عقیق: واقعيت آن است كه عزاداري بر مصائب اهل بيت عصمت و طهارت(ع)نقش بسيار مهمي در حيات ديني ما ايفا كرده است. از آنجا كه اين مراسم، تجلي حضور جمعي مردم براي امري مقدس مي باشد؛ از اينرو، پاسداران فرهنگ شيعي بايد از اين مراسم، بسان گوهري ناب و بي نظير نگهداري نموده، آن را از نفوذ بدعتها و انحرافات در امان بدارند. لذادر کتاب مشق عزا به مواردی از احکام عزاداری اشاره کرده است که در زیر نمونه هایی از آن را می خوانیم:

آداب مستمعین در عزاداری اهل بیت(ع)

در کتاب شریف ( شعشه الحسینی) مرحوم شیخ محمد جواد یزدی خراسانی برخی از آداب مستمعین را چنین بیان می دارد؛

1_ همه ی ایشان دراقامه عزا، نیت تقرب به خدا را داشته و قصدشان نیکی به پیغمبر(ص) باشد و مواظب اعمال خودشان باشند.

2_ رفتن به مجلس عزاداری را به کارهای دنیا مقدم بدارد و فرصت حضور در مجلس و محفل مناقب و مصائب را غنیمت شمارد.

3_ در مجالس مناقب و مصائب اهل بیت(ع) با ادب بنشیند و به خاطر آورد، حاضر و ناظر بودن محمد و آل محمد(ص) را زیرا که حضرت سیدالشهدا(ع) در نزد عرش پروردگار با جد و پدر و مادر و برادر خود نظر می فرماید به سه چیز:

1.به مقتل خود

2.به زائرین خود

3.به گریه کنندگان خود، و همگی برای ایشان طلب آمرزش می کنند.

4_ هر گاه مناقب و فضائل آل محمد(ص) را بشنوند اظهار سرور نموده و هنگامیکه مصائب ایشان را بشنوند اظهار حزن و اندوه نمایند.

5_ هنگامیکه مصائب و مناقب آل محمد(ص) را می شنوند تا آنجا که امکان دارد تصدیق نمایند و از رد نمودن و چون و چرا کردن بر گوینده و شنونده و نویسنده، بپرهیزد زیرا نشنیدن و ندیدن خبر و به عقل ناقص خود درک نکردن، دلیل کذب نمی شود زیرا که عَدَمُ الوِجدانِ لایَدُلَّ عَلی عَدَمِ الوُجُودِ.

6_ هر گاه فضیلت یا مصیبتی را بشنود دل خود را درکربلا حاضر نماید و واقغه ی عاشورا را به خاطر آورده گریه کند و منتظر نباشد که ذاکر او را بگریاند.

7_ باید بداند گریه ی برای امام حسین(ع) یاری نمودن به فاطمه زهرا(س) است و آن حضرت او را عوض می دهد.

8_ با اهل مجلس عزاداری همراهی کند در گریه و ندبه و سینه زدن و امثال آن.

چنانچه در (اسرار الشهاده) نقل شده است، وقتی آن شخص هندو را در هندوستان پس از مرگ، به رسم خود سوزاندند، تمام بدن او سوخت و خاکستر شد غیر از سینه ی او که نسوخت، پس از اطرافیان علت را پرسیدند، شخصی گفت: روزی در ایام محرم وارد مجلس عزاداری مسلمانان شدیم و در آن مجلس پس از شنیدن ذکر مصائب حسین(ع) همراه آنان به سر و سینه زدیم.

9_ هر گاه گریه اش نیامد لااقل تباکی را ترک ننماید و سر خود را به زیر اندازد و اظهار حزن و اندوه نماید.

دانی حسین سر دهد از بهر تو بتیغ

لکن ز آه و ناله کنی بهر او دریغ؟

10_ پوشیدن لباسی که در عرف متدینین صاحبان عزا می پوشند.

11_ ترک زینت کردن در ایام محرم و صفر و سایر ایامی که امامی به شهادت رسیده است، که از امام صادق(ع) روایت شده؛ هیچ زنی از ما خضاب ننموده و سرمه نکشید و دود از خانه ی بنی هاشم بلند نشد تا اینکه سر نحس ابن زیاد علیه العنه و العذاب را آوردند.

خشنودی بانی مجلس اهل بیت(ع)

اول آنکه،باید آنچه را خرج می کند، قصدش خوشنودی خدا و رسول و ائمه طاهرین(ع) بوده باشد.

دوم، آنچه را که انفاق می کند بر کسی منّت نگذارد.

سوم، مرثیه خوان عالم و صحیح خوان را دعوت نماید، زیرا هر گناهی که از ذاکر صادر می شود مثل آن به گردن بانی است که باعث ترویج آن معصیت شده است.

چهارم، آنکه مجلس را آنگونه زینت ندهند واسبابی در آن نباشد که باعث تفرقه ی حواش شود زیرا مجلس موعظه و عزا، مجلس دل شکستگی و گریه و ندبه و توبه و  انابه است.

پنجم، بداند آنچه که خرج می کند، چندین برابر خدا به او می دهد و بنابر آیه ی کریمه ی:

فمن یعمل مثقال ذرة خیراً یره ومن یعمل مثقال ذرّة شراً یره.

هر کس هر مقدار خرج عزاداری امام حسین(ع) می کند مزد می گیرد.

امیر المؤمنین علی(ع) فرموده اند:

طایفه ای شتری ذبح کرد و غذایی پخت و برای طایفه ای دیگر به رسم هدیه فرستاد، آن قوم دو شتر را قربانی کردن و برای آنان فرستادند کار به جایی رسید که از روی چشم و هم چشمی، یکی از قبایل صد شتر قربانی کرد، حضرت فرمودند:

خوردن این غذاها حرام است، چون برای غیر خدا ذبح شده اند برای چشم و هم چشمی بوده است.(1)

بخشش و انفاق اموال در عزای اهل بیت(ع)

همان طور که اقامه ی عزای خاندان رسول خدا(ص) از هر نوع آن، گریستن، گریاندن، تباکی، نوحه و ... . نزد خداوند متعال و ائمه معصومین(ع) از اعلی درجه ی محبوبیت برخوردار است، صرف اموال، خدمت رسانی و رسیدگی به امور، برای هر چه بهتر، منظم و باشکوه تر برگزار شدن مجالس، نیز دارای اجر و مرتبه ی خاص نزد آنان می باشد، زیرا اقامه ی عزا و جمع شدن مردم برای ذکر و شنیدن مصائب اهل بیت(ع) باعث تعظیم شعائر مذهبی و دینی خواهد بود.

کسی که اظهار خاکساری و محبت در آستان سیدالشهداء(ع) و امیرالمؤمنین(ع) را می کند چگونه می تواند در صرف مال در راه این مجالس و یا خدمت گزاری در آن ها بخل ورزد؟

عجیب است که کسانی زبان باز نموده و ارواح مقدس شهدا را مخاطب قرار می دهند و می گویند:

یا لَیتَنا کُنّا مَعَکُم فَافُوزاً عَظیماً

امّا از انفاق و بخشش از اموال خود در اقامه ی عزای سیدالشهداء(ع) خودداری می کنند.

بدون تردید نصرت و یاری ائمه اطهار(ع) با بذل مال، محب را به ائمه(ع) نزدیک تر می نماید. امام حسن مجتبی(ع) می فرماید:

مَن جاءَنا بُقَلبِهِ وَ نَصَرَنا بِیَدِهِ وَ لِسانِهِ فَهُوَ مَعَنا فِی الغُرَفِه الّتی نَحنُ فیها

هر کس ما را به دل و زبان و دست، دوست بدارد با ما در بهشت در غرفه ای است که ما هستیم.

سفارش جهت صرف اموال در عزای امام حسین(ع) به تنها از ناحیه ی ائمه معصومین (ع) رسیده است بلکه سابقه ی آن به دوران انبیاء گذشته نیز باز می گردد.

خداوند متعال در پاسخ به حضرت موسی(ع) درباره ی عاشورا می فرماید:

وَ مَن اَنفَقُوا مالَهُ فی مَحَبَهِ ابنِ بِنتِ المُصطَفی طَعاماً وُ غَیرَ ذلِکَ دِرهَماً اَو دِیناراً الا و بارَکَت لَهُ فی دارِ الدُنیا بِسُبعینَ دِرهَماً وَ کانَ مُعافِی الجَنَهِ وَ غَفَرَت لَهُ ذُنُوُبسه.

و هر کس مال خود را در محبت پسر دختر مصطفی(ص) در طعام و غیر آن انفاق نماید، به ازای هر یک درهم یا دینار، هفتاد برابر در دنیا به او داده می شود و گناهانش بخشیده و در بهشت جای داده می شود.(2)

به تجربه و مشاهده ی مکرر معلوم شده است خداوند متعال در مال کسی که جهت عزاداری اهل بیت(ع) انفاق می کند، برکت بسیار عطا می فرماید.

حضرت امام صادق(ع) فرموده اند:

ترک مکنید صله ی آل محمد(ص) را از اموال خود، کسی که غنی باشد به قدر غنای خود و فقیر به قدر فقرش و کسی که بخواهد خداوند مهم ترین حاجت های او را بر آورد، پس باید بدهد به آل محمد(ص) و شیعه ی ایشان آن مالی را که احتیاج به آن بیشتر دارد.(3)

لعن و نفرین بر دست اندرکاران کربلا

لعن یعنی بیزاری جستن از دشمنان خدا و پیامبر و قرآن و اهل بیت(ع) حضرت سیدالشهداء(ع) در روز عاشورا چند بار عاملین جنایات کربلا را لعنت فرمود.

از ائمه (ع) نیز درباره ی لعن قاتلین امام حسین(ع) احادیث بسیاری وارد شده است.

امام باقر(ع) می فرماید: در روز عاشورا در لعن بر قاتلین سیدالشهداء(ع) سعی و جدیت شود.(4)

مجلس عزای حسین(ع) جای تکبر کردن نیست

مجلس عزای حسینی جای تکبر نیست. مبادا کسی بگوید: سخنران یا مرثیه خوان مقامش پایین تر از من است و من پای منبر او نمی نشینم! این درس برای ما بس است که حضرت موسی (ع) با اینکه پیامبر اولوالعزم بود مامور شد از حضرت خضر (ع) کسب علم نماید.

بر در خانه ی اهل بیت (ع) باید متواضع و فروتن بود تا خداوند عزت و شرافت دنیا و آخرت مرحمت نماید. آنکه مدعی باشد و تکبر نماید، جز ذلت و نکبتو رسوایی دو دنیا چیزی عایدش نخواهد شد.

بعضی علمای خادم حضرت سید الشهدا (ع) که عزت دنیا و آخرت یافتند، برای عرض ارادت و خلوص نیت در عزای حضرت با گوشه ی عمامه ی خود غبار کفض عزاداران را پاک می کردند.

به احترام منبری و ذاکر مصائب می ایستادند و بهترین هدایا را با احترام به آنها تقدیم می کردند و از آنان درخواست دعا داشتند.

1_ ( شعشعه الحسینی ص7)

2_ ( احرام محرم، ص 57، مجمع البحرین، ج 3 ص 183)

3_ ( عزادار نمونه ص86 به نقل از بحار، ج 96 ص 122)

4_(کامل الزیارت، ص 326)

5_ (مرحوم آیت الله قاضی (ره))

کدخبرنگار:211001