عقیق: یکی از تکالیف و آداب شیعیان در عصر غیبت، ناله کردن و نُدبه نمودن و تاسف خوردن به غیبت «امامشان» است.ندبه به معنای خواندن، گریه بر شخص مرده همراه با ذکر خوبی‌های او می‌باشد

این دعا مشتمل بر عقائد شیعه و تأسف بر غیبت مهدی است که از امام ششم شیعیان نقل گردیده و به خواندن آن در چهار عید:جمعه، عید فطر، عید قربان و عید غدیر توصیه شده‌است.

دعای ندبه را امام صادق (علیه السلام) به شیعیان زمان خویش آموختند و امرفرمودندكه این دعا در اعیاد چهارگانه جمعه،فطر،غدیرو قربان خوانده شود.

همچنین در زمان غیبت حضرت صاحب الزمان این دعا می تواند باعث تجدید عهد و میثاق با صاحب الزمان (عج) باشد. این دعا بیان تاریخی ازحضور اولیای خدا بر روی زمین تا حضرت مهدی(عج) میباشد.

صدرالاسلام همدانی در كتاب خود (تكالیف الآنام) در رابطه با فضیلت دعای ندبه گفته است:هرگاه در جایی با حضور قلب و اخلاص تمام و توجه به مضامین عالی آن خوانده شود نه تنهاعنایت و توجه امام زمان را به آن مكان جلب میكند بلكه باعث حضور حضرت در آنجا میگردد.

 بسیاری از اولیا با خواندن این دعا با حضرت مهدی(عج) ملاقات داشته اند.

محدث نوری نقل میكند در كنار حرم عسكریین علیه السلام شخصی بود به نام آقا محمد به نقل از مادرش نوری در سرداب مشغول به خواندن دعای ندبه بود كه حضرت مهدی(عج) در آنجا می آیند و با او ملاقات می كنند.

سند دعا

دعای ندبه را عده‌ای از علما و محدثین نقل کرده‌اند و برخی تا ۱۵ سند برای آن بر شمرده‌اند. از آن جمله:

• ابو جعفر محمد بن حسین بن سفیان بزوفری. او معاصر شیخ نجاشی و از اعلام قرن پنجم بوده، این دعا را نقل کرده‌است.
• ابوالفرج محمد بن علی بن یعقوب بن اسحاق بن ابی قره قنائی . او در کتاب «الدعاء» نقل کرده‌است. او که از مشایخ شیخ مفید؛ به حساب می‌آید مورد تأیید خاص او قرار گرفته‌است.
• محمد بن جعفر بن علی بن جعفر مشهدی حائری. در کتاب مزار کبیر (مزار ابن مشهدی) از محمد بن ابیقره نقل کرده وآن را به امام مهدی نسبت داده‌است.^[۱]
• سید بن طاووس.  او در کتاب مصباح الزائر^[۲] و اقبال الاعمال^[۳] به نقل از کتاب محمّد بن حسین بن سفیان بزوفری نقل کرده وآن را به امام زمان نسبت داده‌است.
• علامه مجلسی .دعای ندبه را در  کتاب بحارالانوار به نقل از مصباح الزائر سید بن طاووس و در کتاب تحفة الزائر و در کتاب زاد المعاد نیز دعای ندبه را نقل کرده و در سرآغاز می گوید: و اما دعای ندبه که مشتمل است بر عقاید حقه و تاسف بر غیبت حضرت قائم، علیه السلام، به سند معتبر از حضرت امام جعفر صادق، علیه السلام، منقول است، که سنت است این دعای ندبه را در چهار عید بخواند، یعنی: جمعه، عید فطر، عید قربان و عید غدیر^[۴].
• محدث نوری.محدث میرزا حسین نوری، در کتاب تحیة الزائر دعای ندبه را به نقل از مزار کبیر، مزار قدیم، و مصباح الزائر سید بن طاووس روایت کرده‌است.^[۵]

• و بسیاری دیگر از بزرگان شیعه این دعا را نقل کرده‌اند.^[۶]

شرح‌ها

محققان این دعا را مورد توجه خود قرار داده و بر آن شروح و حواشی نوشته‌اند. برخی از قدیمی‌ترین آنها عبارت‌اند از:

• شرح دعای ندبه از صدرالدین محمد حسنی مدرس یزدی.
• عقد الجمان لندبة صاحب‌الزمان از میرزا عبدالرحیم تبریزی.
• وسیلة القربة فی شرح دعاء الندبة از شیخ علی خوئی.
• شرح دعای ندبه از ملا حسن تربتی سبزواری.
• النخبة فی شرح دعاء الندبة از سید محمود مرعشی.
• شرح یا ترجمه دعای ندبه از سردار کابلی.
• معالم القربة فی شرح دعاء الندبة از محدث ارموی.
• وظائف الشیعة فی شرح دعاء الندبة از ادیب اصفهانی.
• کشف الکربة از محدث ارموی.
• نوید بامداد پیروزی از موسوی خرم آبادی.
• شرح وترجمه دعای ندبه از محبّ الاسلام.
• نصرة المؤمنین از عبدالرضا خان ابراهیمی.
• فروغ الولایة از آیت اللَّه صافی.
• الکلمات النخبة از عطائی اصفهانی.
• رسالة حول دعاء الندبة از محمّد تقی تستری.
• رسالة حول دعاء الندبة از میرجهانی اصفهانی.
• سند دعاء الندبة از سید یاسین الموسوی.
• شرحی بر دعای ندبه از علوی طالقانی.