عقیق | پایگاه اطلاع رسانی هیئت ها و محافل مذهبی

کد خبر : ۵۴۳۸۶
تاریخ انتشار : ۰۷ خرداد ۱۳۹۴ - ۱۸:۳۷
در بعضی از آیات قرآن کریم سخن از دشمنی بعضی زنان و فرزندان به میان آمده است. در این مقاله راهکارهایی جهت برخورد با این افراد ارائه شده است.
عقیق:نحوه برخورد با همسران و فرزندان خطاکار

«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّ مِنْ أَزْوَاجِکُمْ وَأَوْلَادِکُمْ عَدُوًّا لَّکُمْ فَاحْذَرُوهُمْ وَإِن تَعْفُوا وَتَصْفَحُوا وَتَغْفِرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ» (تغابن 14) (1)

در این آیه شریفه پنج کلمه محوری وجود دارد که به بررسی آن ها با توجه به مفردات راغب می پردازیم:

کلمه اول: عدو «عدواًلکم»

العدو: تجاوز و درگذشتن از حد است که با التیام منافات دارد یعنی با بهبودی بخشیدن و سازگاری دادن میان دو چیز تفاوت دارد.

عدو دو گونه است:

1. عداوت به قصد دشمنی و خصومت 2. دشمنی و عداوتی که از روی قصد نباشد بلکه حالتی به او دست می دهد که اذیت می شود و همان گونه که از دشمنان مورد اذیت و آزار قرار می گیرد.

کلمه دوم: حذر «فاحذروهم»

حذر: دوری کردن از چیزی ترسناک و هراس آور است.

کلمه سوم: عفو «و ان تعفوا»

عفوت عنه: قصد از بین بردن گناهش را نمودم که از انجام آن برگردد. پس عفو: دور شدن از گناه است.

کلمه چهارم: صفح «واصفحوا»

الصفح: درگذشتن و نکوهش نکردن است «فَاعْفُواْ وَاصْفَحُواْ حَتَّى یَأْتِیَ اللّهُ بِأَمْرِهِ» (بقره 109) (2)

صفحت عنه: یا از او چشم پوشی کردم و از گناهش درگذشتیم یا او را رو در روی دیدم و از او دوری کردم یا از صفحه کتابی که گناهش را در آن ثبت کرده بودم در گذشته و به صفحات دیگر پرداختم.

کلمه پنجم: غفر «وتغفروا»

الغفر: بم و ترس و آنچه که انسان را از پلیدی و آلودگی مصون می دارد.

اغفر ثوبک فی الوعاء: لباس را در ظرف شستشو کن تا چرکش دور شود.

غفر له: وقتی است که در ظاهر از او در گذرد هر چند که در باطن بر او اعتمادی نکرده و از او درنگذشته است.
«عفو» و «صفح» و «غفر» در عین حال که هر سه به معنای گذشت است اما عفو گذشتی است که کدورت در دل گرفته نمی شود اما باید توأم با یک عمل اصلاحی باشد و اما صفح به معنای گذشت توام با تغافل و اغماض است و «غفر» به معنای گذشت ظاهری است اما کدورت را در دل حفظ می کنیم و براساس آن تصمیم گیری می کنیم
اختلاف عقاید دینی در ازدواج

اقسام همسران و فرزندان

در قرآن کریم دو نوع همسر و فرزند مطرح شده است:

1. همسران و فرزندانی که سبب چشم روشنی هستند.

این قسم در آیه 74-76 سوره فرقان بیان شده است:

«وَالَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّیَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَامًا

أُوْلَئِکَ یُجْزَوْنَ الْغُرْفَةَ بِمَا صَبَرُوا وَیُلَقَّوْنَ فِیهَا تَحِیَّةً وَسَلَامًا  

خَالِدِینَ فِیهَا حَسُنَتْ مُسْتَقَرًّا وَمُقَامًا» (3)

2. همسران و فرزندانی که دشمنی می کنند که در آیه 14 سوره تغابن مطرح شده است.

بحث ما در این مقاله نوع دوم است که تحت عنوان راهکارهای قرآنی برای تعامل و مواجه با همسران و فرزندان نااهل آن را مطرح می کنیم.

براساس آیه 14 تغابن نکات ذیل استفاده می گردد.

دشمنی زنان و فرزندان نااهل بر محور ایمان است: خداوند مۆمنان را خطاب قرار داده است و از جمله «عدو لکم» استفاده می شود که فاصله و تضادی که میان آنان و مۆمنین ایجاد می شود اختلافات خانوادگی معمول نیست بلکه اختلاف دینی است یعنی همسران و یا فرزندان نااهل رفتارهایی خلاف ایمان به خدا انجام می دهند.

از راهکارهایی که خداوند بیان فرموده است چنین استفاده می گردد که منظور از عدو معنای دومی است که در مفردات راغب آمده است و به معنای اول یعنی عداوت به قصد دشمنی و کینه توزی نیست و لذا می فرماید: «عدو لکم» نه «عدو علیکم» و الا اگر چنین بود جنگ و مقابله با آنها لازم است و دستور جهاد فی سبیل الله بر علیه دشمنان دین شامل همسران و فرزندان محارب نیز می شود.

علاوه بر این با خطاب «یا ایهاالذین آمنوا» جهت عداوت روشن می شود و آن تعارضی است که همسران و فرزندان نااهل با مۆمنین در عمل ایمانی دارند. این عداوت مربوط به مسائل عادی و اختلافات نظری و سلیقه ای نیست بلکه مربوط به مسائل دینی و اختلافات اعتقادی است.

به عنوان مثال همسر یا فرزند نماز نمی خوانند و یا رعایت محرم و نامحرم را نمی کنند و یا زن نسبت به مرد و یا مرد نسبت به زن خیانت می کند و یا فرزند با دوستان ناباب رفاقت می کند و به حرف پدر و مادر خود گوش نمی دهد و امثال آن.

راهکارهای مواجهه با همسران و فرزندان نااهل

راهکار اول. حذر

با توجه به ضرر و زیانی که فرزندان و همسران نااهل برای مۆمنان دارند باید نگران و ترسان بود .

اولین راهکاری که خداوند برای مواجهه و مقابله با آنان می فرماید این است که آنها از حیث مادی و معنوی زیان ها و خسارات جدی به خانواده وارد می کنند؛ هم کسب و درآمد خانواده را به هدر می دهند و هم عزت و آبروی خانواده را مورد هتک قرار می دهند و از همه مهمتر خود را ضایع می کنند و این بزرگترین ضربه به خانواده است بنابراین باید حساس بود و تسلیم آنها نباید شد و مۆمنان از آنها باید برحذر باشند لذا خداوند به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) دستور می دهد که از اهل کتاب برحذر باش مبادا تو را از بعضی احکام الهی منحرف سازند.

«وَاحْذَرْهُمْ أَن یَفْتِنُوکَ عَن بَعْضِ مَا أَنزَلَ اللّهُ إِلَیْکَ» (مائده 49) (4)

 
بخشش

راه کار دوم. عفو

«عفو» بنابر آنچه از مفردات راغب نقل شده، عبارت از بخشش و گذشتی است که در آن اصلاح طرف مقابل از خطا و سیئه مورد نظر باشد و بر این اساس در آیه 40 سوره شوری؛ عفو همراه با اصلاح عامل پاداش الهی مطرح شده است:

«وَجَزَاء سَیِّئَةٍ سَیِّئَةٌ مِّثْلُهَا فَمَنْ عَفَا وَأَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ إِنَّهُ لَا یُحِبُّ الظَّالِمِینَ» (5)

بنابر این اگر عفو نتواند طرف مقابل را اصلاح کند و یا بعد از عفو اقدام اصلاحی صورت نگیرد موجبات پاداش الهی فراهم نشده است.

به عبارتی راهکار دوم صرفاً به معنای گذشتن از کارهای خلاف همسران و فرزندان نااهل نیست بلکه عفو و گذشتی دارای ارزش است که موجب اصلاح آنها گردد والا اگر عفو و گذشت موجب جری شدن هرچه بیشتر آنان گردد، این عفو و گذشت ارزشی ندارد.

راهکار سوم. «صفح»

«صفح» به معنای گذشت توأم با اغماض و چشم پوشی و تغافل است یعنی برخی خطاها را نباید به روی آنان آورد زیرا سبب جری تر شدن آنها و تثبیت آن خطاها در شخصیت آنان می شود.

لذا در مفردات راغب صفح گذشتی که توأم با ملامت نباشد معنا شده است و این مفهوم مستلزم آن است که تغافل و چشم پوشی از خطا شود.

بر این اساس خداوند به پیامبرش دستور می دهد:

«وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَمَا بَیْنَهُمَا إِلاَّ بِالْحَقِّ وَإِنَّ السَّاعَةَ لآتِیَةٌ فَاصْفَحِ الصَّفْحَ الْجَمِیلَ  

إِنَّ رَبَّکَ هُوَ الْخَلاَّقُ الْعَلِیمُ» (حجر 85 و 86) (6)

امام علی (علیه السلام) می فرماید:

نصف عقلانیت عاقل ظرفیت داشتن است و نصف دیگر آن خود را به غفلت زدن است. (غررالحکم 2378 میزان الحکمه)

عفو و گذشتی دارای ارزش است که موجب اصلاح آنها گردد والا اگر عفو و گذشت موجب جری شدن هرچه بیشتر آنان گردد، این عفو و گذشت ارزشی ندارد

راهکار چهارم. «غفر»

«غفر له» همانگونه که گذشت در مفردات راغب به معنای گذشت ظاهری است اما در باطن اعتماد نکردن و نگذشتن است و «غفر» به معنای بیم و ترس و آنچه انسان را از پلیدی و آلودگی مصون می دارد و «غفر ثوب» لباس را شستشو دادن برای پاک شدن از چرک است.

براین اساس خداوند در وصف مومنان متوکل به خدا در آیه 37 سوره مبارکه شوری می فرماید:

« وَإِذَا مَا غَضِبُوا هُمْ یَغْفِرُونَ» (7)
خشم

براین اساس «غفر» از طرف انسان بدین معناست که به ظاهر از خطای آنان در می گذریم اما در باطن به فکر چاره جویی برای پاک کردن آنان از آن خطا بر می آییم.

برخلاف عفو که اصولاً از خطا کامل گذشت می شود و کدورتی از آن در دل نگه نمی داریم.

بنابراین «عفو» و «صفح» و «غفر» در عین حال که هر سه به معنای گذشت است اما عفو گذشتی است که کدورت در دل گرفته نمی شود اما باید توأم با یک عمل اصلاحی باشد و اما صفح به معنای گذشت توام با تغافل و اغماض است و «غفر» به معنای گذشت ظاهری است اما کدورت را در دل حفظ می کنیم و براساس آن تصمیم گیری می کنیم.

راهکار پنجم. «غفران و رحمت خداوند»

خداوند تدبیر در مقابل همسران و فرزندان نااهل را دو بخش کرده است یک بخش وظیفه مومنان است که در حوزه حذر، عفو، صفح و غفر است و بخش دوم نقش خداوند در اصلاح امر خانواده است و لذا با «ان» شرطیه مطرح فرموده یعنی اگر شما مومنان در مواجه با همسران و فرزندان نااهل این چهار امر را انجام دهید خداوند غفران و رحمت خود را نسبت به شما انجام می دهد و رحمت خاصه خود که اصلاح امور و باز کردن گره معضل و مشکلات است را انجام می دهد.

 

پی نوشت ها:
1- اى کسانى که ایمان آورده‏اید، در حقیقت برخى از همسران شما و فرزندان شما دشمن شمایند، از آنان بر حذر باشید، و اگر ببخشایید و درگذرید و بیامرزید، به راستى خدا آمرزنده مهربان است.

2- عفو کنید و درگذرید، تا خدا فرمان خویش را بیاورد.

3- و کسانى‏اند که مى‏گویند: «پروردگارا، به ما از همسران و فرزندانمان آن ده که مایه روشنىِ چشمان [ما] باشد، و ما را پیشواى پرهیزگاران گردان.»
اینانند که به [پاس‏] آنکه صبر کردند، غرفه [هاى بهشت را] پاداش خواهند یافت و در آنجا با سلام و درود مواجه خواهند شد.
در آنجا، جاودانه خواهند ماند. چه خوش قرارگاه و مقامى!
4- و از آنان بر حذر باش مبادا تو را در بخشى از آنچه خدا بر تو نازل کرده به فتنه در اندازند.
5- و جزاى بدى، مانند آن، بدى است. پس هر که درگذرد و نیکوکارى کند، پاداش او بر [عهده‏] خداست. به راستى او ستمگران را دوست نمى ‏دارد.
6- و ما آسمانها و زمین و آنچه را که میان آن دو است جز به حق نیافریده‏ایم، و یقیناً قیامت فرا خواهد رسید. پس به خوبى صرف نظر کن.
زیرا پروردگار تو همان آفریننده داناست.
7- و چون به خشم درمى ‏آیند در مى‏گذرند.
پایگاه اینترنتی بنیاد اندیشه اسلامی؛ نوشته حجت الاسلام احمد امید
منبع:روضه

 


ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
پربازدیدترین اخبار
پنجره
تازه ها
پرطرفدارترین عناوین