حُجُرات یعنی حجره‌ها و اتاق‌ها. این سوره مدنی است.
عقیق:این سوره مشتمل بر مسائلی از احکام دین است. احکامی که با عمل به آن،
سعادت زندگی فردی و اجتماعی انسان تکمیل می شود و نظامی صالح و پاک در
جامعه برپا می شود:این احکام و آداب به سه بخش تقسیم می شود:
1- بعضی از آنها، ادبی است که بنده باید در رابطه با خداوند سبحان مراعات کند.
2- برخی دیگر، آدابی است که بندگان خدا باید در مورد رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) رعایت کنند.
3- آدابی که مردم در برخورد با یکدیگر در جامعه باید رعایت کنند.
در ادامه به شرح این سه بخش می پردازیم:
یک - ادب در مقابل خدا:
در آیه نخست می خوانیم:
ای کسانی که ایمان آورده اید، در برابر خدا و پیامبرش (در هیچ کاری) پیشی مجویید، و از خدا پروا بدارید که خدا شنوای داناست.
مراد آنست که اگر کاری را انجام می دهید یا کاری را ترک می کنید و اگر اراده انجام یا ترک کاری را دارید. تابع حکم خدا باشید. اگر انسان چنین باشد داخل در ولایت خدا و در مقام بندگی است، آنچنانکه خواست عبد و بنده، تابع خواست خداست و چیزی جز آنچه را که خدا می خواهد، نمی خواهد.
دو - ادب در مقابل رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم:
در آیه 2 تا 5 چنین آمده است:
ای کسانی که ایمان آورده اید، صدایتان را بلندتر از صدای پیامبر مکنید، و همچنانکه بعضی از شما با بعضی دیگر سخن می گویید با او به صدای بلند سخن مگویید، مبادا بی آنکه بدانید کرده هایتان تباه شود. کسانی که پیش پیامبر خدا صدایشان را فرو می خوابانند (و آهسته سخن می گویند) همان کسانند که خدا دلهایشان را برای پرهیزگاری امتحان کرده است؛ آنان را آمرزش و پاداشی بزرگ است.
کسانی که تو را از پشت حجره ها (و اطاقهای مسکونی تو) به فریاد می خوانند، بیشترشان نمی فهمند. و اگر صبر کنند تا بر آنان درآیی، مسلماً برایشان بهتر است و خدا آمرزنده و مهربان است.
سه - آداب مسلمانان در برابر یکدیگر:
آیات 6 تا 12 شامل دستوراتی برای مؤمنان است که باید در رابطه با یکدیگر رعایت کنند. این دستورات به صورت خلاصه چنین است:
الف - مسلمانان را از پذیرفتن اخباری که فاسقی بازگو می کند - بدون اینکه تحقیقی پیرامون آن انجام گیرد - نهی می کند.
ب - به مسلمانان دستور می دهد تا در میان دو گروه از مؤمنان که با هم در جنگند، صلح و سازش برقرار کنند؛ و اگر باز هم یکی از آن دو بر دیگری تعدی کرد، با آن که تعدی می کند بجنگند تا به فرمان خدا باز گردد و دست از ستم و تجاوز بر دارد. در آن صورت میان آنان با عدالت، صلح دهند. مؤمنان را برادران یکدیگر می خواند و به سازش دادن میان برادران امر می کند.
ج - مؤمنان و به ویژه زنان را از اینکه یکدیگر را مسخره کنند باز می دارد.
د - آنان را از اینکه به دیگران لقب ها و نسبتهای زشت و ناروا بدهند نهی می کند.
ه - به همه مؤمنان دستور می دهد تا از گمان بد نسبت به یکدیگر دوری گزینند.
و - مسلمین را از تجسس در امور یکدیگر و غیبت کردن از هم باز می دارد و غیبت برادران و خواهران ایمانی را به خوردن گوشت مرده آنان تشبیه می کند که البته برای انسان بسیار ناگوار است و طبع انسان به هیچ وجه پذیرای آن نیست.
در آیه 13 ملاک ارزش و ارجمندی انسانها را تقوا و پرهیزگاری آنان معرفی می کند. یعنی هر کس با تقواتر است دارای ارزش و احترام بیشتری است. آری در بینش قرآنی احترام، به مال و ثروت و دارایی و مانند آن نیست، و تنها ملاک برتری، تقوا و پرواپیشگی است.
پی نوشت:
کتاب گلستان سوره‌ها – ص 44
محمدحسین جعفری
منبع:تسنیم
