رسول خدا (ص) می فرمایند: «ای ابن مسعود! هر گاه خواستی کاری کنی که از روی دانش و خرد باشد و از کار بدون تدبر و دانش بپرهیز، چراکه خدای جلیل می فرماید: (در سوگندهای خود) مانند آن زن نباشید که بافته اش را پس از آنکه محکم می کرد از هم می گسست و رشته رشته می کرد.» (مکارم الاخلاق، ص 458)

تفکر در سیره و گفتار نبی اکرم (ص)، از بزرگترین عبادت ها برشمرده شده است، ایشان (ص) در روایتی یک ساعت اندیشه کردن را بهتر از عبادت یک سال معرفی کردند (مصباح الشریعه، ص 171) و در حدیثی دیگر تفکر را عبادتی برشمردند که از حیث عظمت، در میان عبادات مثل و همتایی ندارد.

قرآن در اين باره مي فرمايد: "إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّيلِ وَالنَّهَارِ وَالْفُلْكِ الَّتِي تَجْرِي فِي الْبَحْرِ بِمَا ينْفَعُ النَّاسَ وَمَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّمَاءِ مِنْ مَاءٍ فَأَحْيا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَبَثَّ فِيهَا مِنْ كُلِّ دَابَّةٍ وَتَصْرِيفِ الرِّياحِ وَالسَّحَابِ الْمُسَخَّرِ بَينَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يعْقِلُون"( بقره، 164)

در آفرينش آسمان ها و زمين، و آمد و شد شب و روز و كشتي هايي كه در دريا به سود مردم در حركتند و آبي كه خداوند از آسمان نازل كرده و با آن، زمين را پس از مرگ، زنده نموده و انواع جنبندگان را در آن گسترده، و (همچنين) در تغيير مسير بادها و ابرهايي كه ميان زمين و آسمان مسخرند، نشانه‌هايي است (از ذات پاك خدا و يگانگي او) براي مردمي كه عقل دارند و مي‌انديشند!

و اين نوع تفكر است كه امام صادق (ع) درباره آن مي فرمايند: "فكر آئينه حسنات است و كفاره سيئات و روشني دل ها و وسعت خلق. به وسيله آن مي رسد آدمي به آنچه صلاح امر معاد است و حاصل مي شود اطلاع بر عواقب امور و زيادتي در علم و آن خصلتي است كه هيچ عبادتي مثل آن نيست."

به فرموده امام صادق (ع) فردی نزد رسول خدا (ص) آمد و عرض کرد: ای رسول خدا (ص)! توصیه و سفارشی به من کن. آن حضرت (ع) سه بار از او پرسیدند: اگر سفارشی کنم انجام می دهی؟ آن شخص در هر سه بار پاسخ داد: آری، رسول خدا (ص)! حضرت رسول (ص) فرمودند: «به تو سفارش می کنم که هر گاه خواستی کاری انجام دهی درباره سرانجام آن تدبر کن، اگر مایه رشد و هدایت بود انجام بده و اگر مایه گمراهی بود از ان بپرهیز.» (الکافی، ج 8، ص 150)

امام صادق (ع) می فرمایند: «سه چیز فرد را از دستیابی به مقامات عالی باز می دارد: کوتاهی همت، کم تدبیری و ناتوانی در اندیشه.» (تحف العقول، ص 315)

رسول خدا (ص) تفکر و تدبر در قرآن و عبرت از آموزه های آن را مورد تأکید فراوان قرار داده، تدبر و تعقل در قرآن را عبادت برشمردند. از پیامبر خدا (ص) روایتی نقل شده که در آن حضرت (ص) فرمودند: "به چشمانتان بهره ای از عبادت برسانید؛ گفتند: چگونه؟ فرمودند: با نگاه کردن به قرآن و تفکر در آن و عبرت گیری از عجائب آن.»

منبع:شبستان