عقیق: تضرع یعنی زاری کردن و  با التماس و تذلل از خدا چیزی خواستن و کرنش نمودن و یکی از آداب مستحسن در حال دعاست که ذات اقدس الهی می فرماید:

پروردگارتان را با حال تضرع و در پنهانی بخوانید.(1)

رسول خدا فرموده اند:

هر گاه خداوند متعال، بنده ای را دوست بدارد، گرفتارش می سازد تا تضرع و زاری او را بشنود.(2)

امام زین العابدین(ع) به حضور خدا عرضه می دارد:

مرا جز تضرع به سوی تو و زاری در حضور تو، از عذاب تو نجات نمی بخشد.(3)

در ضمن دعائی که در شب جمعه و شب عرفه وارد شده است چنین آمده است که:

... و نجات ندهید مرا از خشم تو جز زاری به سوی تو ...(4)

در آنچه به حضرت موسی(ع) وحی شده، آمده است:

ای موسی!به هنگامی که مرا می خوانی( به اقتضای درک عظمت و جلال من) ترسان و هراسان باش و روی خود را برای ( تضرع در حضور) من به خاک بمال ... و با گرامیترین اعضای بدنت  سجده به پیشگاه من آر. و با قلبی خائف و بیمناک( از جلال و کبریای من) به مناجات من بپرداز.(5)

به حضرت عیسی(ع) وحی شده است که:ای عیسی مرا بخوان مانند غریق به گرداب افتاده ی غمناکی که فریادرسی ندارد.(6)

گریه در حال دعا از عالیترین درجات آن می باشد. شخص دعا کننده باید کوششی کند که دعایش با گریه همراه باشد که دعا با این حالت اثرات فراوانی دارد.

غسل در اشک نما که اهل طریقت گویند           پاک شو اول و پس دیده بر آن پاک انداز

امیر المؤمنین علی(ع) فرمودند:

گریه ی دیده ها و ترس دلها از رحمت خداست، چون آن را یافتیددعا را غنیمت بشمارید، زیرا دعای همراه با گریه و ترس مستجاب است.(7)

حضرت صادق(ع) فرمود: چیزی نیست مگر آنکه برای آن کیل و وزنی است مگر اشکها، که قطره ای از آن دریایی از آتش را خاموش می کند، هنگامی که دیده اشکش را جاری کند. چهره ی صاحبش را سختی و ذلت نرسد و چون بجوشد خدا آن چهره را بر آتش حرام می کند و اگر گریه کننده ای در امتی بگرید، هر آینه به آن امت رحم خواهد شد.(8)

امام چهارم در دعای ابوحمزه، به خداوند عرض می نماید:

خدایا! یاریم نما تا برخود گریه کنم.(9)

از رسول خدا(ص) نقل شده است که:

خدایا! به من دو چشم اشکباری عنایت کن که سیلاب اشکشان سریع و پیاپی باشد.(10)

به اندازه ای «گریه» در استجابت دعا موضوعیت دارد که اگر گریه حاصل نشد، خود را به گریه زدن و حتی کمک گرفتن از یادآوری مصائب از دست رفتگان برای حصول گریه جایز دانسته و سفارش شده است.

فردی خدمت امام صادق(ع) عرض کرد:

می خواهم دعا کنم و میل دارم که اشکی هم بریزم ولی گریه ام نمی آید. بعضی از مردگان نزدیکم را به یاد می آورم. قلبم رقت پیدا می کند ومی گریم. (11)

آیا این کار جایز است؟

امام فرمودند: آری، یاد آور. پس هنگامی که قلبت رقت یافت و گریه کردی دعا کن و بخوان پروردگار تبارک و تعالی را.

در حدیث دیگر آمده است؛ سعید بن یسار گوید:

به امام ششم عرض کردم: در هنگام دعا، گریه ام نمی آید ولی تباکی می کنم.( یعنی حالت گریه به خود می گیرم.)، آیا همین اندازه کافی است؟

فرمود: آری، اما کوشش کن اشکت جاری شود،هر جند به اندازه ی سر مگسی باشد.(12)

امیر المؤمنین(ع) در دعای کمیل به خداوند متعال عرضه می دارد:

مورد مهربانی خودت قرار ده کسی را که سرمایه اش امید و ساز و برگش گریه است.(13)

همچنین در دعای صباح امیرالمؤمنین(ع) آمده است:

بار خدایا! روان ساز به هیبت خود، از گوشه های دیدگانم، اشکهای سوزان.(14)

امام حسین(ع) می فرماید: وارد نشدم بر پدرم علی(ع) مگر اینکه دیدم گریان است.(15)

حضرت زین العابدین(ع) در فرازی از دعای شانزدهم صحیفه ی سجادیه « دعای درخواست عفو و گذشت از گناهان»به خداوند عرضه می دارد.

ای خدای من! اگر آن قدر به درگاهت گریه کنم که مژگان دیدگانم همه فرو  ریزد و چنان ناله و فریاد زنم که صدایم قطع شود و آن قدر در طاعتت به پابایستم که قدم هایم متلاشی گردد و چندان در حضورت به رکوع دوم که ستون فقراتم در هم شکند و چندان در حضورت به سجده در افتم تا آنکه حدقه ی چشمانم بیرون افتد و اگر خاک زمین را همه ی عمر بخورم و تا پایان عمرم آب گل آلود بنوشم و در خلال این احوال، همه را به ذکر تو مشغول باشم تا زبانم از تکلم فرو ماند و آنگاه از شرم و حیا به اطراف آسمان تو سر بلند نکنم، با این کارها هنوز مستوجب و مستحق محو یک گناه از معاصی بسیار خود نخواهم بود.(16)

پی نوشت ها:

1_(سوره اعراف، آیه 55)

2_(توبه، شرحی از دعای 31 صحیفه سجادیه، ص88 به نقل از المحجة البیضاء، ج2، ص 293)

3_(صحیفه ی سجادیه، دعای 48)

4_(مفاتیح الجنان، اعمال شب جمعه)

5_(توبه، شرحی از دعای 31 صحیفه سجادیه، ص 88به نقل از اصول کافی، ج8،ص44)

6_(همان، ص89، به نقل از اصول کافی، ج8،ص 138)

7_(شرح دعای کمیل، ص 445،به نقل از مکارم الاخلاق، ص317، میزان الحکمه، ج2، ص 536)

8_(همان، ص 446،به نقل از بحار، ج90، باب 19، حدیث 14)

9_(مفاتیح الجنان، دعای ابوحمزه ثمالی)

10_(توبه، ص 94، به نقل از المحجة البیضاء، ج7،ص 280)

11_(قرآن صاعد، ص 151، وسائل الشیعه، باب 29، ح4)

12_(همان، وسائل الشیعه، باب 19، ح2، اصول کافی، باب البکاء، ص 397)

13_(دعای شریف کمیل)

14_( مفاتیح الجنان، دعای صباح حضرت امیر(ع))

15_(آیین نیایش، ص 221، به نقل از ارشاد القلوب)

16_(صحیفه ی سجادیه، دعای شانزدهم)

211008