عقیق: حالا دیگر گرد و غبار پیری روی سر و صورتش نشسته است. تا چند سال پیش باید نامش را در فهرست مداحان جوان می نوشتیم، ولی حالا بدون تردید یکی از پیشکسوتان حوزه ستایشگری اهل بیت است. حاج ابوالفضل بختیاری برای هیاتی ها و به ویژه دوستداران حاج منصور، چهره شناخته شده‌ای است. کسی که در این سال‌های طولانی، همیشه پس از حاج منصور میکروفن را به دست گرفته و با نوحه ها و شورهای ماندگارش، مجلس را کامل کرده است. او از ابتدای جوانی تا امروز همیشه همراه حاج منصور بوده و اهل فن می دانند که چقدر کارش دشوار بوده است؛در همه این سال‌ها،  از یک سو باید در محضر بزرگترین ذاکران کشور مداحی می کرد و از سوی دیگر باید کاری می کرد تا جوان ها نیز بتوانند در مجلس شور حسینی بگیرند و انصافا توانست این وظیفه سنگین را به درستی انجام دهد. نوحه های محرمی او در مسجد ارک، در ذهن بسیاری از سینه زن های هیات حسین جان ماندگار شده است. 

بخش اول این گفت و گو را در عقیق خواندید. حالا بخش دوم این مصاحبه منتشر می شود.

شما پس از اولین مداحی‌تان در بیت رهبری که خاطره‌اش را برای ما گفتید، باز هم در محضر آقا مداحی کردید؟

بله،  چند بار پیش منبری خواندم و چند بار هم با حاج آقا نوحه خواندم. من سعی کردم همان نوحه‌ها و شعرهایی که در هیات خودمان می‌خوانیم را در محضر آقا بخوانم، با این مخالفم که عده‌ای در مجلس خودشان یک شعر و نوحه می‌خوانند در محضر آقا یک شعر و نوحه دیگر. همه هیات‌های ما در محضر 14 معصوم است و باید همیشه مراقب شعر و سبک‌هایمان باشیم. یادم می‌آید یک سال در بیت رهبری شعر «غسل من اشک چشامه» را خواندم، و بعد از مجلس که در محضر حضرت آقا بودیم، ایشان از این شعر تعریف کردند و بعد حدود نیم ساعت دربار شعر فاخر سخن گفتند.

قطعا یکی از معروف‌ترین  واحدهایی که شما خواندید، همین غسل من اشک چشامه بود. درست است؟

بله، اصلا این شور بود و من خودم تغییرش دادم و تبدیل به واحد کردم. شب دوم محرمی که آتش سوزی شد آن را خواندم و خیلی حال عجیبی دست داد. شب پنجم هم آتش سوزی شد و شب ششم دوباره گفتند که این را بخوانم.تقریباً جاودانه شد به اسم شهدای آتش سوزی مسجد ارک سند خورد.

_ سبک و شعر برای چه کسی بود؟

شعر از آقای نعمتی بود که گفتم شور بود و گوشواره داشت، سبک آن را تقریباً خودم گفتم.

_به یاد ماندنی ترین مجلسی که در آن خواندید و هیچ وقت فراموشش نمی کنید، کدام مجلس است؟

فکرش را نکردم ! من خواندن خودم را همیشه مورد نقد قرار دادم و هیچ موقع از خواندن خودم راضی نبودم و همیشه ایراد می گیرم. چون کلاس‌های مداحی حاج سعید را رفتم، از نظر کلاسیک مداحی را می شناسم و به همین دلیل خیلی سخت پسند هستم!

_ خودتان بیشتر صدای کدام مداحان را گوش می کنید؟

هر وقت چیز قشنگی به دستم برسد گوش می کنم، گاهی اوقات سی دی های حاجی را گوش می کنم، گاهی اوقات حاج محمود کریمی و بعضی اوقات هم شورهای جواد مقدم.

چرا تا حالا آثار شما به صورت مستقل منتشر نشده، در قالب یک مجموعه صوتی.

بدون تعارف برایتان بگویم که من از شهرت فراری‌ام. آنهایی که مرا از نزدیک می‌شناسند، حتما این حرف را تایید می‌کنند. .از سی دی زدن و چاپ عکسم روی سی دی فراری هستم. راستش را بخواهید با فیلمبرداری در مجالس هم مخالف هستم، حالا فایل های صوتی را ضبط و بعدا پخش کنند، ایراد ندارد، باقیات صالحات است، ولی فیلمبرداری نه! اتفاقا خود حاج آقا هم با این موضوع مخالف بود، ولی در نهایت ایشان را قانع کردند.

_ ارتباط شما با علما چگونه است؟

ارتباط با علما برای مداحان واجب است. خود حاج منصور هم بارها به ما گفته‌اند که دو تا گوش دارید و یک دهان. دو تا بشنوید و یکی بگویید. قدیم پای منبر آقای حق شناس و آقای خوشوقت   و دیگران می رفتیم. ولی خداوند این بزرگان را از ما گرفت.  با این حال معتقدم که باید پای منبر آقایان اهل عمل برویم . نه تنها مداحان، بلکه همه مردم باید در زندگی خود پای این منبرها بروند. من برای علما احترام بسیاری قائلم و به غیر از برخی بزرگواران مثل آقا مهدی توکلی، موافق نیستم که لباس شخصی منبر برود. باید کسی روی منبر رسول الله بنشیند که لباس پیامبر به تن دارد. آنهایی که لباس شخصی هستند از مطالعات شخصی خودشان برای مردم حرف می زنند و ممکن است حرف هایشان اشکالاتی داشته باشد، ولی روحانی به دلیل لباسش حساسیت بیشتری دارد.

شما موافق سخنرانی مداحان هستید؟

من اعتقادی به سخنرانی مداحانی غیر از حاج منصور ندارم. حاجی جایگاه خاصی دارد و صدایش شنیده می شود و تاثیرگذار است. ولی دیگران  نمی توانند. اتفاقا در یک در جلسه به حاجی هم گفتم این که شما می گویید مداحان سیاسی صحبت کنند اشتباه است. گفتم شما حرفتان  را می گویید  ولی یک مداح دیگر آنقدر تند می رود که دیگر نمی شود جمعش کرد.

_ از پیر غلامان دیگر غیر از حاج منصور،  کسی دیگری بوده که شما را تحت تأثیر قرار دهد؟

نه، زیاد نبوده اند. البته آقای علی انسانی یکبار حرفی زدند که همیشه آوازه گوشم است؛  گفتند هر کسی که پیش من خوانده استاد من بوده است. چون نقاط ضعف و قوتش را نگاه می کنم و در مداحی خودم به کار می برم. من از خواندن همه مداحان برای اصلاح و تقویت کار خودم استفاده می کنم.

پسر شما هم مداحی را آغاز کرده، درست است؟

بله. ولی خیلی بازی‌اش ندادم.  هم به دلیل این که در سن بلوغ است و هم اینکه الان خیلی زود است امروز شناخته شود. فعلاً نمی خواهم میدان خواندن به او بدهم. خوشبختانه پسرم هم روحیه خودم را دارد و خیلی علاقه به اسم درکردن ندارد. مداح باید همه چیز را درست یاد بگیرد.  یکی از مشکلات مداحی نوجوان های ما این است که از ته مداحی که شور است، کارشان را شروع می کنند و هیچ وقت به سرش نمی رسند. الان می توانید یک شور خوان را بیاورید پیش منبری بخواند؟ فقط شور خوانی بلد است. متاسفانه خیلی ها استاد هم ندیده اند و این خیلی بد است.

فکر می کنید چرا امروز بسیاری از مجالس مداح محور هستند، نه منبر محور؟

متاسفانه اینگونه شده است.  به نظر من عملکرد بعضی از منبری ها یکی از دلالیلش است، منبری ها چند نوع هستند، یک سری داستان می گویند و منبرشان پراکنده است و علمی نیست.  ولی یک سری هستند که منبرهایشان علمی است و حتما مخاطب دست پر بیرون می آید، شاید امروز ذائقه عده ای به سمت همان داستان ها باشد، ولی منبر باید معارف دینی مستمع را بالا ببرد.  منبر بعضی ها مانند آبکش است که بعد از مراسم هیچی در آن باقی نمی ماند!

یکی از مسائلی که اخیرا مورد تاکید رهبر انقلاب قرار گرفت،  این ایت که در مجالس مولودی عزاداری نکنید. در همین اعیاد قبل از محرم امسال، چند این موضوع در مجالس رعایت شد؟

بله، این نکته بسیار مهم ر مقام معطم رهبری فرمودند و بسیار درست است، ولی باید حرف های آقا را با هم دید. ایشان سال قبل راجع به ملودی صحبت کردند که ملودی ای که برای سرود به کار می بریم با ملودی نوحه فرق کند. بعضی وقت ها که گوش می دهیم متوجه نمی شویم که سینه می زنند یا کف می زنند. یعنی باید مجالس مولودی، شاداب باشد. اما یک موقع در شعر مدحی می خواندید که مستمع ناخودآگاه اشکش جاری می شود.  مثلا وقتی مولودی امام حسین را می خوانیم که در خانه حضرت زهرا چه خبر بوده ، خب این عاطفه برانگیخته می شود و مخاطب اشک هم می ریزد. برخی مستمع ها عواطفشان بیشتر است، مثلا در هیات حاجی که بچه های پای روضه بزرگ شده اند و به قول معروف مستمع روضه فهم هستند، شما در اعیاد هم ارتباط آن مناسبت با روضه ها را درک می کنند و اشک می ریزند، این موضوع منافاتی با آن فرمایش  مقام معظم رهبری ندارد.

چرا حاج آقا منصور ارضی در سال های اخیر کمتر در بیت رهبری می خوانند؟

یکی از دلایلش این است که حاج آقا سنش بالا رفته و طبیعتا توانش پایین تر آمده است. خود مجلس محرم ازک خیلی انرژی می گیرد و سه شب با مجلس بیت رهبری تداخل دارد که برای حاجی مدیریت هر دو مجلس خیلی سخت بود. از طرف دیگر جوان های خوب دیگر هم وارد میدان شده اند که حاجی معتقد است باید به آنها هم فرصت داد. اتفاقا حضرت آقا دوست داشتند که مثل قدیم هر شب حاج آقا بخواند، ولی باید شرایط جسمی حاج منصور را هم در نظر گرفت.

_ شما با راه اندازی دانشگاه مداحی موافق هستید؟

خوب است به شرطی که کسی آنجا را بگرداند که همه چیز را بداند، یعنی جامعه شمول باشد.موسیقی ها را بلد باشد. ادبیات را متوجه شود.دعا بلد باشد.نوحه و شور را یاد بدهد. البته باز هم معتقدم که از این دانشگاه ها و کلاس ها معنویت بیرون نمی آید!

_ قدیم مداحان چطور راه و چاه خواندن را یاد می گرفتند؟

سینه به سینه بوده این فنون چرخیده تا به ما رسیده است. مثلا یک آقایی خودش را همراه فرد دیگری می کند و از او علوم و فنون را می آموزد، یک زمانی من با سعید حدادیان این طور بودم. الان ولی شرایط فرق کرده، جوانی که به هیئت می آید دنبال خواندن است.نیت ها تغییر کرده است. یعنی شاگردی کردن ملازمت می خواهد آن هم ملازمت مداح با تقوی.

ولی به هر حال کلاس ها ی رسمی هم لازم است. نیست؟

کلاس حاج سعید حدادیان که سال 72 برگزار شد، به نظرم بهترین دور تربیت مداح بود. حدود سی مداح خوب از آن بیرون آمد. حسن گروسی ، حسین هوشیار و خیلی از مداحان هم دوره ما. خیلی مطالب را یاد گرفتیم. البته عرض می کنم که باید در نهایت ذوق و نمک روضه خوانی را از امام حسین گرفت.

شما با اینکه مداحان دستگاه های موسیقایی را بیاموزند، موافقید؟

دستگاه موسیقی را نباید به صورت حرفه ای وارد شد، ولی باید کلیات آن را بلد باشی.امروز حاجی موسیقی بلد نیست ولی فالش نمی خواند. ردیف خوان است. باید ردیف خوانی را بلد باشی.

فکر می کنید امروز مداحان جوان چقدر از حرف حاج منصور تبعیت می کنند.

حاج آقا همیشه سعی کردند، به عنوان یک بزرگتر، برای همه مداحان پدری کنند، ولی چه کنیم بعضی از مداحان حرف حاجی را نمی خوانند. یکی از دلایل برگزاری اجتماع حسین جان در قبل محرم نیز همین است.  مداحانی که حاجی را قبول دارند و حرف ایشان را  گوش می کنند، می آیند و حاجی هم آنها را نصیحت می کند. خدا کند جوانان ما به این مرحله برسند که حرف بزرگترها را گوش کنند. حاجی یک زمان خیلی به جوان ها اعتماد کرد و به آنها میدان داد، ولی متاسفانه آنها به ساده ترین حرف های حاجی گوش ندادند.

در پایان چند اسم می گوییم، شما در یک جمله درباره شان صحبت کنید.

_ آیت الله حق شناس: استاد معنویت و اخلاق.

_ آیت الله خوشوقت: آدم کتوم که کم حرف می زد و در و گهری حرفی می زد .

_ حاج منصور ارضی: تافته جدا بافته در مداحی و غیرقابل مقایسه.

_ حاج سعید حدادیان: استاد فن مداحان. اجازه دهید یک توضیح هم اضافه کنم: من از سال 71 با حاج سعید حدادیان آشنا شدم.هنوز هم علاقه ای که به حاج سعید دارم را به کسی ندارم. من در فن ایشان را سرآمد همه مداحان به غیر از حاجی می دانم.البته مدتی است که به مجلس ایشان نرفتم و می دانم از دست من گلایه مند است.

_ حاج محمود کریمی: مداح نو آور و فانتزی خوان

_ حاج محمود ژولیده: شاعر با اخلاص اهل بیت. نوکری که با اخلاص برای اهل بیت کار می کند.

_ حاج حسین سازور: اخلاصش را دوست دارم.

_ حاج حسن خلج: مداح هنرمند، یک دوره شبیه ترین مداح  به حاج منصور بود.

_ حاج محمد رضا طاهری: مداح با اخلاق و دوست داشتنی.