عقیق:در پاسخ به سؤال بايد گفت، گناهاني كه از انسان سر مي زند به دو دسته تقسيم مي شوند، بعضي آنها مربوط به باطن و درون انسان است و بعضي ديگر مربوط به جوارح و اعضاء ظاهري بدن مي باشند.(1)

از گناهان مربوط به باطن مي توان به شرك ـ حسادت، تكبر، كينه ـ يأس و نااميدي و... اشاره كرد. اينگونه معاصي، گرچه يك ريشه رواني و باطني دارند. امّا مي توانند منشأ بسياري از مفاسد دنيوي و اخروي گردند. چنانكه در مورد شرك به خدا، قرآن با صراحت مي فرمايد: خداوند مشرك را نمي آمرزد.(2)

و در مورد حسادت و تكبر روايات بسياري از معصومين رسيده است كه حكايت از بزرگي اين گناهان مي كند. در روايتي امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي فرمايد: «آفَةُ الدّين الحَسَدُ و العُجب و الفَخْر» (آفت دين حسد و خودبيني و باليدن (فخرفروشي) است)(3) و در روايت ديگر از امام باقر ـ عليه السّلام ـ نقل شده است كه حسد ايمان انسان را از بين مي برد، همانگونه كه آتش هيزم را از بين مي برد.(4)

و يا در مورد گناه بزرگِ يأس و نااميدي، قرآن با لحني قاطع اينگونه افراد را توبيخ مي كند و مي فرمايد: از رحمت خدا نااميد نشويد، همانا از رحمت خداوند مأيوس نمي شود مگر كفّار.(5)

و امّا گناهاني كه مربوط به اعضاء ظاهري بدن مي باشند و جنبة خارجي دارند، اگرچه اين معاصي، بيانگر يك باطن و درون آلوده مي باشند، ليكن ظهور آنها بيشتر در اعضاء و جوارح نمايان مي گردد.

اما در مورد اين پرسش كه بيشتر گناهان مربوط به كدام عضو از بدن مي باشد؟

در پاسخ عرض مي كنيم، علماء اخلاق در كتابهاي اخلاقي، بعد از برشمردن انواع معاصي و ضرر و زيان آنها، به گناهان مربوط به زبان كه مي رسند، با استناد به روايات و احايث وارده از اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ ، اين عضو را سرچشمة بسياري از گناهان و لغزشها مي دانند. مرحوم ملااحمد نراقي، در همين زمينه در فصل مربوط به مفاسد زبان مي فرمايند: «بسياري از آفات و مفاسد از قبيل غيبت، تهمت، دروغ، شماتت، فحش، مسخره كردن، جدال و مراء، و حرفهاي بي خود زدن و... از مفاسد زبان است و ضرر اين عضو، بيشتر از ساير اعضاء است و زبان بهترين وسيلة شيطان است براي گمراه كردن انسانها و از اين جهت است كه در اخبار و روايات بسيار، امر به حفظ اين عضو شده است.»(6)

در اين خصوص احاديث فراواني از پيامبر ـ صلي اللّه عليه و آله و سلّم ـ و اهل بيتش ـ عليهم السّلام ـ روايت شده است. از جمله: نقل است شخصي خدمت پيامبر اكرم ـ صلي اللّه عليه و آله و سلّم ـ رسيد و عرض كرد: مرا نصيحت كنيد، حضرت فرمودند: زبانت را حفظ كن بار دوم آن شخص عرض كرد، نصيحتم كنيد، باز هم حضرت فرمودند: زبانت را حفظ كن، آن شخص براي بار سوم هم از پيامبر ـ صلي اللّه عليه و آله و سلّم ـ تقاضاي موعظه و نصيحت كردند، در اينجا بود كه حضرت با لحني شديد به او فرمودند: واي بر تو آيا چيزي جزء محصولات زبان، مردم را به رو در آتش خواهد افكند.(7)

حضرت با اين جمله به اين شخص فهماند كه بيشتر اهل جهنم بخاطر همين زبان، جهنمي مي شوند. زيرا با زبان است كه انسان دروغ مي گويد و قرآن هم مي فرمايد: إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي مَنْ هُوَ كاذِبٌ كَفَّارٌ (خداوند افراد بسيار دروغگو را هدايت نمي كند)(8) و با زبان است كه شخص غيبت مي كند و قرآن نهي از اين عمل شنيع مي كند و مي فرمايد غيبت همديگر را نكنيد(9) و با زبان است كه انسان سخن چيني مي كند. در روايتي از علي ـ عليه السّلام ـ نقل شده است كه فرمود: «شِرارُ كم المِشّاؤون باالنميمه...» بدترين شما آن كساني هستند كه سخن چيني مي كنند.(10)

همچنين با زبان است كه فحش و دشنام گفته مي شود. امام باقر ـ عليه السّلام ـ فرمود: خداوند آدم زشتگوي بدزبان را دشمن دارد.(11) و همچنين است گناهان ديگر زبان كه هر كدام مفاسد عظيمي دربر دارند.
البته زياد بودن مفاسد اين عضو دليل بر اين نيست كه فقط گناهان مربوط به زبان اولويت دارند، زيرا چه بسا گناهان ديگر كه مربوط به سائر اعضاء بدن است، ارتكاب آنها خشم و غضب الهي را در پي داشته باشند و موجب بدعاقبتي انسان دردنيا و آخرت گردند.

مثلاً ممكن است افرادي باشند كه به ظاهر متدين و مقدس باشند، امّا بخاطر بي توجهي به احكام مربوط به كسب درآمد مبتلا به گناهاني همچون رباخواري و ... شوند و در زمرة محاربين و دشمنان خدا و رسول قرار گيرند.(12)

و يا به خاطر چشم چراني و نگاه به نامحرم مبتلا به عذابهاي شديد آخرت گردند. زيرا چشم از اعضائي است كه مي توان گفت بعد از زبان سرچشمة بسياري از گناهان مي باشد.

لذا در آيه شريفة قرآن به مرد و زن دستور مي دهد كه مواظب نگاههاي خود باشيد و نگاه به نامحرم را از دائرة ديد خود خارج كنيد.(13)

پيامبر ـ صلي اللّه عليه و آله و سلّم ـ مي فرمايد: «مَنْ اصاب من امرأة حراماً نظرة ملأ الله عينه نارا» (كسي كه نظر حرام به زن نامحرم اندازد خداوند چشمانش را از آتش پر مي كند.)(14)

قابل ذكر است كه تمام اعضاء بدن نسبت به عملكرد خود، در فرداي قيامت مورد سؤال و مؤاخذه قرار مي گيرند و هر عملي را كه در دنيا انجام داده اند بازگو مي كنند.

خداي تعالي اين صحنه را در چند جاي قرآن براي انسانها ترسيم كرده است. در سورة يس مي فرمايد: آن روز (روز قيامت) دهانها را مي بنديم و دستان شما و پاهاي شما هر عملي انجام داده اند براي ما بازگو خواهند كرد.(15)

در سورة فصلت مي فرمايد: پوست بدن شما هم به آنچه انجام داده است، گواهي خواهد داد.(16)

پي نوشت ها:
1. مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، انتشارات دارالكتب الاسلاميه، چاپ بيست و يكم، 1368، ج 2، ص 291.
2. نساء: 48.
3. کليني، محمد بن يعقوب، اصول كافي، مترجم سيدجواد مصطفوي، چاپ از انتشارات علميه اسلاميه، ج 3، ص 418.
4. كليني، اصول كافي، پيشين، ص 416.
5. يوسف: 87.
6. نراقي، ملااحمد، معراج السعاده، انتشارات علمي، چاپ چهارم، 1366، ص423.
7. ابن شعبه حراني، حسن، تحف العقول، ترجمة احمد جنتي، چاپ اول، انتشارات علميه اسلاميه، ص 60.
8. زمر: 3.
9. حجرات: 12.
10. کليني، محمد بن يعقوب، اصول كافي، ترجمة سيد جواد مصطفوي، انتشارات علميه اسلاميه، ج4، ص 75.
11. ابن شعبه حراني، تحف العقول، ترجمة احمد جنتي، چاپ اول، انتشارات علميه اسلاميه، ص 340.
12. بقره: 279.
13. نور: 30.
14. محدث نوري، مستدرك الوسائل، ج 2، ص 554.
15. يس: 64.
16. فصلت: 20.
منبع:جام

211008