حجت الاسلام و المسلمین عباس عزیزی در آستانه سالروز ولادت باسعادت حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) که به گفته منابع تاریخی در ۴ ربیع الثانی سال ۱۷۳ هجری قمری متولد شده اند، درباره این شخصیت وارسته به خبرنگاریی، گفت: نام مبارک این حضرت، عبدالعظیم است. بنا به فرموده امام محمدباقر (ع) «أَصدَقُ الأَسماءِ ما سُمِّیَ بِالعُبودِیَّةِ، درست‌ترین نام ها، آنست که به بندگى خوانده شود»، نام مبارک این حضرت هم با کلمه عبد شروع می‌شود. عظیم صفت خدا و «عبدالعظیم» هم یعنی ایشان بنده آن خدای عظیم هستند و امام محمد باقر (ع) در ادامه میفرمایند «أَفضَلُها أَسماءُ الأَنبِیاءِ. برترینِ آن‌ها، نام پیامبران است»؛ بنابراین بهترین نام‌هایی که ما می توانیم روی فرزندانمان بگذاریم، نام انبیاست.
وی افزود: کنیه حضرت عبدالعظیم (ع)، ابوالقاسم و بنابر مستندات، نصب ایشان با ۴ واسطه به امام حسن مجتبی (ع) می رسد. یعنی ایشان عبدالعظیم بن عبدالله بن علی بن حسن بن زید بن مجتبی هستندکه گفته شده اجداد بسیار محترمی داشتند. همین زید، فرزند بزرگ امام مجتبی (ع) بودند و درباره ایشان نوشته شده که امور موقوفات حضرت رسول اکرم (ص) را برعهده داشتند.
این کارشناس مذهبی با بیان اینکه سه ویژگی بسیار مهم میتوان برای حضرت عبدالعظیم (ع) برشمرد که اولین آن‌ها عالم بودن است، تصریح کرد: ایشان بین علمای شیعه، یک عالم مشهور بودند و وقتی حضرت عبدالعظیم (ع) به شهادت رسیدند دیگر کسی نتوانست جای ایشان را پر کند. مرحوم علامه حلی در شرح حال ایشان میفرمایند «حضرت عبدالعظیم حسنی، عالمی پرهیزکار بودند». همچنین در روایتی معروف است که ابوحماد که اهل ری بود، محضر امام هادی (ع) در سامرا میرسد و یکسری مسائل را درباره حلال و حرام از امام می پرسد. وقتی می خواست بازگردد، امام به او میفرمایند «چنانچه در امور دینی مسئله‌ای بر شما سخت شد از عبدالعظیم حسنی بپرس و سلام مرا به او برسان».
وی ادامه داد: این نزدیکی به ائمه (ع) امتیاز بسیار مهمی است و ما شبیه این قرابت‌ها را در برخی از اصحاب اهل بیت (ع) هم می‌بینیم. مثلا وجود مبارک اَبان بن تغلب که امام باقر (ع) به او می‌فرمودند «تو برو بر منبر بنشین و برای مردم حرف بزن، دوست دارم مانند تو را ببینم». حال حضرت عبدالعظیم (ع)، هم مانند او از این نزدیکی برخوردار بودند. کتاب‌هایی از ایشان به دست ما رسیده مانند کتاب الرجال نجاشی، خطب امیرالمومنین و یمت و لیله. همچنین مرحوم شیخ صدوق، مجموعه‌ای از روایات این حضرت را با عنوان «جامع کتاب اخبار عبدالعظیم» گردآوری کرده اند.
حجت الاسلام والمسلمین عزیزی گفت: قرآن کریم هم وقتی می خواهد فضیلتی برای برخی از افراد قائل شود یا ملاک برتری انسان‌ها را بیان کند، می فرماید «هَلْ یسْتَوی الذینَ یعْلَمُونَ والذینَ لَا یعْلَمُونَ. آیا کسانی که می‌دانند و کسانی که نمی‌دانند، مساوی هستند»؛ بنابراین هرگز انسان عالم با نادان برابر نیست. خداوند سبحان عالمان را حتی بر اهل ایمان هم برتری داده است. یکی از ویژگی‌های برجسته حضرت عبدالعظیم (ع) هم عالمان بودن است که در عین حال، عالم باتقوا بودند.
وی افزود: مرحوم محدث نوری می فرمایند که «تقواپیشگی و رستگاری حضرت عبدالعظیم حسنی، موجب بلندمرتبگی ایشان نزد اهل بیت (ع) شد. باز قرآن در جایی یکی از ملاک‌های برتری انسان‌ها را تقوا ذکر میکند و میفرماید «یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثی وَ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلیمٌ خَبیرٌ.ای مردم، بی تردید ما همه شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را قبیله‌های بزرگ و کوچک قرار دادیم تا همدیگر را بشناسید (پس در میان شما برتری نژادی نیست)، بلکه مسلّما گرامی‌ترین شما در نزد خدا پرهیزکارترین شماست. همانا خداوند بسیار دانا و آگاه است».
وی با بیان اینکه ستایش‌هایی درباب علم و تقوای حضرت عبدالعظیم از اهل بیت (ع) ذکر شده است، ادامه داد: یک وقت حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)، در مجلس امام جواد (ع) وارد شدند، با غایت ادب و خضوع سلام کردند، حضرت جواب سلام او را دادند و به گونه‌ای ایشان را کنار خود نشاندند که راوی می گوید «دیدم زانوی حضرت عبدالعظیم به زانوی حجت خدا چسبیده بود بطوریکه بسیاری از حضار به این همه ارج و قرب او نزد امام زمانشان غبطه خورند».
این روحانی مهمترین ویژگی حضرت عبدالعظیم را اعتقاد سالم ایشان دانست و اظهار کرد: این ویژگی حضرت از امام زمانش مهر تایید گرفته است. در سفری که ایشان به سامرا داشتند، وقتی محضر امام هادی رسیدند، به امام گفتند که اجازه دهید عقایدم را خدمت شما عرضه کنم؛ حضرت فرمودند «یا ابالقاسم! تو دوست ما هستی و حقیقتا غل و غش نداری. اگر بگویی امام هادی را دوست دارم درست می گویی؛ تو به سلسله جلیله اهل بیت (ع) صادق هستی». بعد عقایدشان را بیان کردند و در پایان امام هادی (ع) بسیار خوشحال شدند و فرمودند «ای ابالقاسم! به خدا این است. دینی که خداوند به آن راضی شده و میفرماید همه به آن متدین باشند». نکته جالب این است که امام هادی (ع) حجت خدا قسم می خورند؛ بعد آقا فرمودند «ثابت باش تا خدا هم تو را ثابت نگه دارد».
وی افزود: نکته دیگر روایت این است که ما هم گاهی باید اعتقاداتمان را محضر بزرگان عرضه کنیم. گاهی انسان یک بزرگی را می‌بیند، چقدر خوب است که عقیده خود را تشریح کند و از خداوند بخواهد که اگر این عقیده درست است، آن را حفظ کند. حدیثی داریم که ما را به زیاد خواندن دعای غریق توصیه می کند؛ بنابراین اعتقاد صحیح بسیار بسیار مهم است. طبق یک حدیث، فردی در تمام عمر خود از صبح تا شب روزه بوده، شب تا صبح هم به عبادت می پرداخته است. در عمرش ۴۰ حج رفته بود و در آخر، بین صفا و مروه فوت می شود و همانجا دفنش می‌کنند. شخصی به امام معصوم زمانش عرض میکند که آقا این فرد در اعتقادش به شما مشکل داشت و آن اعتقاد بایدی را به امیرالمومنین (ع) و شما ندارد. عاقبت این شخص چیست؟ امام معصوم فرمودند «والله که هیچ چیزی برای او نیست»؛ بنابراین باید اعتقادمان را درست کنیم.
حجت الاسلام عزیزی بیان کرد: اعتقاد سالم خصلتی بود که حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) داشتند و در این زمینه کتاب‌هایی از آیت الله لطف الله صافی گلپایگانی نوشته شده است. ریشه بسیاری از آسیب‌های اجتماعی امروز عدم اعتقاد صحیح است. اگر اعتقادهایمان درست باشد دیگر نمی‌توانیم به کم فروشی و احتکار مبتلا شویم. گره کار امروز بشریت نداشتن اعتقاد است. اعتقاد درست نیست که جوانان گرفتار آسیب‌های اجتماعی می شوند.
وی ادامه داد: دلیل اینکه حضرت عبدالعظیم حسنی را سیدالکریم میگفتند، کرامت طبع و خدمت ایشان به محرومان بود. مرحوم شیخ محمد فضل الله لنکرانی می فرمودند «من ۵۰ سال فقه خوانده ام، اگر به من بگویند که تمام این زحماتت را در یک جمله خلاصه کن، بنده می گویم که‌ای مردم واجباتتان را انجام دهید و مُحرماتتان را ترک کنید که خداوند در این محرمات و واجبات با کسی شوخی ندارد و برای مستحبات، هرچه می‌توانید به خلق خدا خدمت کنید. یعنی اگر می خواهی نماز شب بخوانی، اما یکی از بندگان خدا به تو نیاز دارد، برو به او کمک کن. فردای قیامت اگر کسی از شما پرسید که چرا مستحبات به جا نیاوردید؟ بگویید که شیخ محمد فاضل لنکرانی اینگونه توصیه کرد».
این کارشناس دینی درباره علت اصلی حضور حضرت شاه عبدالعظیم حسنی در ری گفت: در دوره معتز خلیفه عباسی، آزار و اذیت شیعیان بسیار زیاد شد. ایشان به امر امام هادی (ع) از سامرا به ری هجرت کردند. عده‌ای هم گفته اند که به قصد زیارت امام رضا (ع) آمدند، در ری ساکن شدند و آنجا مخفیانه زندگی میکردند و شبانه به زیارت قبر حمزه بن موسی بن جعفر (ع) می رفتند. چیزی که مرحوم نجاشی نقل میکند از احمد بن محمد بن خالد برقی است که گفته است «حضرت عبدالعظیم فراری بود، در یک محله‌ای در منطقه ری و در خانه مردی از شیعیان مخفی شد، شب‌ها عبادت میکرد، صبح‌ها روزه می گرفت و گاهی مخفیانه به زیارت قبر حضرت حمزه می‌رفت. تا اینکه بالاخره شیعیان از حضور ایشان خبردار می شوند و خدمتشان می رسند». علت سفر ایشان از سامرا تا حدودی مبهم است.
وی ادامه داد: این هم قابل اثبات است که ایشان به امر امام هادی (ع) آمدند تا مرجعی برای شیعیان و وکیل اهل بیت (ع) در ری باشند. به دلیل فضای خفقان آن زمان، شیعیان نمی‌توانستند مستقیما با حضرت هادی (ع) ارتباط بگیرند به همین دلیل، امام وکلایی را به جا‌های مختلف ارسال می کردند که احمد بن اسحاقی قمی و سعد بن عبدالله اشعری در قم بودند و حضرت عبدالعظیم را هم به ری فرستادند.
در ادامه حجت الاسلام عزیزی در خصوص آثار و برکات حضور و بناشدن آرامگاه این حضرت در شهرری برای کشور ایران بیان کرد: مرحوم شیخ صدوق در باب زیارت حضرت عبدالعظیم (ع) می فرماید «شخصی از اهالی ری محضر امام هادی رسید و عرض کرد که به زیارت سیدالشهدا (ع) مشرف شده ام. حضرت فرمودند ثواب زیارت قبر عبدالعظیم که نزد شماست، همانند ثواب کسی است که به زیارت حسین بن علی (ع) رفته باشد». چه چیزی از این بالاتر که وقتی زیارت حضرت اباعبدالله (ع) برای ما ممکن نیست، به زیارت قبر حضرت عبدالعظیم حسنی برویم؛ این بالاترین عنایتی است که خدا در حق محبان اهل بیت (ع) روا داشته که در منطقه ری و کشور ایران، به عزیزی دسترسی داریم که ثواب زیارتش برابر با زیارت کربلاست.
منبع:باشگاه خبرنگاران
