، در میان مردم تلقی خواهد شد که اسلام دین به روزی نیست.

بنابراین حوزه علمیه باید در بحث های مربوط به سلول‌های بنیادین، شبیه سازی، معاملات، تجارت الکترونیک و بورس که مسایل روز نگاه دین نسبت به آنها را مطرح کند تا مردم نسبت به دین خوش‌بین شوند.

تا 20سال قبل بحث ناباروری مطرح نبود، ولی امروزه یکی از مسائل مطرح در دنیا و در کشور ما است. در دنیا نزدیک به 15 روش برای درمان ناباروری وجود دارد و نمی‌توانیم نسبت به این مسائل بی‌توجه باشیم. اگر کسی در مورد یکی از روش‌های ناباروری و احکام آن، مانند استفاده از بانک اسپرم و ... سؤال کرد، حوزه باید پاسخ دهد.

در بازی‌های کامپیوتری نیز همین رویه وجود دارد و باید عده‌ای باشند تا بازی‌ها را بررسی کرده و حکم آنها را استخراج کنند. طبیعتاً نتیجه فعالیت‌ها در زمینه احکام مسائل روز، این است که قشر تحصیل کرده متوجه می‌شوند اسلام دینی است که نسبت به همه موضوعات نظریه دارد.

ضرورت برگزاری دوره‌های بیان احکام در حوزه چیست؟

طلبه‌ها در متن جامعه و در بین اقشار مختلف قرار دارند و باید پاسخگوی سؤالات مردم باشند و معمولاً بیشترین سؤالی که از آنها می‌شود، به احکام مربوط است.

در حوزه بیشتر بر روی فقه کار می‌شود و این کار فقهی نمی‌تواند پاسخگوی مردم در زمینه احکام باشد. طلاب در سطح یک، لمعه و در سطح دو، مکاسب می‌خوانند. طلبه‌ای که درس خارج خوانده باشد نیز در زمینه احکام کار ویژه‌ای انجام نداده و نمی‌تواند به‌خوبی پاسخگوی مردم باشد.

با توجه به این مسایل ما در زمینه احکام دغدغه داشتیم و می‌دیدیم کمبود جدی‌ در این زمینه وجود دارد و گاهی می‌دیدیم برخی از حوزویان نمی‌توانند به سؤالات احکامی مردم پاسخ دهند.

پاسخگویی به مردم واقعاً کاری تخصصی است که به تلاش ویژه ای هم نیاز دارد. به این دلیل، تصمیم گرفتیم ستاد گسترش احکام را به‌منظور آموزش طلاب برای پاسخگویی و بیان احکام راه‌اندازی کنیم.

طلاب برای بیان احکام باید چه ملاک‌هایی را مدنظر قرار دهند؟

اولویت در گزینش احکام بسیار مهم است. چون هزاران مسئله شرعی داریم و مهم است که کدام را انتخاب کرده و برای مردم بیان کنیم. ما مسائلی را مطرح کنیم که مردم به آنها نیاز داشته و باید احکام گو در متن جامعه باشد تا با مسائل و مشکلات روز مردم آشنا باشد.

سقط جنین که متأسفانه در جامعه رو به رشد است و همچنین ناباوری، ازجمله مسائلی هستند که کمتر در مورد آنها صحبت می‌شود. بسیاری از خانواده‌ها می‌خواهند در مورد روش‌های مجاز ناباروری بدانند و ما وظیفه‌داریم این مسائل را برای آنها مطرح کنیم. اگر شیوه بیان احکام خوب باشد، می‌توانیم موضوعاتی را مطرح کنیم که جامعه به آنها نیاز دارد.

آموزش احکام را باید از چه سنی برای کودکان آغاز کرد؟

به نظر من از زمان پیش دبستانی، با روش‌های مناسب، می‌توان احکام را به کودکان آموزش داد. بحث روانشانی در این زمینه مهم بوده و باید با روش‌های مخصوص کودکان این کار را انجام داد.

آموزش احکام بسیار تخصصی است و اشتباه است بخواهیم احکام را از زمان بلوغ و تکلیف آغاز کنیم، چراکه در این زمان با انباشت احکام مواجه می‌شویم و یک‌باره نمی‌توان آنها را آموزش داد.

در مورد موسسه «ستاد ترویج احکام» و فعالیت‌های آن بیشتر توضیح دهید؟

با توجه به‌ضرورت و اهمیت ترویج احکام دین و کمبود تشکیلات خاص در این خصوص، اساتید مطرح در زمینه بیان احکام، جلسات متعددی را با مدیر حوزه علمیه قم برگزار کردند. سپس مقرر شد ستادی برای تبلیغ و ترویج احکام تشكیل شود؛ ازاین‏رو با تشكیل هیئت مؤسس، حجج اسلام و المسلمین «محمدحسین فلاح‏زاده، سید محمدتقی علوی و حسین وحیدپور» طرح «ستاد ترویج احكام دین» نیز تدوین از سال 1386 فعالیت‏هایش را آغاز کرد.

فرهنگ ­سازی برای عمل به احکام دین در جامعه و برنامه ریزی برای ساماندهی و استفاده بهینه از توانمندی­ها و امکانات حوزه و مراکز فرهنگی دینیِ - دولتی و غیردولتی در مسیر ترویج و اجرای احکام دین، ازجمله اهداف کلی تشکیل این ستاد است.

برنامه‌های ستاد ترویج احکام بر پایه آموزش، پژوهش و تبلیغ استوار است

هدف از فعالیت‌های آموزشی ستاد عبارتند از: آموزش عمومی و تخصصی احکام و فنون جدید در بیان احکام در گرایش­های مختلف و آموزش غیرحضوری احکام به حوزویان شهرستانها.

این آموزش‌ها عبارتند از: آشنایی بیشتر با احکام، آموزش اجرای عملی احکام ، ارتقای توانمندی در بیان احکام و کسب تجربه و تمرین ، فراگیری روش و نحوه محاسبه موارد فقهی ، تسلط (نسبی) بر پاسخگویی به مسائل فقهی و همچنین ، ایجاد انگیزه در جهت یادگیری و تبلیغ و ترویج احکام.

اما اهداف فعالیت‌های پژوهشی موسسه را می توان؛ تدوین کتب و نرم افزارهای احکام دین، تأسیس کتابخانه و نمایشگاه

تخصصی احکام و بازنگری در رساله‌نویسی فقهی و ... خلاصه نمود.

همچنین هدف از فعالیت‌های تبلیغی ستاد مواردی مانند؛ بیان احکام در رسانه های نوشتاری، دیداری و شنیداری؛ تدوین، انتشار، پخش کتب و نرم افزارهای احکام، پاسخ‏گویی مؤثر به موضوعات مختلف احکام و ترویج و بیان احکام در نهادها، مجامع علمی و مراکز آموزشی می باشد.

شیوه بیان و یا تدریس احکام به صورت بیان احکام و همچنین نوشتاری بسیار مهم است تا بتوانیم مخاطب را جذب کنیم. بنابراین یکی از کارهایی که انجام می‌دهیم، آموزش شیوه‌ها و راه­کارهای ارائه احکام در قالب گفتار و نوشتار برای مخاطبین است.

ستاد ترویج احکام دارای چه رسالت و مأموریتی است؟

برخی از مأموریت‏های ستاد عبارت است از: زمینه‏سازی نظام‏مند برای ورود و تحکیم احکام فقهی در همه عرصه‏های زندگی فردی و اجتماعی از طریق: ارتباط و تعامل مستمر با مراجع عظام تقلید به‌ویژه در زمینه استفتای مسائل مستحدثه و نشر فتاوای آن‏ها برای رفع نیاز جامعه و همچنین طراحی و برگزاری دوره‏ها و کارگاه‏های آموزشی، تربیت مدرس و مبلغ احکام، تهیه، تولید و توزیع کتاب، مجله و نرم‏افزارهای فقهی، پشتیبانی و تغذیه فقهی از رسانه ملی و تأمین نیروهای پاسخ‏گو به مسائل شرعی برای مراکز پاسخ‏گویی.

دیگر فعالیت‌های ستاد چیست؟

ستاد ترویج احکام پس از تدوین دوره 2 ساله آموزشی با عنوان «تربیت مربی احکام»، فعالیت خود را در سال 1386 آغاز کرد که تاکنون پنج دوره برگزار شده و امسال نیز دوره ششم برگزار می‌شود.

طلاب سطح 2 حوزه (پایه 9) که در آزمون ورودی و مصاحبه دوره قبول شده باشند، برای حضور در دوره، دعوت خواهند شد. دوره عمومی روزی دو ساعت به مدت یک سال برگزار می‌شود و در کلاس‌ها هم مواردی را که تجربه ثابت کرده، لازم است تدریس می‌شود.

ازجمله مباحث مطرح شده در این دوره عبارتند از: آشنایی با احکام، آشنایی با کتب تحریرالوسیله و عروه الوثقی، تاریخچه فقه و کتاب‏‏ شناسی احکام، مبانی فقه، قواعد و اصطلاحات فقهی، موضوع ‏‏شناسی فقهی، شبهه ‏شناسی فقه، احکام و موضوعات فقهی، احکام مستحدثه، روش کلاسداری، بیان و تدریس احکام و ... .

پس از اتمام دوره عمومی، دوره تخصصی در گرایش‌های مختلفی مانند حوزه کودک، پاسخگویی به احکام و آموزش احکام، آغاز می‌شود.

در راستای اهداف آموزشی ستاد و بر اساس نیاز مبلغان به یادگیری بهتر، پس از برگزاری کلاس‏های نظری، برنامه اردوهای علمی - فقهی و بازدید از مراکز و مؤسسات مرتبط با موضوعات احکامی مانند مرکز نجوم؛ مرکز درمان ناباروری و کشتارگاه دام و طیور در نظر گرفته شده است.

*غیر از برگزاری دوره‌های آموزشی ویژه طلاب، ستاد ترویج احکام در زمینه آموزش چه فعالیت‌هایی دارد؟

آموزش احکام روحانیون و مسئولان عقیدتی - سیاسی نیروی انتظامی یکی دیگر از طرح‌های این ستاد است. همچنین با برگزاری جلسات مشترک بین سازمان عقیدتی - سیاسی نیروی انتظامی و ستاد ترویج احکام دین مقرر شد، کلاس‏های مهارت‏افزایی احکام با دو رویکرد اساسی برگزار شود. رویکرد اول آموزش روش بیان و تدریس احکام به این روحانیون می باشد و رویکرد دیگر، آموزش محتوایی صحیح و یادسپاری تفاوت فتاوا و مشاوره فقهی مناسب برای این روحانیون بوده است.

*آموزش احکام برای زوج‏های جوان در قالب طرح مطلع مهر

امور زنان ریاست جمهوری و وزارت كشور برای کاهش آمار طلاق در جلسات کار‏شناسی به این نتیجه رسیده بودند که یکی از بهترین کارها برای کاهش آمار طلاق، آموزش زوج‏های جوان، قبل از ازدواج و اوایل شروع زندگی مشترک است؛ ازاین‏رو مقرر شد در سه حیطه احکام، روان‏شناسی و پزشکی کلاس برگزار شود. مرکز امور زنان ریاست جمهوری و وزارت كشور از مرکز پاسخ‏گویی جامعۀ الزهرا(س) و ستاد ترویج احکام دعوت به عمل آورد تا برای انجام آزمایشیِ این برنامه "طرح مطلع مهر" در 8 استانی که آمار طلاق زیاد است، اجرا کند. این طرح با هماهنگی‏های لازم با موفقیت انجام شد.

*طرح دوره آموزش احکام و پاسخ‏گویی به احکام شرعی فارغ التحصیلان جامعه الزهرا (سلام‌الله علیها)

احساس نیاز مسئولان جامعه الزهرا (سلام‌الله علیها) و نیز درخواست فارغ‌التحصیلان آن مرکز برای برگزاری دوره آموزش تخصصی احکام، باعث شد تا از ستاد ترویج احکام در این زمینه، درخواست همکاری داشته باشند. پس از موافقت شورای سیاست‌گزاری با این درخواست. کلاس‏ها در جامعه الزهرا(سلام الله علیها) با حضور اساتیدی مانند حجج الاسلام و المسلمین فلاح‏زاده، علوی و... با همکاری آن مرکز برگزار شد .

* تاسیس واحد انتشارات ستاد ترویج احکام و استقبال از منشورات ستاد

یکی از مهم‏ترین عرصه‏های ترویج و تبلیغ در هر رشته، انتشار کتاب در آن زمینه است؛ ازاین‏رو ستاد ترویج احکام دین در راستای تحقق اهداف عالی خود در پی فعال‏سازی این واحد بود. واحد انتشارات با برنامه‏ریزی و تدوین تشکیلات و تأمین زیربناهای کار، فعالیت خود را بر اساس اولویت‏های کاری آغاز کرد و در حال حاضر می‏توان عناوین متعدد منشورات را در کارنامه فعالیت‏های ستاد مشاهده کرد. بعضی از کتاب‏ها با توجه به استقبال خوب مخاطبان، بارها چاپ شده و هم‏اکنون چندین کتاب در حال تحقیق، تدوین و چاپ است.آموزش احکام استاد فلاح‏زاده(کتاب درسی حوزه)؛ راهنمای تقسیم ارث استاد فلاح‏زاده؛ جدول تفاوت فتاوای استاد فلاح‏زاده؛ احکام جوانان زیر نظر استاد وحیدپور؛ احکام نموداری و احکام نماز جماعت و جمعه از جمله کتاب‌های منتشر شده توسط واحد انتشارات ستاد است.

علاقه مندان برای تهیه کتاب های مورد نظر خود می توانند به سایت ستاد مراجعه کنند، چون فهرست كتاب‏های موجود با همراه مشخصات برخی از آن‏ها، به ضمیمه عكس روی جلد، قیمت و توضیح موضوع کتاب‏ها در سایت ستاد احکام قرار گرفته است.

یکی دیگر از خدمات این ستاد پست کتاب است. ارسال کتاب به سراسر كشور به صورت جزئی و عمده برای اشخاص حقیقی و حقوقی(مراكز، مدارس و نهاد‏ها) انجام می‏شود.

همچنین ارسال نمونه کتاب به مراکز فرهنگی و آموزشی در سطح کشور؛ حضور در نمایشگاه‏ها؛ همکاری با مراکز و نهادها در ترویج احکام در زمینه کتب احکام؛ تنها نمایشگاه و مرکز پخش تخصصی کتب احکام و فروش وسایل کمک آموزشی احکامی (از جمله کارت، بنر، پاورپوینت و...) از دیگر خدمات این بخش است.

اعزام استاد برای مؤسسات و مراکز درخواست کننده از دیگر فعالیت‌های ستاد است. اساتید احکام به مراکز آموزشی - فرهنگی نهاد‏های دولتی و غیردولتی، مراکز نظامی و... ، حضور در نمایشگاه بین‌المللی قرآن در سال 1392 و 1393 و حضور در نمایشگاه مؤسسات حوزوی که معاونت پژوهش حوزه قم برگزار کرد و برگزاری جلسه تبلیغی برای دانش‏پژوهان ستاد، قبل از ایام تبلیغ ازجمله فعالیت‌های ویژه ستاد ترویج احکام است.

لطفاً در مورد فعالیت‌هایی که ستاد برای بیان احکام در جامعه انجام می‌دهد بیشتر توضیح دهید؟.

فعالیت‌های ستاد ترویج احکام فراحوزه ای است. آستان قدس رضوی با همکاری ستاد، فعالیت‌های گسترده‌ای را انجام داده، همچنین به مدت ده سال است که در حرم حضرت معصومه(س) بین دو نماز هم ظهر و هم شب، احکام دو دقیقه‌ای گفته می‌شود که بسیار موفقیت‌آمیز بوده است.

در خصوص همکاری آستان مقدس عبدالعظیم حسنی(ع) با ستاد ترویج احکام؛ برخی از اساتید روحانی را جهت فعالیت های آموزشی به این مکان مقدس نیز اعزام کرده ایم.

یکی دیگر از فعالیت‌های ستاد، همکاری با رسانه ملی است. البته اکنون به دلیل برخی مشکلات تنها با برخی شبکه‌ها مانند قرآن و معارف و شبکه سه همکاری داریم.

برگزاری منبرهای احکامی در حرم حضرت معصومه(س) نیز یکی دیگر از فعالیت‌های ستاد است. همان‌طور که منبر اخلاقی داریم، منبرهایی نیز داریم که دارای رنگ و بوی احکامی است. به این صورت که در این منبرها به صورت خالص به اخلاق نمی‌پردازیم، بلکه به صورت غیر مستقیم احکام را در منبر می‌گنجانیم.

"زمزم معرفت" برنامه‌ای است که در حرم برگزار می‌شود. در این برنامه در روزهای یکشنبه هر هفته از طریق سامانه پاسخگویی حرم مطهر به سؤالات احکامی جواب می‌دهیم.

با توجه به تقاضا و همچنین امکاناتی که داریم دوره‌هایی را برای مدارس علمیه سطح کشور در قم برگزار می‌کنیم و اگر شرایط فراهم باشد با اعزام استاد به این مدارس دوره برگزار می‌شود.

*امسال دوره ششم ستاد برگزار می‌شود. از دوره اول تا ششم چه تغییراتی در برنامه‌های ستاد به وجود آمده است؟

پس از برگزاری پنج دوره به این نتیجه رسیدیم که باید از کمیت کاسته و به کمیت بپردازیم. در دوره اول تعداد بیشتری را پذیرفتیم، ولی تجربه اثبات کرد باید کار جدی‌تری داشته و افرادی باشند که خود را برای این کار جدی وقف کنند. لذا در دوره‌های بعدی تعداد کمتری را پذیرفتیم و کار بیشتری انجام شد و در دوره پنجم نیز تنها 50 نفر را پذیرفتیم.

هر دوره کار جدی‌تر و باکیفیت‌تر دنبال شد و اساتیدی که استفاده می‌کنیم، بهترین اساتید در کار خودشان هستند. تاکنون 700 نفر در این زمینه فارغ‌التحصیل داشته‌ایم که در جاهای مختلفی فعالیت می‌کنند.

در دوره جدید طرح با هدف افزایش کیفیت در یک دوره دو ماهه مقدماتی آغاز و سپس آزمون ورودی گرفته می‌شود و کسانی که در این آزمون موفق شوند انتخاب شده و ادامه دوره با این افراد خواهد بود.برای بیان احکام به جوانان چه چه شیوه‌هایی را پیشنهاد می‌کنید؟

یکی از مسائلی که همواره بر آن تأکید داریم این است که تنها به بیان احکام اکتفا نکرده و به مسائل ریشه‌ای نیز بپردازیم.

وقتی با جوانی روبه رو می‌شوید، قبل از گفتن احکام باید به او بگویید که از مرجعی باید تقلید کند چون اولین سؤالی که در ذهنش نقش می‌بندد؛ این است که چرا باید تقلید کند. شما باید ابتدا به این سؤالات پاسخ داده و سپس در مورد حرام و حلال بودن سخن بگویید.

متأسفانه شبهه‌های بسیاری پیش روی جوانان ما قرار دارد و شبکه‌های ماهواره‌ای و مجازی نیز به این شبهه‌ها دامن می‌زنند. قبل از بیان احکام، باید زیرساخت‌ها درست شود. اگر فرد مسلمان با تمام وجود قانع شود که ماهیت تقلید چیست، نیاز خود را به دانستن احکام احساس خواهد کرد.

عده‌ای ممکن است سؤال کنند چرا طلا برای مرد حرام است. ما باید برای اینگونه سؤالات، پاسخی مناسب داشته باشیم در خود احکام نیست. شما باید در مبانی احکام ثابت کنید احکام بر اساس حکمت‌هایی استوار است؛ لذا در این صورت افراد جامعه با آرامش کامل‌تری به احکام عمل می‌کنند.

بنابراین ستاد ترویج احکام اعلام آمادگی کرده در این زمینه ورود پیدا کند و رسانه‌ها در این خصوص می‌توانند ستاد را یاری رسانند.

*یکی از فعالیت‌های ستاد ترویج احکام راه‌اندازی کتابفروشی تخصصی احکام است. لطفاً در مورد فعالیت‌های این موسسه توضیحاتی را بفرمایید.

راه‌اندازی کتابفروشی تخصصی احکام یکی دیگر از فعالیت‌های این ستاد است که برای اولین در ایران تاسیس شده است.

این کتابفروشی موجب شده طلاب و فضلای حوزه برای یافتن کتاب مورد نظر خود در زمینه احکام سردرگم نشوند. در این کتابفروشی تمام کتاب‌هایی که در زمینه احکام منتشر شده‌اند، جمع‌آوری و در اختیار طلاب قرار می­گیرد.

این کتابفروشی با مدارس علمیه و ارگان‌های مختلف سراسر کشور ارتباط برقرار می‌کند و از طریق ارسال کتاب به ترویج احکام می‌پردازد. سایت کتابفروشی ستاد در این زمینه فعال بوده و متقاضیان می‌توانند با مشاهده مشخصات کتاب و از طریق سایت اعلام نیاز کنند تا این کتاب‌ها برای آنها ارسال شود.

از جمله فعالیت‌های این کتابفروشی چاپ و یا حمایت از کتاب‌های احکامی است و همچنین چون بعضی از مؤلفین می‌خواهند کتابشان را با آرم ستاد چاپ کنند و ستاد درصورتی‌که کتاب را شایسته چاپ دید، اجازه می‌دهد با آرم ستاد چاپ شود.

شیوه های بیان احکام برای سنین و اقشار مختلف چگونه است؟

روش‌های بیان احکام به‌تناسب افراد مختلف جامعه متفاوت است. مطمئناً بیان احکام برای مخاطبان در دانشگاه باید با منبر تفاوت داشته باشد. حتی در منبر نیز روش‌های مختلفی باید داشته باشید، چراکه با عموم افراد مواجه هستید.

در قدیم همه منبری‌ها خود را ملزم می‌دانستند بخشی از منبر را به احکام اختصاص دهند، ولی امروز این امر کمتر دیده می‌شود.

*بهترین روش برای بیان احکام در منبر روش غیرمستقیم است. به این صورت که هنگام بیان مسائل اخلاقی، به‌صورت غیرمستقیم نیز گریزی به بحث حلال و حرام می‌زنیم. ما این گله را از منبری‌های مشهور داریم که چرا بخشی از مسئولیت خود که بیان احکام است را انجام نمی‌دهند. درحالی‌که در گذشته بیان احکام، بخشی از مسئولیت یک منبری بود.

در قدیم افرادی به نام مسئله‌گو داشتیم که در حال فراموشی بوده، ولی اکنون این سنت در حال گسترش است و در بسیاری از مساجد نیز حداقل شب‌ها بین نماز، بیان احکام را اجرا می‌کنند.

بحث احکام را باید وظیفه ای همگانی در حوزه بدانیم. چه ایرادی دارد که روحانی‌ای که استاد دانشگاه است زمان بسیار کمی از کلاس خود را به بیان مقررات رفتاری اختصاص دهد.

در بیان احکام ابتدا باید مخاطب شناسی صورت گرفته و مشخص شود برای چه کسی می‌خواهیم احکام بگوییم. چون برای سنین مختلف باید رده‌بندی بیان احکام داشته و حتی برای پیش‌دبستانی نیز مطالب مشخصی را بیان کنیم.

متأسفانه ما هنوز برای کودکان کارهای رفتاری انجام نداده‌ایم. چون می توان احکام را در قالب شعر و کارهای هنری بیان کرد ولی در این زمینه نیز کاری انجام نداده‌ایم. برای این کار فقط کافی است حوزه علمیه با هنرمندان ارتباط داشته باشد.

وسایل ارتباطی در زمینه پاسخگویی به احکام چه جایگاهی دارد؟

یکی از وسایل ارتباطی که در زمینه پاسخگویی به سؤالات احکامی رایج شده تلفن است. مراکز پاسخگویی به احکام و دفاتر مراجع به‌صورت تلفنی پاسخگوی سؤالات مردم هستند و هر زمانی که تماسی گرفته شود، کارشناسان احکام به سؤالات آنها پاسخ می‌دهند.

در گذشته اگر کسی در مورد مسئله‌ای سؤال داشت، باید نامه می‌نوشت و پس از چند ماه جواب نامه خود را دریافت می کرد، ولی امروزه با پیشرفت‌هایی که صورت گرفته ، به‌سرعت می‌توانید پاسخ خود را دریافت کنید، همچنین تمامی مراجع دارای سایت هستند و از این طریق نیز به سؤالات احکامی مردم پاسخ می‌دهند.

یکی از راه‌های آموزش احکام استفاده از ماهواره است. متأسفانه به نام خود حوزه ماهواره نداریم، ولی شبکه جهانی ولایت که منتصب به حوزه و زیر نظر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی است، بسیار متین، مستدل و منطقی در زمینه احکام فعالیت می‌کند.

ما در طول ماه مبارک رمضان در این شبکه هر روز برنامه داشتیم و در طول سال نیز به صورت یک روز در میان برنامه داریم.

ستاد ترویج احکام تحت حمایت چه گروه‌هایی قرار دارد؟

ستاد ترویج احکام به عنوان یک موسسه، دارای ثبت رسمی کشوری است و همچنین به عنوان یکی از مؤسسات فرهنگی حوزه ثبت شده ، ولی از نظر بودجه به هیچ جا وابسته نیست و بودجه مصوبی ندارد و یکی از دلایل آن این است که جزو مراکز تخصصی حوزه نیست.

امکانات ما بسیار محدود بوده و تاکنون با کمک بزرگان حوزه توانسته‌ایم روی پای خود بایستیم. ما خود را بازوی حوزه می‌دانیم و در برگزاری دوره‌های مختلف نیز مدیر حوزه‌های علمیه در جریان کار ما بوده و به ما نیز کمک می‌کردند.مراجع نیز در دیدارهای مختلف از ما پشتیبانی و حمایت کرده‌ و کار ما را جدی و لازم می‌دانند.

تولیت قبلی و فعلی آستان قدس حضرت معصومه(س) نیز از ما حمایت کرده‌اند و در سال‌های اولیه در ساختمان حرم مستقر بودیم. ولی انتظار داریم با توجه به رسالت مهمی که این ستاد دارد، کمک‌های مادی و معنوی از ستاد افزایش یابد تا بتوانیم کار خود را گسترش دهیم. مثلا ساختمان کنونی ستاد بسیار محدود است و اگر بخواهیم از نظر کمی دوره‌ها را گسترش دهیم، جوابگوی فعالیت‌های ما نیست.

در پایان اگر مطلبی باقی‌مانده است بفرمایید؟

ستاد ترویج احکام موسسه‌ای است که بدون انتظار و چشم‌داشتی از کی کار بزرگی را در زمینه احکام انجام می‌دهد، ولی متأسفانه در مورد فعالیت‌های آن به خوبی اطلاع‌رسانی نشده است.

این ستاد در نظر دارد برای عموم طلاب آموزش‌هایی را برگزار کند. به همین منظور به مدیر حوزه علمیه قم پیشنهاد داده‌ایم که یک دوره آموزشی عمومی بدون آزمون ورودی و مصاحبه، به‌صورت آزاد برای تمامی طلبه‌ها، چند روز در هفته بعد از نماز مغرب و عشاء در سالن جلسات مدرسه فیضیه برگزار کنیم.

ستاد ترویج احکام در خارج از کشور نیز فعال است و در کشور هندوستان و در آفریقا، از طریق اعزام استاد فعالیت‌هایی را انجام داده، همچنین با جامعه المصطفی(ص) به صورت جدی همکاری داریم و برای طلاب غیر ایرانی دوره‌هایی را برگزار کرده‌ایم.

ستاد در زمینه‌های مختلف مانند محیط‌ زیست نیز فعالیت دارد. با توجه به درخواست سازمان محیط زیست رساله‌ای از احکام محیط زیست را منتشر کرده‌ایم و با تمامی نهادها نیز که تقاضا کنند، آمادگی همکاری داریم.