ياران خوب رسول خدا (ص) پيوسته به ياد مرگ بودند، لذتهاى دنيا را ناديده گرفتند و با عزت زيستند و بسيارى از آنان به شرف شهادت نائل شدند.
عقیق:یکی دیگر از شبهاتی که مورد نهج البلاغه مطرح شده در صفحه 61 کتاب "اثر التشیع فی الادب العربی" بیان شده است.این شبهه چنین طرح شده : « در بسيارى از خطبه ها و كلمات قصار نهج البلاغه سختيهاى مرگ و ظلمت قبر و مشكلات جهان پس از مرگ بيان شده است و طبيعى است كه يادآورى اينگونه مسائل موجب سلب آرامش روحى و به وحشت افتادن مردم است، لذا بعيد به نظر مى رسد كه اينگونه سخنان مربوط به على بن ابى طالب عليه السلام بوده باشد.»
برای پاسخ به این شبهه می بایست به دو نکته اشاره شود:
اولا: اگر يادآورى مرگ و قبر و قيامت و مانند آن براى جامعه مفيد نبوده و موجب سلب آسايش و آرامش جامعه است پس چرا در قرآن كريم و احاديث نبوى اين همه از آنها يادآورى شده است از جمله:
"أَيْنَمَا تَكُونُواْ يُدْرِككُّمُ الْمَوْتُ وَلَوْ كُنتُمْ فِي بُرُوجٍ مُّشَيَّدَةٍ ؛ هر كجا باشيد شما را مرگ درمى يابد هر چند در برجهاى استوار باشيد" [ سوره ى نساء، آيه 78. ]
"كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ ؛ هر نفسى چشنده ى مرگ است" [ سوره ى انبياء، آيه ى 35]
"كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ ؛ تمام كسانى كه بر زمينند فانى شوند" [ سوره ى الرحمن، آيه ى 26]
"كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ؛ جز ذات او همه چيز نابود شونده است " [ سوره ى قصص، آيه ى 88]
و در بسيارى از كتب حديث شيعه و اهل سنت احاديثى از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم به همين مضمون نقل شده است از جمله:حديثى در كتاب 'تحف العقول' از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم مى خوانيم كه فرموده: 'مالى ارى حب الدنيا قد غلب على كثير من الناس، حتى كان الموت فى هذه الدنيا على غيرهم كتب..."چه شده است؟" چرا مى بينم محبت دنيا بر بسيارى از مردم غلبه كرده است، گويا مرگ در اين دنيا براى جز اينان نوشته شده و گويا مراعات حق براى جز اينان واجب مى باشد بلكه گويا آنچه را از خبر مردگان مى شنوند همانند مسافرانى هستند كه به زودى باز خواهند گشت؟...'.[ تحف العقول، ص 29]
و ثانيا: از آنجا كه ياد مرگ و قبر و قيامت در سازندگى انسان تاثير به سزائى دارد لذا در تعاليم دين مبين اسلام اينهمه به آن ترغيب شده است زيرا اگر انسان پيوسته به ياد مرگ بوده و آمادگى لازم جهت فرارسيدن آن را داشته باشد نتايج ذيل حاصل شود:
- داراى زندگانى شرافتمندانه اى خواهد بود.
- در برابر قدرتهاى شيطانى و تمام طاغوتيان با دليرى و شجاعت مى ايستد.
- انسانى كريم و داراى روحيه ى بذل و بخشش خواهد بود.
- بر مال دنيا حرص و طمع نخواهد داشت.
- در برابر مشكلات بردبار و صبور است.
- در هر دو حال گرفتارى و گشايش شكر گذار است.
- داراى عزمى راسخ و اراده اى مستحكم مى باشد.
- با عزت زندگى مى كند و زير بار ذلت و منت كسى نمى رود.
- در كارها با جديت به پيش مى رود و هيچگاه خسته نمى شود.
- عنان گسيخته در پى شهوترانى نمى رود.
- كارهاى دنيا را بدون شتاب زدگى انجام مى دهد "گوئى تا ابد در اين دنيا زندگى خواهد كرد" و در كارهاى آخرت جدى است و كار امروز را به فردا نمى اندازد "گوئى همين فردا خواهد مرد و از ثواب و پاداش آن محروم مى شود".
و از آنجا كه ياران خوب رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم پيوسته به ياد مرگ بودند، لذتهاى دنيا را ناديده گرفتند و با عزت زيستند و بسيارى از آنان به شرف شهادت نائل شدند. و موجبات پيروزى و گسترش اسلام را فراهم ساختند.
و از آن هنگامى كه مسلمانان ياد مرگ را به فراموشى سپردند و به دنبال دنيا و لذتهاى مادى و شهوات رفتند و به هوا و هوسها رو آوردند، آن عزت و اقتدار خود را از دست دادند و از هر صدائى به خود مى لرزيدند و ظالمان بر آنها مسلط شدند.
از آنچه گذشت به اين نتيجه رسيديم كه پيوسته به ياد مرگ بودن موجب خودسازى و خشنودى پرودگار و به فراموشى سپردن آن موجب گمراهى و خشنودى شيطان است، و همين مطلب يكى از امتيازها و ويژگيهاى نهج البلاغه به شمار مى آيد و به همين علت- چنانكه گذشت- ابن ابى الحديد معتزلى در شرح خطبه ى 'الهاكم التكاثر' مى گويد: پنجاه سال پيش تاكنون بيش از هزار مرتبه خوانده ام و در هر مرتبه تاثير جديدى بر من گذاشته است...'. [ شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 11، ص 153. ]
بنابراين اين شبهه نيز ناتمام است.
منبع:جام
211008
