عقیق:دين بر دو قسم است، دين الهي و آن عبارت از ديني مي‌باشد كه توسط پيامبران از طرف خداوند براي بشر آورده شده باشد. دين الهي دين توحيدي و دين ابراهيمي نيز ناميده مي‌شود.(1) پس مؤسس دين الهي خداوند بوده و به انسان هيچ ربطي ندارد اما دين غير الهي به ديني گفته مي‌شود كه به خداوند ربطي ندارد و شخص معيني از ميان انسانها آن را تأسيس كرده است. و مراد از دين زنده ديني است كه در عصر حاضر كم و يا زياد در بين افراد جامعه پيروان و طرف‌داراني داشته باشد. با توجه به تعاريف فوق به (9) دين زنده دنيا به طور مختصر اشاره مي‌شود:

1 . دين اسلام: اين دين آخرين دين الهي است كه خداوند آن را با نبوت حضرت محمد ـ صلي الله عليه و آله ـ «1396 سال» پيش ازاين، براي هدايت بشر فرستاده است. كتاب مقدس اين دين «قرآن كريم» مي‌باشد كه متشكل از «114» سوره است.

اصول عقايد: اصول عقايد اين دين عبارت‌ است از: «توحيد» يعني اعتقاد به وحدانيت و يگانگي خداوند. و «نبوت» يعني اعتقاد به نبوت تمام انبياء و «معاد» يعني اعتقاد به قيامت و تمام متعلقات آن. البته «امامت» و «عدل» در نزد مذهب شيعه نيز از اصول دين شمرده مي‌شود.

از نظر كلامي و اعتقادي دين اسلام به دو مكتب كلامي با زيرمجموعه‌هاي آن به نام مذهب شيعه و مذهب سني تقسيم شده است. و از نظر فقهي و فروع عملي پنج مذهب در دين اسلام وجود دارد كه عبارت‌اند از:

مذهب جعفري و دوازده امامي، مذهب حنفي، مذهب شافعي، مذهب مالكي و مذهب حنبلي.

امروز تقريباً بيش از يك ميليارد نفر كه در كشورهاي اسلامي و سراسر دنيا به سر مي‌برند پيرو دين اسلام هستند.

كتابي كه از طرف خداوند به حضرت عيسي ـ عليه السلام ـ نازل گرديده «انجيل» نام دارد(2) و لكن در مسيحيت امروز كه مسيحيت تحريف شده است كتاب آن به نام «كتاب مقدس» ياد مي‌شود كه شامل دو بخش «عهد عتيق و عهد جديد» مي‌باشد.

عهد عتيق كه به زبان «عبري» و «كلداني» نوشته شده است، همان كتاب مقدس يهوديان است كه مشتمل بر 39 كتاب مي باشد و عهد جديد كه به زبان يوناني نوشته شده مشتمل بر چهار انجيل، مرقس، يوحنا، متي و لوقا و برخي كتاب هاي ديگر است كه در مجموع داراي 27 كتاب مي‌باشد.(3)

شعائر و فروع عملي: در مسيحيت شعائر هفت‌گانه معروف است كه عبارت‌اند از: «تعميد»، «تدهين»، «عشاي ربّاني»،‌ «اعتراف و توبه» در نزد كشيشان، «ورود به كليسا» و «تشريفات محتضر». مسحيت داراي سه مذهب مي‌باشد كه عبارت‌اند از: «كاتوليك»،‌«ارتودكس» و «پروتستان».

3 . دين يهودي: دين يهود نيز از اديان الهي شمرده مي‌شود، و پيامبر آن حضرت موسي ـ عليه السلام ـ است كه در سال 1350 ق.م در زمان رامسيس دوم (فرعون) در مصر متولد شده و در زمان پسر رامسيس به پيامبري مبعوث گرديده است.كتاب مقدس اين دين كه بر حضرت موسي ـ عليه السلام ـ فرستاده شده است «تورات» نام دارد ولكن فعلاً تورات اصلي وجود ندارد، بلكه كتاب رايج آنان «عهد عتيق» است كه در سال «457 ق.م» توسط «عزرا» و جمعي ديگر از يهوديان نوشته شده است.(4)

اين كتاب در مجموع داراي «39» كتاب بوده كه پنج «سِفر» آن در اول كتاب به نام «تورات» معروف است.

فرقه‌هاي دين يهود عبارت‌اند از: صدوقيان، سامريان، اسنييان، قرائيم و...(5) اكثر اعتقادات دين يهود مبتني بر خرافات و يك سلسله اساطير مي‌باشد كه خودشان ساخته‌اند. 

4 .دين زردشت : در متون اسلامي طرفداران اين آيين را از جمله اهل كتاب شمرده‌اند و خود زردشتيان نيز دين خود را الهي مي‌دانند. بنا بر يك قول دين مجوس توسط «زردشت» كه در حدود 660 ق.م متولد گرديده در بلخ تأسيس شده و به اطراف انتشار يافته است.

كتاب مقدس اين دين «اوستا» نام دارد كه متشكل از پنج بخش به نام‌هاي «يسنا» يعني سرودها و «ويسپرد» يعني دعاها و ستايش و «ونديداد» يعني داد بر ضد ديوها و «يشتها» يعني ستايش در مدح خداوند و «خرده اوستا» كه عبادات روزانه ماهيانه و سالانه در آن درج شده، مي‌باشد.

اصول و عقايد زردشت عبارت‌اند از:
1 . زردشت پيامبري است كه از طرف اهورا مزدا مبعوث گرديده است.
2 . اهورا مزدا آفريدگار همه عالم است و تنها او شايسته عبادت مي‌باشد.
3 . اهورا مزدا، اراده قدوسي و علوي خود را به وسيله روح مقدس و نيكونهاد به فضيلت مي‌رساند.
4 . اعتقاد به روح پليد در برابر روح پاك
5 . نفس انسان ميدان دائمي براي نبرد خير و شر است.
6 . بعد از تكميل دور و زمان خير كه اهورا مزدا باشد، پيروز گرديده و شرّ مغلوب مي‌گردد.
7. زردشت از قيامت و آخرالزمان نيز سخن گفته است.(6)

كتاب‌هاي مقدس دين صابئي عبارت‌اند از: كنيزاربا، ادرافشادهين، قلستا، سدرا دنشماتا، ديونال، اسفر ملواشي ايناني، دهيقل، تفسير پغره و دساتير. صابئين علاوه بر اينكه به خداوند و معاد و خلقت آدم مانند اعتقادات يهوديان اعتقاد دارند، ستارگان را نيز تقديس نموده و آنها را مي‌پرستند. عبادات و اعمال ديني صابئين عبارت است از: دعا و اذكار، نماز، روزه كه عبارت است از نخوردن گوشت به مدت سي و شش روز و غسل تعميد.

6 . هندويي: اين دين غير الهي و قديمي‌ترين دين زنده دنيا مي‌باشد. اين دين در ابتداء بنام دين ودايي ناميده مي‌شده است.

كتابهاي مقدس دين ودايي يا هندويي عبارت‌اند از: «ريگ ودا» يعني قطعه‌هاي حمد و ستايش «سامه ودا»، «يجورودا» و «اتروما ودا» در اين مرحله نام خدايان آنان «ايندرا» و «ادونا» بوده و در مرحله دوم كه توسط برهمنان در آن تحول ايجاد مي‌شود دو كتاب‌ بنامهاي «برهمنه‌ها» و «اوپا نيشاد» بر كتاب‌هاي چهارگانه اضافه مي‌گردد و اصول عقايدشان را چنين بيان مي‌كنند:

1 . برهمن مبدأ و منتهاي عالم است.

2 . آتمن يعني روح و گوهر هستي در پس پرده جسم همه موجودات وجود دارد.

3 . اعتقاد به تناسخ.

در دين هندويي سه خدا مورد پرستش قرار مي‌گيرد كه عبارت‌اند از: «برهما» خداي خلقت، «ويشنو» خداي زندگي و «شيوا» خداي مرگ.

دين هندويي معتقد به نظام طبقاتي است و طبقات آنان عبارت‌ است از: برهمن‌ها (روحانيون و انديشمندان) كشاترياها (حكام و جنگجويان) وايشيه‌ها (كشاورزان و صنعت‌گران» شودراها (پائين‌ترين طبقه جامعه).(9)

1 . عبادت و پرستش مهاويرا

2 . زهد، رياضت، تواضع و عدم كينه‌جوئي

3 . اجتناب از دوستي. و دشمني چون به نظر جايني‌ها دوستي و دشمني هر دو از صورت‌هاي وابستگي بشمار مي‌آيند.

جايني داراي دو فرقه مهم مي‌باشد:

1 . سپيد جامگان (آشوتامبارا)

2 . آسمان جامگان (ديگ امبارا)

گفتني است كه دين جايني از محدوده هندوستان به بيرون نتوانسته نفوذ بكند.(10)

دين بودايي نيز مانند دين جين بعد از اينكه بودا خواست در دين هندويي اصلاحات ايجاد كند. به وجود آمده است.

بودا نه خودش را پيامبر مي‌دانست و نه خدا و نه تجسمي از آلهه پس در دين بودائي در ابتداء هيچ نوع آلهه و يا خالق عالم ديده نمي‌شود، ولي در طول گذشت زمان كم‌كم بودا به عنوان معبود و يك امر مقدس در نزد پيروان او تبديل گشته است.

دين بودايي امروز در سرزمين سيلان، برمه، كامبوج، تايلند، چين، كره، ژاپن، تبت و مغولستان رائج مي‌باشد.

فرقه‌هاي بودايي عبارت‌اند از: هينايانا، مهايانا و لاما.

كتب ديني كنفوسيوس كه خود او نوشته است عبارت‌اند از: شوچينگ (تاريخ)،‌شي‌ چينگ(شعر)، لي چي (شعائر) يي چينگ (تحولات) و چون چيو (سالنامه). خود كنفوسيوس ادعا پيامبري و هيچ چيز ديگري را كه دلالت بر تقدس او بكند نكرده است ولكن در نزد پيروانش رفته رفته به عنوان معبود تبديل گشته و در حال حاضر در معابد پرستيده مي‌شود.(11)

پی نوشت ها:
1. ربّاني گلپايگاني، علي، تاريخ اديان و علم كلام، منشورات مؤسسه امام صادق ـ عليه السلام ـ ص الف.
2. آل عمران:3.
3. تاريخ اديان و علم كلام، ص 68.
4. همان، ص 56 و توفيقي،كتاب مقدس مسيحيان، منشورات مؤسسه امام صادق ـ عليه السلام ـ ، ص4.
5. رباني گلپايگاني، علي، تاريخ اديان و علم كلام، منشورات مؤسسه امام صادق ـ عليه السلام ـ ص 61 ـ 63.
6. همان، ص 40.
7. مريم:14.
8. طباطبائي، محمدحسين، الميزان، جامعه مدرسين حوزه علميه قم، ج1، ص196، بي تا.
9. هيوم، رابرت، اديان زنده جهان، ترجمه دكتر عبدالرحيم گواهي، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، اول، 1369، ص 38.
10. همان، ص 81.
11. همان، ص167 ـ 168.

منبع:جام

211008